De coronacrisis heeft hard toegeslagen. Er is een Europees herstelfonds
opgericht. Maar waar gaat het geld naartoe? Wordt het geld goed besteed? Er
is een rol voor de gemeenten en de provincies en zij gaan ook centjes
ontvangen. Wij gaan u berichten over deze voorgenomen bestedingen en in te
dienen plannen. Als u door Nederland of elders in de Europese Unie rijdt
ziet u vaak borden staan “medegefinancierd met geld uit het Fonds voor
Regionale Ontwikkeling, het Europees Cohesiefonds of het Europees Sociaal
Fonds om maar een paar voorbeelden te noemen. Veel lokale en regionale
bestuurders zitten ook in het adviserende Europees Comité voor de regio’s en
daarmee adviseren zij de Europese Commissie over bestedingen en lobbyen zijn
voor hun stad of regio. (red PVS)

Provincies en gemeenten zien veel Europees geld hun kant op komen

door Koos van Houdt

Kennelijk gaat het in Nederland net andersom dan in andere lidstaten. In de week
voor kerst werden de Europese ministerraad en het Europees Parlement het eens
over de spelregels waarmee de komende jaren een bedrag van 675 miljard euro
besteed kan worden. Dat bedrag staat in het Europese Herstelplan voor de eerste
periode na corona. In Nederland moeten decentrale overheden daarbij het kabinet
bij de les houden. In politiek Den Haag wordt traag gewerkt aan zo’n nationaal
programma rond herstel na corona.

Eind vorige week bekeken vertegenwoordigers van regionale en lokale overheden van
de Europese Unie de stand van zaken. In een ontwerp voor een advies dat is
gevraagd door het Europees Parlement zegt deze commissie uit het Europese Comité
van de Regio’s dat in de meeste lidstaten regionale en lokale bestuurders wakker
moeten worden. Straks bepalen de nationale regeringen in deze lidstaten op eigen
houtje hoe de plannen eruit zien.

Die lidstaten moeten uiterlijk op 30 april 2021 hun nationale plannen in Brussel
op tafel leggen. In Nederland echter draalt de nationale overheid. Sinds de
beroemde ruzie tussen Nederland en Italië in april vorig jaar, is ons land
huiverig om al te veel te doen met het extra geld dat onze kant op komt. Heel
veel zit er niet in die pot, vergeleken met de vele miljarden die richting
lidstaten als Italië, Polen, Spanje en Hongarije gaan. In Italië is er nu zelfs
een kabinetscrisis door ontstaan. Niet abnormaal voor de Italiaanse politiek.

In Nederland is het bedrag veel lager, maar toch altijd nog 5,6 miljard euro. Dat
geld kan worden besteed aan projecten waar provincies en gemeenten in ons land
veel goede plannen voor hebben. De komende paar jaar zit er voor deze overheden
zeker vier keer zo veel in de Europese pot als in normale tijden. Provincies
(IPO) en gemeenten (VNG) zitten dus op het vinkentouw.

Maar hoewel 5,6 miljard euro heel veel geld is, is het vergeleken met de bedragen
die uit ‘de diepe zakken van Wopke’ komen, maar relatief weinig. Nu blijkt
waarom minister Hoekstra aanvankelijk geneigd was zich te verzetten tegen deze
grootscheepse vorm van herverdeling van geld tussen de lidstaten. Voor het
Herstelfonds, waaraan ook Nederland flink bijdraagt, komt maar weinig terug naar
projecten in eigen land.

Maar voor de besturen van provincies en gemeenten is dat een heel ander verhaal.
Vooral gemeenten zitten financieel klem. Nu het erop lijkt dat een aantal van
hun plannen wellicht gered kunnen worden met behulp van Europese subsidies,
willen zij dat het kabinet werk maakt van het nationale plan dat nodig is om dat
geld in Brussel los te krijgen. Dat nationale plan is er nog niet. In Nederland
is meer belangstelling voor de komende verkiezingen en het vormen van een nieuwe
coalitie.

Of 30 april 2021 haalbaar is, is daarom een serieuze politieke vraag geworden.
Want in dat plan dat door de Europese Commissie beoordeeld wordt, moeten ook een
aantal nationale maatregelen staan, die al jarenlang vanuit Brussel worden
verlangd. Hoewel wij denken dat de regeling voor de aftrek van hypotheekrente
steeds magerder wordt, wil de Europese Unie dat ons land op dit punt nog veel
verder in de Europese pas gaat lopen.
En ook de gunstige regelingen voor
het werken in deeltijd door vrouwen, is de Commissie al vele jaren een doorn in
het oog. In Brussel geldt: wat van Italië wordt verlangd, geldt ook voor
Nederland.

Maar die Nederlandse punten zijn politiek omstreden. Vandaar de aarzelingen in
politiek Den Haag. Maar dat is buiten IPO en VNG gerekend. Deze koepels van
provincies en gemeenten, die een sterke lobby in Brussel hebben opgebouwd,
willen dat geld maar al te graag als extraatje besteden aan maatregelen, die
vooral het klimaatbeleid kunnen ondersteunen. Genoeg plannen, zoals deze week
blijkt op een grote videoconferentie over het klimaatbeleid in Amsterdam.

Al in september 2020 lag er daarom een uitgewerkt plan van de provincies en
gemeenten. Netjes omschreven als de bijdrage van de decentrale overheden aan het
beleid “dat in Den Haag en Brussel” wordt gevoerd. Dit zogenaamde Herstelplan
Regionale Economie beoogt al het beschikbare geld in een grote pot te stoppen en
op basis daarvan provinciale beleidsplannen te maken. Alle twaalf provincies
hebben met deze benadering ingestemd. Maar om ook Europese geld voor deze pot
binnen te harken, moet het wel aan de Europese voorwaarden voldoen.