door Koos van Houdt

Europese Raad in het teken van later te nemen besluiten

Dat vervelende virus blijft iedereen achtervolgen. Toch gaan de Duitsers gestaag
en met Merkeliaanse onverstoorbaarheid door, de Europese Unie op de gewenste
koers te brengen. Ten minste tot de Europese verkiezingen van 2024. Het Duitse
voorzitterschap duurt maar tot 31 december en daarna neemt Portugal het over.
Ondertussen wordt van de Duitsers als grootste lidstaat het meeste verwacht voor
de periode tot deze verkiezingen. Veel beleidsplannen moeten de komende maanden
goedgekeurd worden.

Op weg naar alweer een nieuwe Europese Raad is een tussenbalans dus niet
overbodig. Donderdag en vrijdag zijn de regeringsleiders voor de tweede keer
deze maand bijeen. Grote besluiten worden niet verwacht, belangrijke thema’s
wel. Net als twee weken geleden. Toen ging het om de opbouw van de geopolitieke
pijler in het Europese beleid. Daarnaast werden de verhoudingen met Rusland na
de poging tot vergiftiging van oppositieleider Navalny besproken.

Andere sociaal-economische thema’s van het Duitse voorzitterschap, zoals een
Europees industriebeleid en verdere digitalisering van de economie werden toen
ook besproken. Het gaat om thema’s, die niet van de ene dag op de andere tot
oplossingen zullen leiden. Maar daarvan vinden de Duitsers dat die stevig op de
politieke agenda van de komende jaren moeten staan.

Deze week gaat het om de zaken die voor 31 december tot een oplossing gebracht
moeten worden. Drie ervan springen eruit: brexit, een Europese klimaatwet en het
Europese migratiebeleid. In de wandelgangen zal het verder ook gaan over de
onderhandelingen met het Europees Parlement over de meerjarenbegroting tot 2027.

Grote vraag: komt er een geloofwaardige formule over de betekenis van de
rechtstaat en de grondrechten. Lidstaten zouden daaraan moeten voldoen. Anders
krijgen ze geen of minder geld uit de Europese kas. Die onderhandelingen zouden
eind deze maand tot een afronding moeten komen. De Duitsers zijn optimistisch.
Zonder compromis heb je helemaal niets, zeggen ze. Inhoudelijke vraag: moet je
dergelijke fundamentele normen proberen met geld te kopen?

Het thema ‘migratie’ was op dit moment niet voorzien. Maar de Duitse minister van
binnenlandse zaken Horst Seehofer zei vorige week na informeel beraad met zijn
collega’s dat het plan dat de Commissie vorige maand heeft gepubliceerd
belangrijk is. Hij denkt voor het eind van het Duitse voorzitterschap
overeenstemming met alle ministers van de lidstaten te kunnen bereiken.

Dat klinkt Angela Merkel natuurlijk als muziek in de oren. Zij had de laatste
jaren de grootste moeite de Beierse CSU-minister Seehofer in haar kamp voor een
humaan migratiebeleid te krijgen. Dat lijkt nu een haalbaar doel. Maar hoewel er
sprake schijnt van politieke wil bij de lidstaten, zijn de verschillen van
mening nog erg groot. De publieke opinie in veel lidstaten helpt wel: wanneer
zijn we af van die Europese schandvlek die ‘Moria’ heet?

Intussen werkt de Unie gestaag en een beetje op de achtergrond door aan steeds
betere samenwerking met de partners op het Afrikaanse continent. Ook weer op
deze Europese Raad. Dat is van groot belang. Zeker ook om de migratiestromen in
de wereld beter te beheersen. Een goede en duurzame samenwerking met de
Afrikaanse Unie, waarbij praktisch alle Afrikaanse landen zijn aangesloten, is
daarvoor veel belangrijker. Veel meer dan die slechte Turkijedeal uit maart
2016, waarmee Mark Rutte indertijd vuile handen heeft gemaakt.

Het onderwerp ‘klimaat’ staat op de agenda, nu van de lidstaten een reactie wordt
verwacht op een tekst voor een klimaatwet die uitgaat van twee doelstellingen.
‘Klimaatneutraal in 2050’ is de ene doelstelling. Die staat nauwelijks ter
discussie. Maar het is nauwelijks bekend wat dat allemaal van ieder van ons gaat
vragen. Des te begrijpelijker dat de tweede doelstelling ‘60% minder uitstoot
van broeikasgassen in 2030’ felle discussies uitlokt.
‘Onhaalbaar en
onbetaalbaar’, zeggen de christen-democraten.

In het kader van het pesten van de grootste, hebben de andere grotere fracties in
het Europees Parlement een kleine meerderheid weten te mobiliseren voor deze
60%. Zelfs ‘klimaatpaus’ Frans Timmermans wil bij het gejongleer met percentages
van de afgelopen tijd niet verder gaan dan 55%. Aan de Europese Raad deze week
een eerste gedachte aan dit probleem te wijden. Graag een besluit in december,
zeggen de drammerige Groenen. Want in hun ogen moeten de regeringsleiders nu
gewoon bij het kruisje van het Europees Parlement tekenen.

Iets dergelijks is aan de hand met de onderhandelingen met het Verenigd
Koninkrijk over de toekomstige handelsrelaties. De Britten hebben gif op tafel
gelegd, maar “de Europese Unie heeft de onderhandelingstafel niet verlaten”,
ziet Boris Johnson. Sterker nog, hij wordt bevestigd in het kwaad om eerdere
afspraken op losse schroeven te zetten. De Fransen willen zelfs de einddatum van
15 oktober, vrijdag dus, voor een compromis verschuiven naar begin november. Aan
de regeringsleiders om aan het eind alsnog de wankele Europese eensgezindheid
van nu ruim vier jaar overeind te houden.

Intussen hebben de Europese ministers van Europese zaken dinsdag al
overeenstemming bereikt over de kleurcodes, waarmee lidstaten of regio’s
aangeven, welke dreiging er bestaat rond het coronavirus. Dat moet helpen om het
vrije verkeer van personen in de Europese Unie zoveel mogelijk overeind te
houden. Als een gebied of regio op groen, oranje of rood gaat, wordt dat door
alle lidstaten op dezelfde wijze overgenomen. Maar de afspraak die vandaag wordt
verwacht, betreft niet harmonisatie van spelregels inzake het testbeleid of
inzake de verplichting in quarantaine te gaan.