Onze Senegalese vrienden Pape Matar (26) en Ibralo Fall (23) mogen alsnog naar
Nederland komen. Na meer dan zestig dagen detentie in Malmö (Zweden) werden ze
als boeven gedeporteerd naar eigen land en mogen nu als vrienden alsnog naar
Nederland. Voor hen werd een bijzondere spoedprocedure geregeld voor een nieuw
visum, dit keer alleen voor ons land. Ze hoefden niet opnieuw leges te betalen.

Het is alleen te hopen voor onze vrienden dat er tickets voor ze zijn, die ze ook
nog goed kunnen betalen. De goedkoopste retourvluchten vanuit Dakar, zagen we na
een klein onderzoek, waren van de KLM ter plaatse. Dat kwam goed uit, want met
het visum dat ze nu van de Nederlandse ambassade in Dakar krijgen, mogen ze geen
tussenlanding elders in de Europese Unie maken. Toch was zo’n ticket
Dakar-Amsterdam en weer terug rond 500 euro per stuk. In het kader van
goedmaken, wat ook Nederland hen heeft aangedaan, zou duizend euro extra van ons
belastingbetalers, niet eens gek zijn. Of misschien moet Nederland het
regeringsvliegtuig maar op en neer naar Dakar laten vliegen. Maar dat is
wellicht een al te gewaagde gedachte van ons als onafhankelijke journalisten.

–
De twee Senegalese broers die wonen en werken in hun vaderland en op
vakantie wilden naar hun vader en stiefmoeder in Nederland, zijn na een
onverkwikkelijke en voorlopig onopgehelderde detentie van meer dan zestig dagen
in Zweden terug in Senegal. Als boeven geboeid, met voor beide zes man politie,
werden ze maandag in een gecharterd vliegtuig in Malmö gezet. Net zoals de
Zweedse politie raakte het vliegtuig de weg kwijt. Mauritanië bleek niet op de
hoogte van de vlucht en weigerde doortocht. Een dag later lukte het wel.
Hoe kwamen ze in Zweden? Gewoon op 23 juli met de Flixbus van Groningen naar
Malmö. Waarom gingen ze daar heen? Gewoon omdat daar een neef van ze woont. Drie
maanden in Nederland op een Schengenvisum, dat in naam vrij reizen in het hele
Schengengebied mogelijk maakt. Dus wat belette hen ook daar een kort deel van
hun vakantie door te brengen? De Flixbus reed hen zonder problemen door
Duitsland en Denemarken via de Oresundbrug tot dicht bij Malmö. Daar ging het
mis. Het is allemaal te lezen in vorige bijdragen over dit thema op Facts Found.

–
Zoveel is duidelijk. De Zweden beroepen zich op een eigen interpretatie
van een afzonderlijke regeling bij het Schengenverdrag. In tijden van grote nood
zou het land, ook nadat het twee keer een half jaar toestemming van de Europese
Commissie had om er grenscontroles bij de binnengrens op na te houden, voor
perioden van een half jaar zichzelf weer toestemming mogen geven voor dit soort
grenscontroles. Maar volgens dat eigenaardige verdrag, dat naar de geest het
Schengenverdrag ondermijnt, mag dat alleen in tijden van concrete dreiging. Ook
mogen alleen personen worden tegengehouden, die concreet verdacht worden van
mogelijke terroristische acties of andere grensoverschrijdende criminaliteit.

–
Het gekke van dit geval was, dat onze Senegalese vrienden geldige
reisdocumenten hadden. Ze zouden maar kort in Zweden blijven en ze hebben er
geen pogingen gedaan asiel aan te vragen. Dus zou naar de letter van dat
eigenaardige gedrag hen moeten zijn aangezegd van welke onwettige handelingen
zij werden verdacht. Dat gebeurde niet. Tot op de dag van vandaag moeten ze
ernaar gissen van welke criminele activiteit ze worden verdacht door de Zweden.
Omdat het land na de nodige publiciteit ook in eigen land, de bui zag hangen,
hebben ze nu maar de Nederlandse autoriteiten ervan beschuldigd ten onrechte
Schengenvisa voor deze twee broers te hebben uitgegeven. Maar ook bij die
laatste beschuldiging, gedaan nadat de broers definitief op het vliegtuig naar
Senegal zaten, werden man en paard niet genoemd.

–

In al die weken was er geen Zweeds departement dat de vingers wilde branden aan
journalistieke vragen vanuit Zweden zelf of vanuit Nederland. Iedereen verwees
naar de woordvoering van de Zweedse politie, alsof dat een staat in de staat kan
zijn. Die verwees weer door naar de eigen regionale afdeling Zuid, die
verantwoordelijk was voor de vreemde vorm van detentie zonder formele
arrestatie. Elk antwoord op vragen, die daar werden gedeponeerd, bleef uit.

–

De enige logische conclusie moet dus zijn, dat het zo democratische, sociale,
inclusieve en transparante Zweden zich hier aan praktijken heeft schuldig
gemaakt, die rieken naar een politiestaat. Bovendien hebben de Zweden zo
effectief het vertrouwen beschaamd, wat we eigenlijk zouden moeten hebben in het
product ‘Schengenvisum’. En Nederland? Nederland deed al die weken niets. Dat
kunnen we niet, werd officieel vanuit buitenlandse zaken gemeld. Ook daarbij
zijn vraagtekens te zetten.

–

Hoezo kunnen Europese lidstaten elkaar niet onderling aanspreken over een
Europees verdrag dat ze met elkaar hebben gesloten? Er zou een hele verhandeling
over soevereiniteit, nationale soevereiniteit en Europese soevereiniteit over
gehouden kunnen worden. Maar het Verdrag van Lissabon is duidelijk: de Europese
Unie heeft zich verenigd in zaken van vreemdelingenbeleid, migratie en asiel.
Maar goed, ook al zou deze oude, deze verouderde leer over nationale
soevereiniteit nog wel geldend zijn, dan nog blijft van Europese samenwerking
inzake Schengenvisa weinig over, wanneer de lidstaten niet van harte en openlijk
met elkaar samenwerken. Door alle publieke aandacht lijkt dit uiteindelijk toch
tot het ministerie van buitenlandse zaken in Den Haag te zijn doorgedrongen.

–

Toen woensdag eindelijk onze twee vrienden in het eigen vaderland Senegal waren
teruggekeerd, boog het ministerie opeens als een knipmes. De vele verzoeken,
mails en telefoontjes uit Bedum, waar vader en stiefmoeder wonen, bleken opeens
allemaal gehoord en verhoord te kunnen worden. Een citaat:
“In bijzondere gevallen kunnen visa snel (binnen 2 werkdagen) worden
afgegeven door onze ambassade in Dakar. Gelet op alle vervelende gebeurtenissen
in Zweden kunnen we de twee snel aan een nieuw visum helpen”.

En:
“In dit bijzondere geval kunnen we afzien van de visumleges”.

Dit standpunt zou het Nederlandse ministerie niet hebben kunnen innemen als de
Zweden gelijk zouden hebben met hun suggestie van terroristische of anderszins
criminele verdenkingen. De Zweden staan dus publiek te kijk binnen de Europese
Unie.