door Peter-Vincent Schuld

Je ziet de rots vanuit de verte al liggen. Ongeveer zes vierkante kilometer en
nog een beetje.  De naam: “Gibraltar”. Een Brits overzees gebiedsdeel met een
eigen regering en een bevolking die voor ongeveer 96 % tegen de Brexit stemde.
In 1704 werd de rots op de Spanjaarden veroverd tijdens de “successieoorlog”.
Een armada van Nederlandse en Britse troepen veroverden de rots. Waar in die
tijd wapenstilstanden en vredesverdragen gesloten werden op de slagvelden, werd
dit conflict via de Vrede van Utrecht, ook wel het Verdrag van Utrecht tot een
einde gebracht in 1713 waarbij de rots voor eeuwig aan de Britten werd
toegekend.

Toch is dit stukje Groot-Brittannië in Spanje nog steeds een punt van twist en
irritatie bij de Spanjaarden. Om het Europa van vandaag te begrijpen is het echt
noodzakelijk om de geschiedenis van ons continent in te duiken. Twisten en
oorlogen waren eerder regel dan uitzondering met een enorm verlies aan
mensenlevens.

U kunt het zich wellicht bijna niet voorstellen dat de ene oorlog na de andere
gevoerd werd om invloed en macht van de ene partij te breken ten faveure van de
“optrekkende” partij. De burger? Die was in die tijd al helemaal niet
belangrijk. Tot op de dag van vandaag staat het Verdrag van Utrecht wat betreft
Gibraltar als een huis. Daar doelden wij ook al op in een vorig stuk over
internationaal recht, verdragen en Unierecht.

Eerlijk gezegd kan de toekomst van ons Europese continent alleen maar in
goede banen geleid worden als we het verleden kennen en begrijpen.Het is niet
voor niets dat we ons op de redactie telkens afvragen en er elke dag overleg
gepleegd wordt over hoe complexe zaken aan de lezer uit te leggen.
1
januari 2021. Groot-Brittannië is nu volledig los van de Europese Unie, in de
mate waarin dit mogelijk is. Het onderlinge verdrag wat gesloten werd laat nog
dermate veel hiaten en vragen over, dat er vast en zeker aanvullende verdragen
en afspraken moeten komen.

Formeel zou dit vanwege hebben betekend dat  vanaf 1 januari er strenge
paspoortcontroles zouden plaatsvinden tussen de grens met Gibraltar en Spanje.
Dit zou tot enorme oponthoud en problemen hebben geleid voor het dagelijks
forensen- en toeristenverkeer tussen de twee gebiedsdelen. Iedere dag kruisen
zo’n er alleen al ongeveer 15.000 mensen de grens tussen Spanje en Gibraltar om
bij elkaar aan het werk te gaan. Een weetje: de luchthaven van Gibraltar waarvan
de start en landingsbaan afgesloten wordt met slagbomen en letterlijk de
verkeersader kruist naar enerzijds de grens en anderzijds de binnenstad van
Gibraltar wordt ook gebruikt door veel Britse toeristen die in Spanje op
vakantie willen.

De oplossing is net voor nieuwjaar gevonden. Op de luchthaven van Gibraltar en
als u aanmeert per schip zullen lokale grensbeambten aangevuld met leden van het
Europese grensbewakingsagentschap Frontex de paspoorten gaan controleren. Maar
eenmaal vaste voet op Gibraltar gezet, zit u gewoon in het Schengengebied. Het
was al de wil van de Spanjaarden om Gibraltar tot het Schengengebied te laten
horen, maar het is nu een feit geworden door een bilaterale overeenkomst in de
stijl van de grens tussen Frankrijk en Monaco.

In Groot-Brittannië is niet veel ruchtbaarheid gegeven aan dit wapenfeit. Immers
het zou kunnen worden beschouwd als een Britse knieval voor de Europese Unie.
Maar ook de Britten zullen moeten omgaan met de realiteit. We schreven eerder
deze week dat het voor de Britten zowat onmogelijk is om alle banden met de
Europese Unie, inclusief verdragen en afspraken door te snijden. Dit is een
exact voorbeeld.

En… Gibraltar is en blijft een toeristische trekpleister. De aapjes op de grote
rots. Je moet ze een keer gezien hebben als zijn de aapjes nog zo heerlijk
brutaal. Maar ook daar slaat moeder natuur hard toe als er een baby-aapje bij de
moeder komt te overlijden.

Gibraltar heeft wat magisch. Je kijkt bij helder weer recht op Marokko en op dus
het Afrikaanse continent.

Twee verschillende werelden die in Gibraltar en trouwens zowat langs de hele
Spaanse zuidkust wel erg dicht bij elkaar komen. En wellicht zit er voor u ook
wat taxfree shoppen in.

Wie de rots van Gibraltar bezit heeft ook een strategische positie. Immers het
scheepvaartverkeer vanuit het Midden-Oosten en verder die via de Middellandse
Zee de Atlantische oceaan op wil moet deze smalle zeestraat gebruiken. Het is de
transitroute voor olie en andere zaken vanuit de Oriënt en daarmee voor de
Britten en de Spanjaarden van enorm strategisch belang. Bij conflicten of
dreigend gevaar is het redelijk eenvoudig om de Straat van Gibraltar met
marineschepen af te sluiten.

De Britse marine heeft er een permanente aanwezigheid middels een marinebasis.
Qua scheepvaart wordt de haven van Gibraltar in toenemende mate gebruikt en
ontvangt per jaar ongeveer zo’n 9000 schepen. Dan te weten dat het ooit allemaal
begon met een vloot van Britse en Nederlandse oorlogsschepen.