door Jan Schils

Gaat het rode duo Frans Timmermans en zijn kabinetschef Diederik Samsom (beiden
P.v.d.A.) met het dezer dagen in Brussel gepresenteerde “Fit for 55 pakket” van
13 omvangrijke wetsvoorstellen in de strijd tegen de klimaatsverandering onze
planeet redden? De vicevoorzitter van de Europese Commissie (tevens
EU-klimaatpaus) en zijn kabinetschef zijn er rotsvast van overtuigd, dat het
allemaal wel zal lukken. Onder hun voorwaarden wel te verstaan, want elk verzet
tegen hun plannen beschouwen ze als ouderwets, achterhaald, gevaarlijk en dom.

Schoktherapie: weg met olie en gas

De benaming “Fit for 55” doet sommigen misschien vermoeden dat het geïnspireerd
is op een fitnessprogramma voor 55-plussers. Hoe het ook zij, Timmermans houdt
er wel een flink tempo op na, want de bulk van zijn maatregelen moet in 2030
uitgevoerd zijn. Dat is maar acht jaar, waarbinnen EU-lidstaten en het Europees
Parlement akkoord moeten zijn gegaan met deze megaonderneming. De geschiedenis
toont echter aan dat economische hervormingen de grootste kans van slagen maken
als ze geleidelijk aan worden ingevoerd. Een schoktherapie, waarvoor de
klimaatpaus heeft gekozen,  werkt meestal averechts.

Makke lammeren

Absolute voorwaarde voor het welslagen van de voorgestelde transitie naar een
klimaatneutraal Europa in 2050 is in de ogen van dit tweetal wel, dat de
EU-lidstaten, het Europees Parlement, het bedrijfsleven en de bevolking van
Europa zich het voorgestelde rood-groene dictaat als makke lammeren door de
strot laten duwen. Als het kan met zachte hand, als het moet met de knoet in de
vorm van boetes, die torenhoog kunnen oplopen. Want bij het klimaatpakket gaat
het volgens een zelfverzekerde Frans (evenals de hele Commissie trouwens nooit
democratisch verkozen) om een “wettelijke verplichting”, waarover geen
compromis, geen geschipper mogelijk is. Zijn boodschap is duidelijk: “Vergroenen
of betalen, en dat geldt voor iedereen.” Aan het feit dat de industrie en de
middelgrote en kleine bedrijven daardoor in hun bestaan worden bedreigd en de
samenleving wordt ontwricht hebben Frans en zijn fans geen boodschap. Om een
industrieel en sociaal bloedbad te verzachten, hebben ze een “Sociaal
Klimaatfonds” bedacht waarin ze 20 miljard euro stoppen, dat gespijsd wordt met
aloude linkse recept: nieuwe belastingen.

Hamlet

“We moeten radicaal zijn en snel handelen. We hebben nog maar weinig tijd”,
waarschuwt de  zich zelf onfeilbaar achtende en kritiek verachtende klimaatpaus
niet zonder de gebruikelijke dosis bangmakerij. En om die schrik aan te jagen,
komt hij met de  bekende dooddoener, namelijk dat “we” het aan onze kinderen en
kleinkinderen verplicht zijn om geen tijd meer te verliezen. Timmermans haalt –
om “zijn” gelijk te onderstrepen – zelfs de wereldbekende Britse schrijver
William Shakespeare uit de literaire stal en citeert tijdens de persconferentie
toepasselijk in een vlot, maar wel wat bekakt Engels, uit diens treurspel
“Hamlet”: “De tijd is ontwricht. De mens leeft niet meer binnen de planetaire
grenzen. We kunnen zo niet verder.” Misschien was dit toch niet de beste keuze
en voorbeeld van Timmermans, want Shakespeare leefde van 1564 tot 1616. Dat is
ruim 500 jaar geleden en onze planeet draait ondanks alles nog steeds tegen de
zelfde snelheid om de zon.

Linkse hobby’s

Toch doen de klimaatpaus en zijn fans het voorkomen alsof de wereld zal vergaan
als de uitstoot van CO2  en andere broeikasgassen tegen 2030 niet met 55 procent
verminderd zal zijn tegenover 1990, als er na 2035 in de EU nog auto’s op
benzine en diesel rondrijden in plaats van elektrisch en als het aandeel
hernieuwbare energie in het totale energieverbruik in 2030 geen 40 procent
bedraagt. Ze propageren een hele reeks maatregelen en typisch linkse hobby’s,
zoals drastische belastingverhogingen en nieuwe taksen en heffingen, die de
Europese industrie dreigen te slopen en de bevolking te verarmen. Ze eisen dat
deze en andere rode dogma’s en hersenspinsels zoals een massale toevlucht tot
biomassa, het uitbannen van olie, gas en kernenergie, met bijgevoegde
routekaart, naar de letter worden uitgevoerd. Wat zeker is als dit pakket het
ongewijzigd haalt, is dat wonen en zich verplaatsen in de toekomst ene stuk
duurder zullen worden.

Ook Commissievoorzitter Ursula Von der Leyen, directe bazin van Frans, heeft er
alle vertrouwen in dat het mega-pakket aan maatregelen aan Europa kan worden
opgelegd. “Want”, zo verklaarde zij, ”de fossiele brandstoffeneconomie heeft
haar grenzen bereikt.” Daarom wordt ook de brandstoffenhandel in Europa fiscaal
op de korrel genomen.

Vooral armeren de klos

Zoals bekend is het emissiehandelssysteem (ETS) het paradepaardje van het
klimaatbeleid van de EU. Tot nu toe vallen vooral de zware industrie en grote
stroomproducenten onder dit regime. Omdat het systeem volgens Von der Leyen en
Timmermans goed heeft gewerkt (in genoemde sectoren is de uitstoot van CO2 in 16
jaar tijd met 42 procent gedaald) stellen ze voor om het strenger maken door
minder gratis uitstootrechten toe te kennen en een ­lager emissieplafond in te
stellen. Ook de scheepvaart en luchtvaart, die tot nu toe werden gespaard,
zullen in het systeem worden opgenomen. Over vijf jaar zal het systeem van
emissiehandel dan worden uitgebreid tot wegtransport en gebouwen. D.w.z. dat
opnieuw de gewone burger, de consument de klos zal zijn. Want de transporteurs
en de eigenaars van gebouwen zullen niet aarzelen de hoger lasten naar hen door
te berekenen. Ook de hogere belastingen op de meest vervuilende en oude auto’s
treft natuurlijk het armere deel van de bevolking. Zij kunnen het zich vaak niet
veroorloven om schoner en op hoger belaste brandstof te gaan rijden. En ze
kunnen sowieso al niet een hogere energiefactuur betalen voor hun huishoudelijk
verbruik, die met de voorstellen van Timmermans dreigt te ontstaan. Al het
ongenoegen dat de klimaatpaus met zijn pakket oproept, gevoegde bij de wrevel
over de corona-aanpak in de meeste EU-landen, kunnen een nieuwe golf van gele
hesjes veroorzaken, dit keer niet beperkt tot Frankrijk maar Europawijd. Er zijn
al tekenen die daarop wijzen, zo blijkt uit verschillende reacties op het
klimaatpakket. Maar de klimaatpaus gelooft dat het hierboven genoemde nieuwe
EU-fonds (het zoveelste in de rij) die onrust kan indijken of zelfs vermijden.
Europarlementslid Bert-Jan Ruissen (SGP) zegt grote twijfels te hebben over dat
fonds: “Het leidt alleen maar tot het rondpompen van geld: “Timmermans schiet
weer in de zelfde reflex: we hebben een probleem met dreigende energiearmoede?
Dan creëren we weer een pot met EU-geld. Mijn oproep is: zorg voor werkbare
maatregelen, zodat je energiearmoede voorkomt in plaats van weer een nieuw
EU-fonds op te richten.”

Aan de optimistische voorspelling van Commissievoorzitter Von der Leyen dat het
klimaatpakket minstens 200.000 nieuwe banen zal opleveren, wordt in de reacties
algemeen getwijfeld. De regeringen van Frankrijk en Duitsland, twee landen met
de grootste auto-industrie, staan sceptisch staan sceptisch tegenover de
brandstoffenvoorstellen van Timmermans  en vinden dat hij te hard van stapel
loopt met alle benzine- en dieselauto’s vanaf 2036 te verbieden. Frankrijk wil
met name de hybrides langer dan 2035 op de markt houden. Beide landen hebben ook
bezwaren tegen een te zware fiscale aanslag op de lucht- en scheepvaart die al
een hele portie tegenslagen hebben moeten incasseren door de coronacrisis. Ook
twijfelt men in verschillende EU-lidstaten of het voorstel om extra heffingen te
leggen op geïmporteerde producten, waarbij de vervaardiging veel CO2 is
losgekomen zoals staal en cement, kans van slagen maakt bij de WTO
(Wereldhandelsorganisatie).

De Europese Unie is verantwoordelijk voor 8 procent van de wereldwijde uitstoot
van CO2.  Dat is een schijntje vergeleken bij wat China, de VS en India op dat
vlak aan verontreiniging van onze planeet op hun kerfstok hebben. Ofschoon Von
der Leyen zich optimistish toonde over de bereidheid van deze wereldmachten om
het EU-voorbeeld na te volgen, mag daaraan ernstig worden getwijfeld. Zelfs als
ze enige soepelheid aan de dag zouden leggen, zullen ze nooit de routekaart en
streefjaren van de EU overnemen. Erger nog, de VS, China en India beschuldigen
en EU van protectionisme omdat ze haar industrie gratis emissierechten toekent.
Ook tegen de hierboven vermelde importheffingen op producten, die niet aan de
EU-voorwaarden inzake CO2 voldoen, zullen de drie grootmachten zich ongetwijfeld
verzetten. De EU dreigt zo een Einzelgänger te worden, die totaal geïsoleerd kan
geraken…

Waar blijft kostenplaatje ?

Het is en blijft opvallend dat Timmermans ook deze keer niets zegt over de kosten
en baten van de Green Deal. De EU-lidstaten hebben al verschillend keren
daarnaar gevraagd, maar Timmermans weigert daarop in te gaan. Er wordt steeds
maar gesproken over enkele duizenden miljarden euro (zelfs tot 10.000 miljard
euro), maar dat is allemaal natte vingerwerk.  

Met zoveel onzekerheden voor de boeg, valt er eigenlijk geen objectief
kostenplaatje te maken, laat staan de baten te voorspellen. Dat geldt natuurlijk
ook voor de klimaatpaus.

SGP-EP-lid Ruissen: “Het is goed om het klimaat te helpen, maar niet ten koste
van alles. Het klimaat is ook niet geholpen als wij hier groen op een houtje
bijten, terwijl VS en China kolencentrales bijbouwen. De EU doet er beter aan
wat meer tijd te nemen voor het halen van de doelen. Wat nu op tafel ligt, is
doorspekt van wensdenken en houdt onvoldoende rekening met wat mogelijk is in de
praktijk. Het is allemaal te veel en te snel.”

Dat wensdenken blijkt volgens hem onder meer bij elektrische auto’s en
hernieuwbare energie: “Hebben we wel voldoende betaalbare grondstoffen voor
zoveel accu’s, nadat we de fossiele brandstoffen hebben verbannen? Waar komt
eigenlijk de energie vandaan als er onvoldoende zon en wind is, zoals op een
windstille winteravond?”

In de plannen mist de SGP ook aandacht voor kernenergie. Ruissen: “Deze stabiele
bron van CO2-vrije stroom schittert door afwezigheid in de CO2-plannen, ondanks
meerdere EU-adviezen om daarmee toch aan de slag te gaan.”

Het wensdenken komt volgens Ruissen ook naar voren in de 200.000 nieuwe banen die
voorzitter Ursula von der Leyen voorspiegelde: “Dit aantal is niet onderbouwd en
kan mogelijk worden overschaduwd door banenverlies elders.”