door Peter-Vincent Schuld en Christel Dubos

Troepenopbouw door de westelijke alliantie, in westelijk Oost-Europa. We wapenen ons tegen eventuele escalatie van oorlog, in een gebied dat al zo vaak getroffen is door oorlogen. Op een of andere manier is een vreedzaam leven de mensen in de betrokken regio en de omtrek daarvan niet gegund. Hoe krijgen we in hemelsnaam het leven weer in veilige banen? Vergis u niet, een enkele verkeerde stap van wie dan ook kan tot  gevolgen leiden die die u en ons ongenadig hard zullen treffen en ons leven op ieder moment ruw kunnen beëindigen. Dat is geen angst aanpraten. Het is de verdomde realiteit. We gingen voor u langs feiten en realiteiten.

We zitten in een zaakje dat de naam draagt La Rotonda in het Spaanse Orihuela. De zaak wordt uitgebaat door Bulgaren. De zaak fungeert als bar, als restaurant, als donker hotelletje, kan worden gefrequenteerd door overspelige mannen en lichtekooien en zo we waarnemen in toiletten en elders in de zaak zijn diverse gasten ook niet vies van het Colombiaanse witte goud. Het is niet de eerste keer dat we er kwamen. De betreffende zaak levert ons een schat aan waardevolle achtergrondinformatie over van alles en nog wat. We leren er wat mensen kennen die de zaak uitbaten en de zaak bezoeken.

De gesprekken gaan onder meer over politiek en de spanningen in Oost-Europa en geven ons een idee hoe mensen uit de regio verschillend denken over de gang van zaken in bijvoorbeeld Oekraïne. De  vermoedelijke eigenaar van de zaak verlangt terug naar de tijden van het communisme in Bulgarije. Op het eerste gezicht een aardige man, maar hij is zeker niet de slimste mens die er op deze aardkloot rondloopt. Hij vervloekt de Verenigde Staten en de Europese Unie. Hij vergeet alleen dat dankzij het bestaan van de Europese Unie hij nu het recht heeft om op Spaanse bodem te verblijven, te wonen en een boterham kan verdienen. Maar er rijst een vraag. Verdient hij zijn boterham alleen op een rechtmatige manier? Hij praat veel, echter zinnigs is totaal wat anders. Nee ten tijde van het communisme in Bulgarije was hij zeker van zijn economisch bestaan. Hij steekt zijn afkeer van “de hoge heren” niet onder stoelen of banken. Hij praat over politici alsof het robots zijn . Nu kunnen we bakken met kritiek geven op politici, maar voor de rest moesten zij net zoals u en wij eten, drinken en naar het toilet. Biologisch gezien zijn we gelijk aan elkaar. Daar is meteen de grote vraag. Zijn ideologieën, wereldbeelden en culturen die de mensheid met zich meedraagt absoluut gelijk aan elkaar? Maar terug naar het etablissement. Aan tafel zitten wat mensen die we eerder hadden “leren kennen”, althans voor wat het woord “kennen” in deze waard is.

Over Illegale Wit Russische sigaretten en er wordt iets in onze consumpties gedaan

Op tafel ligt een pakje sigaretten van het merk NZ Black. Ik zie de takszegel op het pakje voorzien van een groene band met een decoratief patroon. Collega Peter herkent het pakje en de takszegel meteen als Wit Russisch (Belarus). Tja zegt de dame aan tafel, “goeie sigaretten, zo kosten maar 30 euro per slof. In de wetenschap dat een pakje lokale peuken in Belarus slechts om en nabij de 91 eurocent kost, mogen we aannemen dat hier een handeltje in wat smokkelwaar gaande is. Op het pakje staat in het groot een gezondheidswaarschuwing aangegeven in het Cyrillisch alfabet. Er staat niets meer en niets minder dan het woord INFARCT met daarachter een foto van een hart dat niet van iemand afkomstig is die nu nog in leven is. Er is een man aan tafel bij komen zitten die zegt vrachtwagenchauffeur te zijn, we kunnen niet vaststellen of de man nu van Bulgaarse of Wit Russische afkomst is. In ieder geval zou hij de komende weken weer op Bulgarije gaan rijden. Niet de kleding van de man, maar zijn gezicht en zijn manier van praten en gemanierdheid, doen ons vermoeden dat de man veel meer capaciteiten en kundigheden heeft dan louter het besturen van een truck. Hij biedt ons wat te drinken aan. Hij haalt het bij de toog en zet het bij ons neer. We hebben die avond niet zoveel tijd, we eten wat en de sfeer wordt plots na een discussie een stuk minder vriendelijk, zowat uit het niets. De eigenaar was opeens nergens te bekennen, de vrouw achter de toog was opeens ook niet zo vriendelijk meer. We rekenen af en rijden weg. Terug op onze uitvalsbasis vliegt collega Peter naar boven. “Verdomme ik voel me niet goed, misselijk en raar in mijn hoofd”. Het was nog redelijk vroeg op de avond, iets voor twaalf uur.  Maar ook collega Christel voelt zich opeens wazig. De volgende dag wordt Peter tegen 2 uur wakker met een raar gevoel in zijn lijf. Redacteur Christel word tegen kwart over drie in de namiddag wakker, eveneens met een raar gevoel in haar lijf.  Geen alcohol of drugs in ons lijf en dan toch zo van de wereld zijn. Hier klopt iets niet, we kijken elkaar aan, we analyseren en komen tot de harde conclusie dat er iets in ons eten of drinken is gedaan. Om een infarct van te krijgen zou je denken. Journalistiek is dus, zo weer blijkt geen veilige 9-5 job. Nu zijn we wel wat gewend qua trucs die uitgehaald worden. Onze lichamen zijn door het harde journalistieke werk zo verrot dat het middel dat ons werd toegediend niet acuut als een bom insloeg en ons niet direct knock out sloeg.

We denken terug aan dat pakje Wit-Russische sigaretten dat we nog snel even gefotografeerd hadden. Infarct? Je krijgt van dat hele Belarus een infarct. De president van dat land is op zich al zo gek als een deur en zijn gekte wordt nog gevoed door het feit dat Rusland heeft aangekondigd Iskander raketten op het Wit-Russisch grondgebied te plaatsen en zelfs niet uitsluit dat het nucleaire raketten wil gaan stationeren ter verdediging tegen “westerse agressie” zogezegd. Vliegtuigen van de Wit-Russische luchtmacht zouden worden aangepast om eventuele nucleaire wapens te kunnen meenemen en af te werpen en dat allemaal op een dag rijden van Amsterdam en Brussel. De Wit-Russische president Loekasjenko heeft een ontmoeting gehad met zijn Russische ambtgenoot Poetin, maar heeft niet door dat Poetin op een gewiekste wijze de Wit-Russische soevereiniteit ondermijnt en overneemt. Immers de Wit-Russische grondwet laat geen kernwapens op haar grondgebied toe. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie en de zelfstandigheid van Belarus in 1991 zijn alle raketten overgedragen aan de Russische Federatie en is het land aangesloten bij het verdrag tegen de verspreiding van kernwapens, het zogeheten Non-Proliferatie Verdrag.

Loekasjenko is vanaf het begin van zijn ambtsperiode een niets ontziende dictator die de laatste dictator van het Europese continent werd genoemd. Decennia lang slaat hij elk protest hard neer en zet hij mensen gevangen. Niets doet meer herinneren aan de tijd van het Litouws Groot Hertogdom en het Litouws gemenebest waarin Litouwen een deel van Polen en Belarus verenigd waren. Belarus is de creatie van een niet bestaande en verzonnen natiestaat op basis van verzonnen grenzen die aan de grens met Rusland niet eens een formele grens heeft.

Maar de agressieve taal die Loekasjenko uit naar de buurland Polen en naar andere westerse landen is ten hemel schreiend. Het is de zoveelste poging tot provocatie door een potentaat die je het meest hebt door hem te laten schreeuwen en er niet op te reageren, behalve dan dat Polen een 148 kilometer lange muur heeft gebouwd op de grens over land tussen de twee landen om een nieuwe invasie van migranten uit het Midden-Oosten te voorkomen. Ja, na de top met Poetin dacht Loekasjenko vleugels te hebben gekregen maar beseft niet dat hij ze in een zekere gekortwiekte vorm aangemeten heeft gekregen. Zomaar een greep uit de topontmoetingen van afgelopen weken. Bij de meesten topontmoetingen had de Russische president niks te zoeken, bij één top wel, de laatste die we in het verhaal beschrijven, de top kreeg de minste aandacht in de media, maar laat deze nou net een van de belangrijkste zijn geweest. In het laatste deel van dit verhaal leest u er over en leert u wat het voor u betekent.

We zijn inmiddels in de 7e maand van dit jaar terecht gekomen. De eerste helft van 2022 is voorbij en we leven in een tijd  weer volop oorlog is in oostelijk Oost-Europa. De klok lijkt weer eeuwen te zijn teruggedraaid. Eeuwen en eeuwen tot en met  de vorige eeuw, de Tweede Wereldoorlog. Tot op de dag vandaag worden er zowel in Oekraïne als in Rusland in de bossen en in de moerassen menselijke stoffelijke resten en allerhande zaken aangetroffen van de laatste oorlog en in de velden die bewerkt worden voor de landbouw duiken voorwerpen op uit eerdere bloedige confrontaties en veldtochten uit de vorige eeuwen. We denken even terug aan dat Poolse katholieke kruis en dat (Russisch orthodoxe kruis ter nagedachtenis van de slachtoffers die gedurende hun dwangarbeid omkwamen in een ondergrondse fabriek in grotten waar later in de oorlog door de nazi’s de beruchte V1 werd gebouwd. De Polen, anderen nationaliteiten en toenmalige Soviets verenigd in de dood.

Hoe zal men volgende eeuw gaan oordelen over de huidige situatie en de antwoorden die er in “het Westen” worden gegeven? Maar in de volgende eeuw zijn de mensen die nu getroffen worden en het nog kunnen navertellen zeer wel mogelijk niet meer in leven. Wij in ieder geval niet. Het is in ieder geval een zeer gevaarlijke situatie met in de kern met een heel groot aantal nevenproblemen waar de meeste mensen zich in het westen niet van bewust zijn maar het wel merken in bijvoorbeeld de prijzen van het dagelijks levensonderhoud.

Geschiedenis, aardrijkskunde en impact

Hier raken we een andere kern die een valse plooi vormt en dus een lastige kern  waar we maar moeilijk mee om kunnen gaan. De factoren geschiedenis en cultuur. Vroeger werd je uitgelachen door leerkrachten en leerlingen als je geschiedenis en aardrijkskunde opnam in je vakkenpakket.  Maar niet iedereen heeft interesse om arts, monteur, computerprogrammeur, piloot of chemicus te worden. Sommige mensen hebben de behoefte om via de geschiedenis en de geografie andere realiteiten te ontdekken en kennis te verwerven. Laten die kennisgebieden nu juist de koevoet zijn om kist met kennis open te breken. De kennis die als wapen dient om  aannames die gemakshalve gemaakt worden, of meningen die mensen zich aanmeten inhoudelijk en op basis van feiten te  toetsen en zo nodig te weerleggen en zaken uit te leggen. Dat geldt ook voor ons als journalisten. Wij zijn het die de burger de bredere context moeten duiden, want laten we nu eerlijk zijn, met zijn allen gedurende een persmoment op een bewindspersoon af te vliegen om een quote te halen, daarmee leg je de inhoud niet uit. Woorden zijn zo vluchtig als de wind. Aan de andere kant kunnen woorden wel een stevige impact hebben.

De meeste impact hebben woorden als ze gesproken worden, voor, tijdens en na topontmoetingen zoals een Eurotop, een NAVO-top of een G7-top (top van de 7 grootste industrielanden). Tot en met 2013 werd het de G8 genoemd, maar na de met militaire middelen gepaard gaande annexatie van de de Krim door Rusland, wat ondanks historische en gewezen realiteiten, in strijd was met het internationaal recht, werd de Russische leider Poetin niet meer uitgenodigd. Het zijn nu de “grootste” industrielanden van de Europese Unie zoals Italië, Frankrijk en Duitsland aangevuld met Canada, de VS, Japan en Groot-Brittannië en omdat er sprake is van een juridische economische soevereiniteit van de Europese Unie, die we de interne markt noemen worden ook de de voorzitter van de Europese Raad en de voorzitter van de Europese Unie uitgenodigd.

Dit jaar (het laatste weekend van de voorbije maand) vond de top onder het Duits voorzitterschap van de G7 plaats in de Duitse deelstaat Beieren in Schloss Elmau, waarbij ook de regeringsleiders van Argentinië, India, Indonesië, Senegal en Zuid-Afrika  voor een aantal werksessies waren uitgenodigd. Voornaamste gespreksonderwerp was natuurlijk de oorlog in Oekraïne die maar niet te stoppen valt. Dat maakt juist
de aanwezigheid de de Indiase premier Narendra Modi een opmerkelijk gegeven. De leiders van de G7 hebben zich fel gekant tegen de aanvalsoorlog van Rusland in Oekraïne. De Indiase premier Modi heeft zich altijd toch wat onder de Russische paraplu gestaan.

Maar er is iets veranderd in India. India zag af om nog een 48 gevechtshelikopters van Rusland te kopen. Formeel omdat India stelt dat het haar eigen defensie-industrie een boost wil geven. U moet weten dat 60% van het Indiase militaire materieel afkomstig is uit Rusland. Maar het is alom geweten dat de Indiase Luchtmacht en de Indiase defensiestaf  geschrokken waren dat de Russische gevechtshelikopters van dit type bij de strijd in Oekraïne bij bosjes uit de lucht werden geschoten. Rusland was niet echt gelukkig met de annulering van de intentie tot de aanschaf van de Russische helikopters. In december van het afgelopen jaar sloten Rusland en India nog een deal over de aanschaf van Russische raketten en de gezamenlijke productie van ander wapentuig. Maar opeens zijn de Britten weer in beeld om deze oude Britse kolonie wapens te leveren. Over de Russische aanvalsoorlog in Oekraïne wenste Modi zich in het nabij verleden vooral niet uit te spreken maar de geopolitieke realiteit en de ontevredenheid over de kwaliteit van het Russisch defensiematerieel drijft India heel strategisch in het kamp van het westen. Immers het andere deel van de voormalige Britse kolonie Pakistan vormt decennia lang al een op en top onbetrouwbare partner meer onder meer omwille van de innige banden met de Afghaanse Taliban en het onderdak verlenen aan en het  faciliteren van moslimterroristen door de Pakistaanse geheime dienst ISI en het Pakistaanse leger. 

De G7-top was slechts één van de vele snel op elkaar volgende topontmoetingen, immers juni is altijd de maand in ieder jaar waarin er tal van grote topontmoetingen plaatsvinden. Europese raad (Eurotop), de NAVO-top en dan die G7. Staats- en regeringsleiders komen in wisselende samenstelling  bijeen voor dat op het noordelijk halfrond het “zomerreces” aanvangt. Voor de gemiddelde sterveling beter bekend onder de naam “zomervakantie”. Maar de situatie op het Europese continent laat geen onbezorgde vakantie toe voor de regeringsleiders en hun ministers van defensie en buitenlandse zaken. In een mensenleven is niets zeker, helemaal niets. De enige zekerheid die we hebben is dat we ooit doodgaan. Liever niet door oorlogsgeweld. Maar er is wel een oorlog gaande op het Europese continent en we dragen nog de naweeën en de gevolgen van een oorlog die gewoed heeft in het voormalig Joegoslavië.

Immers in tegenstelling tot Kroatië en Slovenië zijn noch Servië, noch Noord Macedonië, noch Kosovo (door 5 lidstaten van de EU niet erkend als onafhankelijke staat) noch Montenegro noch Bosnië-Herzegovina lid geworden van de Europese Unie. Albanië evenmin. Maar het Europese schip lijkt spreekwoordelijk toch de Balkanhavens binnen te lopen. Na de laatste Eurotop waarin de landen op de westelijke Balkan hun grieven kenbaar maakten dat er maar geen perspectief voor lidmaatschap kwam, lijken de huidige lidstaten daar toch werk van te maken.

Premier Rutte was aanvankelijk samen met de Franse president Macron een groot tegenstander van Albanese toetreding en ook Noord-Macedonië kon niet op de instemming van Rutte en Macron rekenen. De Nederlandse premier Rutte blijkt nu sinds 4 juli een voorstander te zijn van toetreding van beide landen. Vanwaar die ommezwaai? Het kan niet anders verklaard worden dat de Europese Unie politiek geloofwaardig moet blijven naar de landen op de Westelijke Balkan en dat er wellicht of misschien daadwerkelijk progressie is gemaakt.

De realiteit zal uitwijzen of de hervormingen binnen de politie en justitie en de bestrijding van corruptie en misdaad voldoende zijn geweest. Sceptici waarschuwen volop om niet te snel te gaan tot het toekennen van EU-lidmaatschappen en je niet onder druk te laten zetten door de geopolitieke veranderingen die zijn veroorzaakt door de Russische invasie in Oekraïne. Andere deskundigen stellen juist dat opname in de Europese Unie, het laatste zetje zal zijn om de landen die intern nog problemen hebben met de rechtsstaat en corruptie, tot betering te brengen. Wenselijk is het dan wel met de stok van het Europees Openbaar Ministerie achter de deur voor het geval er toch zaken gebeuren met Europese centjes. Maar dan moeten de landen ook zich meteen aansluiten bij het project van versterkte samenwerking wat het Europees Openbaar Ministerie in feite is. Immers niet iedere EU-lidstaat maakt er deel van uit. Dus dat zou een harde voorwaarde moeten zijn.

Maar ook de Tsjechen die sinds 1 juli het voorzitterschap van de Europese Unie van Frankrijk hebben overgenomen, dringen aan op een stevige verankering van de Europese Unie op de Westelijke Balkan. De scheiding tussen Tsjechië en Slowakije en de gezamenlijke opname en integratie in de Europese Unie is een van de redenen waarom de Tsjechen het mogelijk achten dat de integratie van de Westelijke Balkan in de EU een succes kan worden.

De gesprekken gingen dus vaak traag, de vooruitgang om lid te mogen worden van de EU gaat traag. Alle betrokken landen op de Westelijke Balkan waren uiterst misnoegd over het feit dat toetreding tot de Europese Unie was blijven steken bij het kandidaat lidmaatschap.  Maar is er wel iets of iemand aan te merken als de kwade pier? Moeten we altijd wel iemand willen aanmerken als de kwade pier. Is er soms gewoon geen sprake van een gebrek aan compatibiliteit door overmacht en spelen misverstanden geen grote rol. Dan de belangrijkste vraag. Worden de burgers van de westelijke Balkan wel zoveel gelukkiger als ze ingezetenen zouden worden van de Europese Unie? Verliezen de inwoners van de westelijke Balkan niet de weg als ze verzeild raken in het donkere woud van regels en verordeningen die de Europese Unie kent? Die vraag heeft meerdere mogelijke antwoorden. Het juiste antwoord zal absoluut reeds voorbij zijn gekomen, maar de tijd zal leren wat het juiste antwoord was.

Wij als ingezetenen van de EU zouden ons ook vragen moeten gaan stellen of we niet te veel willen in wetten willen vangen. De Europese Unie als “service provider voor de burger” is een zeer goede zaak, maar houd er rekening mee dat een samenleving niet en nooit maakbaar en kneedbaar is. Het communisme en socialisme hebben gefaald en louter onheil aangericht. We moeten niet proberen deze ideologieën via een achterdeur alsnog op de burger af te sturen als een valse waakhond, ook niet in de vorm van een ander politiek dogma met een gelijkende modus operandi.

Daarvoor is de Europese Unie nooit en te nimmer bedoeld geweest en daar is de Europese Unie nog steeds niet voor bedoeld. Laten we deze voornamelijk in linkse kringen omarmde stroming wél haar gang gaan, dan is de burger hier niet mee gediend en zal de EU op termijn ten dode opgeschreven zijn, waarna opnieuw oorlogen zullen volgen. Wat dat betreft is de rode kleur van het communisme net zo rood als het door oorlogen gevloeide bloed en zijn het wat dat betreft elkaars metaforische equivalenten van gelijke kleur. Dat zagen we dus in het uiteengevallen Joegoslavië, de absolute unificatie van landen en volkeren middels een zekere vorm van onderdrukking. Hier moeten we in de Europese Unie heel streng voor waken en politici binnen de Europese Commissie en binnen het Europees Parlement ter verantwoording roepen als hun politiek gedrag neigt tot politieke radicalisering zoals we zien in het klimaatverhaal of bij andere plannen waarvan we op voorhand weten dat ze tegengesteld zullen uitpakken. Hersenen zijn waardevol, gebruikte of had iedereen ze maar.

Aan de andere kant mogen inwoners van andere Europese landen die nog geen deel uitmaken van de Europese Unie, nooit het gevoel krijgen dat zij tweederangs Europeanen zijn. De denkoefeningen die door de Franse president Macron hieromtrent worden gemaakt om een systeem te bedenken waarbij dit niet het geval is moeten we dan ook echt serieus nemen. Immers Macron heeft in tegenstelling tot veel  andere politici,  het denken van de belangrijkste grondleggers van de Europese Unie, Robert Schuman en Jean Monnet niet verkwanseld en niet verkracht. Alles vangt dus aan met stabilisatie en het tegengaan van nodeloos bloedvergieten.

Die kans bestaat in voormalig Joegoslavië nog steeds. De onderhuidse spanningen tussen Bosniërs en Serviërs zijn niet weg, Dus zal de spreekwoordelijk cyste eerst verwijderd moeten worden en de spreekwoordelijke open wonden zullen vakkundig dichtgenaaid moeten worden middels deugdelijke waarborgen die de hechtdraden binnen het te versterken kader van de rechtsstaat moeten vormen Tja, we zeiden het al;  In het oude Europa waren oorlogen aan de orde van de dag. De wereld schrok van de tegenstellingen in het voormalig Joegoslavië die onder het communistisch bewind van Tito altijd onder de duim werden gehouden dan wel onder het tapijt werden geveegd.

Na het instorten van voormalig Joegoslavië barstte de geïnfecteerde cyste in alle hevigheid open en de geschillen werden gewapenderhand aangepakt. Het is wat met die Balkan. We komen in zoveel zaken met elkaar overeen en tegelijkertijd verschillen we zoveel van elkaar, maar als je naar de Balkan kijkt, kijk je recht in de ogen van een bloedmooie Slavische vrouw die haar liefde aan je wil geven en alles met je wil delen maar tegengehouden wordt door haar broers die luisteren naar de namen “familie-eer”, “traditie “en “geheugen”. Veel werd en wordt er achter de schermen onderling geregeld en opgelost en dat noemen we bij ons dan weer corruptie en de excessen noemen we zware misdaad.

De spreekwoordelijke heuvels zijn wat betreft Noord Macedonië nu vandaag op 5 juli geslecht. De voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel heeft bij een bezoek aan de Noord Macedonische premier Dimitar Kovachevski in Skopje tijdens een persconferentie verklaard dat Noord Macedonië in de Europese Unie behoort. Dat is een zeer belangrijke uitspraak, daar dit veel verder gaat dan te stellen dat Nood Macedonië tot de Europese Familie behoort, want dat zegt niet zo heel erg veel.

Het onomwonden stellen dat het tot de Europese Unie behoort geeft aan dat er onder de EU staats- en regeringsleiders overeenstemming is over de toetreding van Noord Macedonië en het een kwestie van dagen, weken of maanden is voordat de feitelijke toetreding bekend gemaakt wordt. Dat de woorden uit de mond van Charles Michel komen is zo nog belangrijker. Immers qua hiërarchie in de inrichting van de Europese Instituten staat Charles Michel boven Ursula van der Leyen die slechts voorzitter is van de Europese Commissie, het dagelijks bestuur van de EU.

Worden Oekraïne en Moldavië ooit lid van de EU? Een goede vraag…..

Dat alles geldt ook voor de nieuwe kandidaat lidstaten Oekraïne en Moldavië of wat er van over is als de oorlog gedaan is en de grenzen bij eventueel vredesverdrag zullen zijn bepaald. Hun toekomstig lidmaatschap van de EU l is allerminst zeker. Want kandidaat lid zijn betekent nog niet dat je lid zult worden.

Er is louter sprake van een kandidatuur. Het kan decennia duren, of, zoals in het geval van Turkije onder president Erdogan komt het er gewoon helemaal niet van. Het geval als het door de EU lidstaten niet meer wordt geaccepteerd dat er met de toetredingscriteria wordt gesjoemeld, er oogjes dichtgeknepen worden of dat er soms de hand gelicht wordt . Normaal gezien is niet meer dan normaal als we de Europese Unie is stabiel vaarwater willen blijven houden en het “op prijs stellen” dat het draagvlak voor het bestaan van de Europese Unie onder de ingezetenen van de huidige lidstaten, overeenkomstig de beginselen van de democratie, behouden blijft.

De verborgen dreiging

In de Moldavische hoofdstad Chisinau is er hoop om bij de EU te mogen gaan horen. Maar er zal in het land verduveld veel moeten veranderen.Op 30 oktober van het vorig jaar loopt er bij ons een persbericht binnen van Gazprom dat meldt dat dit bedrijf en haar Moldavische tegenhanger Moldova Gaz een contract hebben getekend dat een verlenging van de levering van aardgas inhoudt voor de duur van 5 jaar.

Maar oeps, dat is apart. Want Moldavië betaalt de rekening niet, zo meldde Gazprom enkele maanden later en dat bericht brachten we reeds op 12 februari. Maar wat gaat er gebeuren als Moldavië de rekening helemaal niet gaat betalen? We legden deze vraag voor aan een bron van ons die bekend is met de hoed en de rand in de regio. Nimmer hebben we van deze bron informatie gekregen die niet klopte. Hij schetst ons een realistisch maar beangstigend scenario: Als er niet betaald wordt? Dan is de kans reëel dat het volgende scenario zich voltrekt; “Rusland zet de aanval in op Odessa, niet ver gelegen van de Moldavische grens, neemt de pro-Russische regio Transnistrië in en Moldavië houdt als land op te bestaan en wordt weer bij Roemenië gevoegd”. Dus een nieuwe staatkundige eenheid zoals die reeds in de geschiedenis van de regio herhaaldelijk een feit was. In dat geval zijn er geen toetredingsonderhandelingen met het armste land op het Europese continent meer nodig. Maar willen we dat wel? Hoeveel mensen gaan dan door nieuwe oorlogshandelingen een wisse dood tegemoet? Als we het op het eerste zicht bekijken dan riekt het naar chantage vanuit Moskou om de gasrekening van Moldavië snel te laten betalen door de westerse machten zoals de VS, de landen binnen de Europese Unie, Canada of wellicht zelfs Japan. Maar wie verzekert dan dat het rustig wordt in Transnistrië? Krijgen we dan niet een soort van extra Kaliningrad? Een Russische enclave binnen de Europese Unie en haar invloedssfeer? Wat met Odessa, de parel aan de Zwarte Zee. De laatste toegangspoort van Oekraïne voorgoed in Russische handen? In deze afgelopen week vielen er al met regelmaat raketten op burgerdoelen net buiten het centrum met tientallen doden tot gevolg. Is het de mogelijke de opmaat van een volgende hel die nadert?

De super-theekransejes

28 juni: NAVO top in Madrid. Gezellig, want we hebben elkaar zo lang niet gezien….not.  Een groot deel van de staats- en regeringsleiders hadden elkaar al ontmoet  vorige week donderdag en vrijdag gedurende de Europese Top in Brussel, het weekend dat volgende troffen de leiders van de G7 (het gespreksforum van de 7 grote industrielanden) elkaar in Duitsland om elkaar een paar dagen later weer gezellig te treffen in Madrid tijdens de jaarlijkse NAVO-top  terwijl zowat tegelijkertijd er in Luxemburg de Europese Milieuraad plaatsvond waar ingrijpende maatregelen doorgedrukt werden. Agendatechnisch klopt het tijdstip van de milieuraad. Die agenda´s liggen vast. Moreel en politiek gezien klopt het een stuk minder want de correspondenten zijn moe van alle andere toppen en de aandacht is verslapt. Een ideaal moment om beslissingen te nemen die voldongen feiten dreigen te worden over de rug van de ingezetenen van de Europese Unie. Echter de afspraken zijn voor een groot deel afspraken die over 4 jaar nog eens tegen het licht gehouden worden Echte harde afspraken en hard beleid zijn niet voor “vandaag”. Over harde klimaatmaatregelen vanuit de EU bestaat nog veel discussie, waar het de noodzaak, de haalbaarheid en de wenselijkheid aangaan.

Het huidig tijdsbeeld en alle situaties die daarmee samenhangen zijn zo complex dat u als burger niet meer weet waar u nu bij gebaat bent en bij wat niet.  Wat is die Europese Unie nu echt. Is het echt een gerafelde bende of werkt het anders? Wat is waar en wat is onzin? Het voelt voor veel burgers aan als een abstract schilderij, waarvan alleen de kunstenaar de oorspronkelijke betekenis kent.

Het voelt aan dat een bouwvakker net dat ene bijzondere boutje aan het zoeken is dat ergens op een groot bouwterrein verloren is gegaan, waarbij het boutje niet te vinden is met een metaaldetector omdat het van composiet gemaakt is en niet van metaal. Niets is meer herkenbaar, niets is wat het lijkt te zijn, niets is waarvoor het moet doorgaan. Vraag dan maar eens aan de burger om kalm te blijven en een afgewogen mening te vormen.

Bovendien hebben we de indruk dat veel media, op enkelen na, gewoon geen flauw idee hebben waar ze mee bezig zijn en alleen maar reageren op de waan van de dag en de burger niet aan de hand meenemen in de diepte. Dit alles zonder de burger, de nieuwsconsument, de veiligheid en het comfort van het begrijpen en het uitleggen mee te geven. Dat doet ons als journalisten heel veel zeer. Wij voeren dit vak niet uit voor onszelf, niet in opdracht van iets of iemand, er is geen belanghebbende partij die ons betaalt. Wij doen ons werk voor u als burger en nieuwsconsument. Waar mogen en kunnen wij  deze laatste zin even onder ede herhalen? Wij willen geen dank je wel of een onderscheiding. Het is gewoon onze plicht. Punt!

Topontmoetingen die elkaar in een enorm tempo opvolgen, telkens in een andere setting of vanuit een andere organisatie? Telkens een ander forum. Maar waar komt het woord forum vandaan? Wikipedia leert u dat het een leenwoord is uit het Latijn, in de betekenis van ‘markt te Rome’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1832.  Zelfs in het Vlaams-Nederlands komen we het woord forum ook in een andere verbastering tegen zie het woord Foor, waarmee een Kermis bedoeld wordt, hetgeen weer ontleend is uit het Frans met het woord Foire waarmee ook een handelstentoonstelling of beurs bedoeld kan worden. Mensen komen bijeen om elkaar te ontmoeten en te praten over allerhande onderwerpen. Of het nu om te vroeg geboren baby’s, het klimaat , de economie of om de oorlog in Oekraïne te bespreken.

Topontmoetingen lijken op een kermis

Laten we eens naar de eerst “foor” beter gekend onder het woord kermis gaan. De Europese top van vorige week donderdag en vrijdag in Brussel. Ook die kermis moest opgebouwd worden en dat geschiedt in politieke zin dat voorafgaandelijk aan de top ambtenaren en diplomaten van de Europese lidstaten overleggen om elkaars standpunten te kennen, vaak ook om te onderhandelen zodat er een “raamwerk” staat waarbinnen het voor de staats- en regeringsleiders zich echt kunnen toespitsen op de kernpunten in de onderlinge debatten.

Daarmee is niet gezegd dat alle kernpunten die ze op dat moment als kernpunten zien, ook de daadwerkelijke kernpunten zullen blijven. Immers de wereld kent vaak voortschrijdend inzicht waarbij de politiek niet zelden als laatste eens om de hoek komt kijken.  Je hoeft niet bijzonder deskundig te zijn of een of groot intellectueel te zijn om aan de politiek deel te nemen of in een regering terecht te komen. Vaak volstaat een groot ego en een vlotte babbel. Maar dat hoeft ook niet te betekenen dat de persoon met een groot ego en een vlotte babbel het niet goed met u voor heeft. Het ene sluit het andere niet uit. Van het diplomatieke korps, de beleidsambtenaren en de politiek analisten wordt wel geëist dat de de intellectuele bagage in huis hebben. Dat kan wel geëist worden, maar het is geen “Wet van Meden en Perzen” dat dit ook altijd en daadwerkelijk het geval is.

Echte diplomaten zijn authentieke mensen met een groot kunstzinnig vermogen

Ambassadeurs en de aan het ambt van ambassadeur gelijk gestelde positie van permanente vertegenwoordiger bij een belangrijke internationale of intergouvernementele organisatie, functionerend namens  het land dat hem en of haar uitgezonden heeft moeten het standpunt communiceren en de belangen van het zendstaat behartigen en waar het internationale instellingen al de NAVO, de VN en de EU ook namens het zendstaat onderhandelen. Dat kan in het geval van gespannen verhoudingen geen eenvoudige taak zijn. Je bent gehouden om standpunten van je regering over te brengen, deze te beargumenteren, zonder dat je zelf achter altijd het ingenomen standpunt staat. Toch wordt er van je verwacht dat je, zich gedragende als een dame of heer, naar beste vermogen het standpunt overbrengt en waar mogelijk spanningen uit de lucht haalt. Je bent als diplomaat de kunstschilder die beschikt over een kleurenpalet aan verbale, non-verbale en communicatieve uiterst artistieke capaciteiten om op het doek aanbrengt zodat onnodige contrasten verdwijnen en gewenste contrasten aangegeven worden. De kunst van het manoeuvreren, en dan hebben we het slechts over een deel van de werkzaamheden. Het voorwerk van de diplomaten kunnen bepalend zijn voor de uitkomst dan wel het slagen van een top.

De NAVO-top: Turkije, het NAVO-lidmaatschap van Finland plus Zweden en de truc van Macron en Sanchez

Er werd gesproken over een zogenaamde historische NAVO-top waarbij Turkije levend onder de knoet en het dictaat van Erdogan en de zijnen het ogenschijnlijke veto tegen de toetreding van de twee formeel neutrale landen opgaf. Ging dit nu echt om de oppositiebewegingen en de Koerdische organisaties die vermeend hun onderdak zouden hebben gevonden in Finland en Zweden?  Welnee. Turkije probeerde weer alle aandacht op zich te vestigen en je moet het meer zien als een politieke represaille naar de Europese Unie omdat de gesprekken over toetreding tot de EU stil liggen en Turkije het lidmaatschap van de EU ergens kan steken op een plek waar normaal gezien geen licht komt. Turkije probeert zich in een mateloze vorm te profileren als macht en invloed hebbend land in een regio waarbij het land de enige toegangspoort is tot de Zwarte Zee via de Bosporus en de Dardanellen. Het land heeft tot op zekere hoogte invloed op wat er in het Midden-Oosten gebeurt en probeert zich overal mee te bemoeien.  Maar Turkije is niet alleen van strategisch belang, het land is ook een gebruiksvoorwerp van soms een zekere waarde en soms van geringe waarde voor de echte grootmachten. We schreven hierboven een stukje over het werk van diplomaten en laten die nu het nodige voorwerk hebben verricht. Dit alles plus een paar telefoontjes vanuit het Witte Huis en mogelijk van wat lege toezeggingen over het beperken van de rol van de Koerden in de andere eeuwige brandhaard het grensgebied met Irak en Iraaks Koerdistan zouden plus wat inhoudelijk niet echt krachtige afspraken tussen Finland en Zweden enerzijds en Turkije anderzijds over de uitlevering van wat politieke Koerdische figuren zouden Erdogan wel eens overgehaald kunnen hebben. Echter in tegenstelling tot Turkije zijn Finland en Zweden wel rechtstaten en beslist de rechter en niet de regering over uitleveringen. Mede daarom kan Turkije het lidmaatschap van de EU op haar hele grote buik schrijven. Maar de Indo-Europese etniciteit van de Koerden zal het op termijn toch gaan winnen van het valse superioriteitsgevoel van de Ottomanen die zichzelf als slechts een lootje aan de Turkse stam, foutief de alomvattende etniciteit der Turken noemen. Houd een ander voor de gek. Ze kennen in Turkije klaarblijkelijk hun eigen geschiedenis niet eens of ze ontkennen deze. Daarmee is Turkije een land dat als fundamenten slechts sprookjes kent en dus bijzonder kwetsbaar als de sprookjes gewoon verhaaltjes blijken te zijn. Verwacht niet teveel van de andere media, deze zullen u de feiten niet gaan vertellen uit angst voor represailles door geïmmigreerde “Turken” en de “Turkse” overheid.

Beledigen we kalkoenen of beledigen we Turkije en Peru?

Dat Erdogan zijn land nu opeens Turkeye genoemd wil hebben om vooral geen Angelsaksische verwisseling te hebben met een kalkoen is lachwekkend. Immers in het Portugees hebben we het ook zowel over een kalkoen als over een land als we “Peru” in de mond nemen. Het is maar dat u het weet. Ook de toezegging dat de Amerikanen meer troepen gaan plaatsen ter verdediging van het NAVO-grondgebied in Europa is geen nieuws. Het past in het spel, het komt goed uit voor zowel de Amerikanen als de EU-lidstaten die ook lid zijn van de NAVO en hun reserves hebben bij een eengemaakte Europese Defensie binnen de Europese Unie. Deze “defensie unie” zou in 2025 haar beslag moeten krijgen. De Franse president Macron is hier een groot voorstander van en zette het bij voortduring op de kaart. Dat Frankrijk op 1 juli het voorzitterschap van de EU heeft overgedragen aan Tsjechië speelt geen rol.

Spanje en dus de Spaanse premier Pedro Sanchez zal de rol van voorzitter van de EU op 1 januari 2023 gaan overnemen en Frankrijk en Spanje liggen op één lijn qua een eengemaakte Europese defensie. Bovendien onderschat de kracht van de Spaanse strijdkrachten niet. De Spaanse strijdkrachten zijn zeer gedreven en gedisciplineerd. Het voormalige vreemdelingenlegioen van Spanje wat nu het elitekorps La Legion is, zingt niet voor niets als korpslied La Muerte No es el Final (de dood is niet het einde).

Durven wij als journalisten bij Facts ons leven in handen te leggen van het Spaanse “Legion” en andere Spaanse defensieonderdelen en veiligheidskorpsen als het er op aankomt? “SI…entonce”, dus JA! Ook de Spanjaarden hebben troepen naar het noordelijke deel van het NAVO-grondgebied gestuurd en die vechten als het erop aan komt tot de laatste snik. Laten we hopen dat het niet nodig is.

Hun aardgas gas onze zorg: Eindelijk komen we bij Poetin en zijn “vergeten” Kaspische Zee top maar we beginnen met zijn bezoek aan Tadzjikistan

Terwijl de media terecht aandacht besteden aan de topontmoetingen die in onze nabijheid van Brussel, Schloss Elmau en Madrid plaatsvonden wilde bij de bij collega’s maar niet lukken  om de burger inhoudelijk te  informeren over de betekenis en de betekenis van de 6e Kaspische Zee Top die ditmaal plaatsvond in de Turkmeense hoofdstad Ashgabat. Poetin kwam voor het eerst weer uit zijn hok in het Kremlin. Het amper aandacht besteden aan de trips van Poetin is ronduit en slechte zaak.  Wij noemen dat ter redactie een ernstige beroepsfout, ondergeschikt lamlendigheid of zelfs een gebrek aan respect voor de nieuwsconsument. Rusland beschikt over de grootste militaire basis buiten haar eigen landsgrenzen in Tadzjikistan. Er al een tijd een stille strijd om de invloed in het land gaande tussen de VS en Rusland. Het straatarme Tadzjikistan, qua natuur een wereldwonder.  Een topgeneraal van het Amerikaanse leger had bij wijze van spreken zijn kont noch niet gekeerd en het land verlaten of oom Vladimir landde met zijn “Rus Force 1” op het vliegveld van Dushanbe, de hoofdstad van dit vergeten land

Er is een grensdispuut tussen Tadzjikistan en Kirgizië. Moskou probeert hier een bemiddelende rol in te spelen. Want “vrede” is gewenst in Centraal-Azië terwijl het Kremlin huishoudt in Oekraïne. Rusland wil haar strategische en economische invloed in de regio opnieuw op punt stellen nu de VS en haar westerse partners zijn vertrokken uit Afghanistan, dat deels grenst aan Tadzjikistan.

Formeel stond de toetreding van Tadzjikistan tot de Euraziatische Economische Unie op de agenda om besproken te worden. Dat is een onderwerp dat al een tijdje voorwerp uitmaakt van besprekingen. Informeel, zo melden, onze bronnen in de regio is het bezoek van Poetin aan zijn Tadzjiekse ambtgenoot Emomali Rahmon onder andere bedoeld om wat gevoelige zaken te bespreken. Poetin probeert via Tadzjikistan de banden aan te halen met de Taliban, in Afghanistan en probeert eveneens via Tadzjikistan de sancties tegen Rusland te ontwijken . Enfin zo kan een straatarm land waar Rusland scholen bouwt om die arme Tadjziekjes te helpen, een opslagplaats worden voor centjes en kan Tadzjikistan in alle vrijheid goederen importeren om daarna ze weer door te leveren aan de Russische Federatie. Zo werkt dat nu eenmaal. De Noord-Koreaanse leider Kim Jong Oen heeft zijn Mercedes limousines ook niet gekocht bij de niet bestaande lokale plaatselijke Mercedes dealer wegens sancties. Daar raken we een kern van het verschil tussen Westen en het Oosten. In het Oosten, dus beginnend in Sint-Petersburg en deels eindigend in Mongolië bestaat er een andere ongeschreven realiteit. Die van “we kennen elkaar, we regelen wat en iedereen kan het bekijken maar we houden elkaar wel gezellig in de tang voor het geval je op het stomme idee komt iets te flikken waar ik niet blij mee ben, en waar ik niet blij van word zul je wel horen maar of je het nog na kunt vertellen is een tweede”.

Het Russisch Roulette waarbij het magazijn van het spreekwoordelijke vuurwapen eerder kopjes koffie met een toegevoegde dodelijke substantie zullen bevatten dan “live rounds” is niks nieuws. Ooit waren vergiftigingen al een courante praktijk in de tijd van de tsaren. De  leiders in Centraal-Aziatische regio worden door en door corrupt genoemd en waarschijnlijk is dat volgens de westerse definities van het woord “corruptie” ook wel het geval. Maar deze regio is het Westen niet en hier gelden andere omgangsvormen en manieren om wat voor elkaar te krijgen. Noem het “andere waarden”. Waarden die qua definitie en uitleg niet in de verste verte overeenkomen met die binnen de Europese Unie. Als je daar een “eurocentje” geboren bent en je kunt geen volle euro betalen, dan heb je het spel verloren en verlies je zelfs de waarde van die ene eurocent. Maar er zijn grenzen aan alles, ook als het op waarden aankomt ….en die grenzen in Tadzjikistan zijn onder meer  beperkt tot de landsgrenzen en voornamelijk die met Afghanistan. Onze Amerikaanse vrienden hebben de Tadzjieken voorzien van sensoren, patrouillevoertuigen, communicatieapparatuur en ze trainen de grensbewakingstroepen van Tadzjikistan in een gebied dat nogal ruig van aard is. Dat is geen eenvoudige zaak, maar er zijn gezamenlijke belangen. Wij hebben er bij wijze van spreken een “moord voor over”, in deze vertaald, als we zouden bij wijze van spreken iemand een kopje bijzondere koffie geven, om daar ter plaatse  aan de grens Tussen Tadzjikistan en Afghanistan eens een  kijkje te nemen. Maar voor eigen consumptie nemen we onze eigen koffie mee. Hier wordt de clash tussen de Amerikanen en de Russen op een andere wijze gevoerd, buiten het zicht van de in slaap gebrachte media bij ons die meer interesse hebben in een nieuwsfeit zoals dat een bekende artiest sliploos uitgaat. Lekker belangrijk! Iedereen, ook de VS zal kunnen aanvoelen en weten dat de sancties tegen Rusland via landen als Tadzjikistan door de Russen omzeild worden. De Amerikanen hebben een zeker en niet te onderschatten belang  van wetenschap over wat er aan de grens met Afghanistan gebeurt, de feitelijke grensbewaking en het verzamelen van inlichtingen, dus is het aannemelijk dat de ogen worden geknepen als Rusland de sancties vie landen zoals Tadzjikistan omzeilt. Daarmee krijgen de sancties tegen Rusland omwille van de oorlog in Oekraïne meer een symbolische waarde met een wel zeer grote impact op de burger in Europa, Canada, de VS maar ook elders. Mondiaal wordt het proportionaliteitsbeginsel en het subsidiariteitsbeginsel volstrekt willekeurig toegepast zoals het uitkomt. Bovendien proberen meer partijen tegelijkertijd via diplomatieke en andere kanalen tot communicatie en gesprek met het regime in Kabul te komen. Daar spelen belangen die onder meer met veiligheid en energie (aardgas) te maken hebben. Een stabilisatie en pacificatie onder voorwaarden en via wegen die voor ons westerlingen onaanvaardbaar klinken en onaanvaardbaar zouden zijn, maar wij wonen hier, en de mensen aldaar wonen daar. Een andere wereld, een andere mentaliteit. We kunnen daar iets van vinden en we vinden er ook iets van, maar we zullen er even mee moeten dealen en het u ook zo feitelijk uitleggen. Veel van onze collega’s van andere media liggen dus weer zoals gebruikelijk te te slapen. “Wij niet”, zeggen we in op de redactie in alle gepaste onbescheidenheid.

Nee, wat is dat toch met die Kaspische Zee top, waar de huidige Turkmeense leider Serdar Berdymukhamedov zijn Russische ambtgenoot Poetin verwelkomde naast de staats- en regeringsleiders van Azerbaijan en Kazachstan. Nou heel simpel, alle deelnemende landen zijn gelegen aan de grootste binnenzee ter wereld, de Kaspische Zee. Een zee waar gezellig en ondeugend skinny dippen met een scharrel of je eigen partner in Iran je de doodstraf kan opleveren. Maar de Iraniërs en de buitenlanders die er werkzaam zijn hebben zich te schikken naar de wet van vandaag. Niets garandeert dat het volgend jaar niet anders kan zijn. Iran werd de afgelopen week net zoals een week terug Afghanistan overkwam, getroffen door een dodelijke aardbeving. De Turkmenen leverden aan Afghanistan meteen de nodige humanitaire hulp. Dat kan ook als je staatskas gevoed wordt door het verkopen van aardgas. Iets waar de Taliban in Afghanistan nog niet aan toegekomen is om het uit haar eigen grond in het noordoosten te halen. Alle deelnemende landen aan die liggen aan de Kaspische zee hebben één ding gemeen, ze beschikken over gigantische hoeveelheden gas of olie. Maar het politieke plaatje van het moment laat de levering van deze voor ons zo broodnodige middelen in de energievoorziening niet of amper toe. Alleen Azerbaijan die met 1 voet in het Europa van ons wil staan, ziet Europa als handelspartner. Immers de knaken moeten ook in de staatskas te Baku geraken.

Formeel volgens de officiële agenda werd er gesproken over de vreedzame aanwending van “middelen”, lees natuurlijke hulpbronnen zoals aardgas, de ecologische bescherming van de Kaspische Zee, goede verstandhoudingen tussen de landen die aan de Kaspische zee liggen en zaken met een humanitair of sociaal karakter voor de mensen die wonen in de gebieden met de Kaspische Zee als uitzicht of in de betrekkelijk nabijheid. In feite ging het over het gas dat in de grond zit te vermarkten, het koppelen van bestaande of nieuwe leidingen en infrastructuren over land die naar open zee leiden. De derde parallelle zijderoute. Om die doelen te kunnen bereiken moeten de leiders elkaar treffen, afspraken maken en waar volgens Poetin nodig, zijn wil opleggen, want Poetin  wenst ook heer en meester te blijven op het Kaspische schaakbord. Maar of hem dat lukt, zal de geschiedenis uitwijzen. Vooralsnog wel, want de volgende top is reeds gepland en zal plaatsvinden in een land dat de groot deel van wereldgemeenschap beschouwt als een reëel gevaar, namelijk Iran. Onder de uitdossingen van de ayatollahs en achter de zware baarden, schier onzichtbaar verscholen onder de sjiitische dogma’s, zitten mensen die hun systeem behouden willen zien maar beseffen dat ook de staatskas gevuld moet worden om geen totale volksoproer uit te lokken.  Dit is de wereld waarin de vijand van de vijand je tijdelijke vriend is om overmorgen weer je vijand te zijn. Het rariteitenkabinet van de geopolitiek