door Peter-Vincent Schuld

Er is in de afgelopen weken in de aanloop naar de eerste en tweede ronde van de Poolse presidentsverkiezingen veel geschreven in de buitenlandse pers.

Huidig president Duda ligt klaarblijkelijk niet erg goed bij de West-Europese media.

Andrzej Duda is niet onomstreden omwille van zijn homofobe uitlatingen, en de rechtsstaat staat toch onder druk.

Is Polen wel zo anti-Europees? Ondanks stevige meningsverschillen die worden uitgevochten in de Europese Raad van Staats- en Regeringsleiders waar men overal met elkaar over loopt te bakkeleien, is Polen niet te beroerd om bij te springen als de nood het hoogst is.

Afgelopen jaar werden onze Zweedse vrienden in Europa geteisterd door verschrikkelijke natuurbranden. Vanuit Polen werden direct colonnes met brandweervoertuigen en brandweerlieden naar Zweden gestuurd om de “overburen” bij te staan. De Poolse brandweer, in Polen “Straz” of volledig “Straz Pozarna”  geheten dat zoveel betekent als “wacht”, toonde zich op alle fronten Europeanen en vochten zij aan zij met de Zweden tegen het amper onder controle te krijgen vuur.

Polen zijn vechters. Ook Poolse regimenten vochten mee bij het bevrijden van Nederland, en teveel Poolse soldaten lieten daarbij het leven. Diegenen die weer huiswaarts keerden belandden onder de onderdrukking van het communistisch Sovjet-imperium. Het kan verkeren.

Elk land kent
haar eigen geschiedenis en die geschiedenis bepaalt vaak mede de
politieke koers die een land voert. In de VS zijn de zuidelijke staten
ook vaak een stuk conservatiever dan de oostelijke staten.

Het in verhouding brengen overeenkomstig de algemene Europese normen en waarden is een kwestie van tijd en geduld. In Nederland en België is het cultuurrelativisme tot het absurde doorgeslagen. Je kunt veel kritiek en ook terechte kritiek hebben op de benadering van homoseksuelen in Polen, maar in de Europese balans zal Polen op termijn wel eens de ridderlijke redder kunnen zijn van andere eveneens belangrijke Europese normen en waarden en zo een slag toebrengen aan het cultuurrelativisme dat Europa zo teistert.

De verkiezingen zeggen natuurlijk wel wat over de politieke voorkeur van de Poolse stemmers. Waar ten aanzien van andere vraagstukken de media uiterste voorzichtigheid betrachten om maar niet op enige lange teen te staan lijkt de nuance met betrekking tot Polen soms ver te zoeken.

Dat is meer dan te betreuren en het doet geen recht aan de Poolse bevolking in zijn geheel.

Polen. Een land met traditionele katholieke fundamenten die diep zijn geworteld in de Poolse samenleving. Met de Poolse paus Johannes Paulus II als één van de helden des vaderlands en nog maar amper 30 jaar verlost van het communistisch totalitair juk zal het land heus wel een inhaalslag maken maken waar het de acceptatie van homoseksuelen aangaat. Het moraalridderschap dat Polen en haar inwoners verweten wordt is betrekkelijk relatief.

We gaan even terug naar de vroege jaren negentig van de vorige eeuw. Als je bij Frankfurt aan de Oder de grens over was, dan waande je in gebieden waar een vrije seksuele moraal die wij beleefden in de jaren 60 van de vorige eeuw, niets bij was. Wie aan Polen dacht, dacht niet aan de Paus maar aan een oostelijk gelegen Sodom en Gomorra. Als voorbeeld nemen we toenmalige Orbis Hotel in Poznan, destijds volledig ingericht naar normen van de toenmalige happy few én inclusief dames van plezier.

Waar het beddengoed standaard was voorzien van uitsneden ter hoogte van waar iemand met zijn kruis zou liggen, opdat de vrome joodse medemens zich naar vrije wil kon reproduceren naar orthodoxe wetten.

Vroomheid en Goddeloosheid onder één hotel dak.  De bar voorzien van sterke drank, hitsige zakenreizigers en lijfshandel beluste dames die met hun twee aan hun lichaam toebehorende boezemvriendinnen menig “eenzame” man gewillig zijn portemonnee lieten opentrekken.

Nee, de tijden zijn veranderd, de settings zijn veranderd maar het spel der verleiding niet. Een deel van de “Slavische wereld” heeft aansluiting gezocht bij het vrijzinnige Europa.

Een deel is weliswaar lid van de Europese Unie maar houdt er nog bepaalde morele standaarden op na die wij wat ouderwets vinden. Een ander deel van de Slavische wereld ziet zaken als homoseksualiteit als “normafwijkend” gedrag. Het minnespel tussen man en vrouw is geen issue, tussen mensen van gelijke sekse is vaak een taboe. We zien dit fenomeen terug in veel Slavische landen zoals Servië, Rusland en dus ook in Polen.

Het is de geleidelijkheid die het moraliteitsdenken zal doen verlichten. Die geleidelijkheid gaat samen met mondiale ontwikkelingen en kan niet vergeleken worden met de oorsprong van moraliteitsbeginselen in bijvoorbeeld islamitische landen.

In tegenstelling tot Rusland is Polen etnisch redelijk homogeen qua samenstelling van de bevolking. Waar in Rusland in veel grote steden minderheden zijn te vinden die uit de Kaukasische deelrepublieken komen, geldt dat voor Polen niet. Polen is ook geen land met een koloniaal verleden zoals wij dat in Nederland en België kennen.

Al moet dat in die mate genuanceerd worden omdat het Duitsland van weleer wel zeker overzeese kolonies had, maar het heeft door de loop van de geschiedenis nooit geleid tot immigratie omwille koloniale redenen naar Duits-Pruisische gebieden die nu onderdelen van Polen, Rusland en Duitsland zelf zijn.

Het waren en zijn de Polen zelf die tot de arbeidsmigranten horen. Ze trokken naar de VS maar ook naar Nederland.

In Nederland zijn we sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw gewend aan mensen met een kleurtje. Indonesiërs, Molukkers, gastarbeiders, mensen uit onze voormalige kolonie Suriname en niet te vergeten de Antillen, nu als verzamelnaam de Nederlandse Cariben genoemd.

Polen kent zo’n geschiedenis volstrekt niet en het land staat op zijn minst zeer terughoudend ten opzichte van opname, assimilatie en integratie van mensen met een niet Europese achtergrond.

Het pogen de Polen binnen de Europese Raad te dwingen om “vluchtelingen” op te nemen stuitte zowel bij de regering als bij de bevolking op groot verzet. Temeer daar een gebrek aan assimilatie en integratie in andere westerse landen in veel gevallen leidde tot zware en harde botsingen met de oorspronkelijke cultuur. De multiculturele samenleving wordt in Polen met angst en vrezen bekeken en niet geheel onterecht als we zien dat in Europa bepaalde wijken met een meerderheid aan immigranten die niet willen integreren zelfs voor de politie “no go zones” zijn geworden.

Ik refereer alleen maar aan de recente zware rellen in het Franse Dijon tussen de politie en Tsjetsjeense bendeleden, afkomstig uit de islamitische deelrepubliek in Rusland Tsjetsjenië. Een bevolkingsgroep die ook in Rusland aanhoudend in zware aanvaring komt met de Russische autoriteiten omwille van criminaliteit, maffia-organisaties en terroristische activiteiten die aan veel Russen het leven hebben gekost.

Het is begrijpelijk zich dat het politieke westen van de Europese Unie Polen met argusogen volgt. De uitlatingen van president Duda die nu opkomt voor een nieuw termijn ervaren wij als ongewenst. Zeker de uitlating dat hij de mening is toegedaan dan het homohuwelijk bij grondwet verboden moet worden.

Juridisch gezien begeeft Duda zich in troebel en onbevaarbaar vaarwater. Dit zou dan ook betekenen dat homokoppels uit andere EU-lidstaten hun partnerschap niet zouden kunnen voortzetten als zij bijvoorbeeld naar Polen moeten verhuizen voor bijvoorbeeld werk. Europese wetgeving staat  boven de nationale wetgeving van Polen, en Europese wetgeving verhindert zo’n vorm discriminatie. Duda weet dit zelf ook wel, maar retorisch klinkt het “lekker”. Eerlijk naar de kiezer is het natuurlijk niet.

Om Polen acuut en aanhoudend onder druk te zetten om per direct onze vrije relationele moraal over te nemen werkt bij de Polen op historische gronden averechts. Via een niet provocerende, kalme communicatie met het land en haar bevolking zal de morele evolutie heus wel haar werk doen. Immers Polen is geen eiland.

Alleen goed in de gaten houden dat mensen uit de LHBT-gemeenschap niet in hun fundamentele rechten beperkt of benadeeld worden. Eveneens zorgen dat de Poolse rechtsstaat haar fundamenten behoudt.

Daar houdt het Europees Parlement en de Europese Commissie echt wel zicht op en trekken aan de bel als dat helaas opnieuw weer nodig is. Immers Polen heeft zich ook te schikken naar de afspraken over de mensenrechten die horen bij een lidmaatschap van de Europese Unie.

Dus vooral de Polen behandelen als volwaardig en gewenst lid van de Europese Unie. Waardering uitspreken als het land blijk geeft van Europese saamhorigheid zoals bij de Zweedse bosbranden en vooral blijven appelleren aan een aantal christelijke waarden als “naastenliefde en barmhartigheid. Ook hier geldt:  “C’est le ton qui fait la musique”. Nu maar hopen op een toekomstig mooi politiek “concert”.

Zondagavond zal bekend zijn wie de nieuwe president zal zijn? De rechts-nationalistische Andrzej Duda in een nieuwe termijn of de huidige centrum-rechts liberale burgemeester van Warschau Rafal Trzaskowski.