door Peter-Vincent Schuld

We zijn nog steeds aan het werk in het Spaanse Albatera om in een kleine
gemeenschap de impact van het corona-virus te verslaan.

De sterftecijfers van slachtoffers in Spanje zijn hoog. Toch lijkt de
telling niet geheel zorgvuldig te zijn verlopen als we de Spaanse media moeten
geloven. Is er dubbel geteld? Zijn er patiënten meegeteld die niet (primair) aan
corona zijn overleden?

De telling geschiedt door de regionale regeringen in Spanje en deze delen de
cijfers mee aan de nationale autoriteiten. Er zitten klaarblijkelijk nog wat
hiaten in de telling die voor onduidelijkheid zorgen hetgeen het extra moeilijk
maakt om nationaal tot een goed beeld en beleid te komen.

Dit is ook één van de redenen waarom de Spaanse nationale overheid de
noodtoestand Estado de Alarma aan het begin van deze crisis heeft afgekondigd en
telkens met parlementaire goedkeuring heeft verlengd. Op 22 april zal er een
verlening van de noodtoestand aan het parlement worden gevraagd tot 11 mei a.s.
Spanje kent de strengste en meest beperkende maatregelen van de Europese Unie.
De roep om kinderen buiten te laten spelen wordt met de dag groter.

U herinnert zich vast en zeker nog het separatistisch verhaal uit de noordelijke
gemeenschap Catalonië. Hierbij komt de eigenzinnigheid van de regionale
regeringen en soms ook de onwil tot adequate samenwerking om de autonomie maar
niet te verliezen. Dit alles is niet zelden een door in het oog van de Spaanse
centrale regering.

Waar we in Europa spreken over een gebrek aan een Europees
gemeenschappelijk bevoegdheid voor de gezondheidszorg, een gebrek dat veel
mensenlevens heeft gekost, is in Spanje nog duidelijker. De gezondheidszorg is
een regionale bevoegdheid van de autonome regeringen met daarbovenop een systeem
van particuliere verzekeraars en zorgaanbieders zoals privé-ziekenhuizen
waarvoor u zich extra kunt verzekeren.

Sanitas, Mapfre en Allianz zijn drie van deze verzekeraars.
Het gros van de
mensen is aangewezen op de min of meer gratis eerstelijns gezondheidszorg via
het Centro Salud (Centro Salut) in het Valenciaans en Catalaans) dat de functie
van lokale huisartsenzorg van overheidswege vervult en waar zeer kleine medische
behandelingen en onderzoeken kunnen worden verricht en waar je eventueel terecht
kunt met urgente klachten. Voor je medicijnen moet je bijbetalen.

Vrijdagmiddag, enige uren voor de aanvang van de lockdown. Medewerkers van een
distributiebedrijf komen nog snel wat goederen bij de apotheek leveren. Gepland?
Vermoedelijk wel. Immers de distributie voor apotheken kan gewoon doorgang
vinden.

Voor de apotheek stopt een bus. Een zwaar gehandicapte jonge vrouw wordt met zorg
en toewijding uit de bus gehaald. Toch hangt er een rare sfeer. Voor het eerst
sinds de val van de dictatuur in Franco krijgen de Spanjaarden te maken met zo’n
beperking van de individuele vrijheid.
De buschauffeur en de begeleidster
lijken zich bewust wat er nadert. Naar alle waarschijnlijkheid geldt dat niet
voor het ernstig gehandicapte meisje dat de bus wordt uit geholpen.

Het is inmiddels enkele dagen na de aanvang van de lockdown. Niemand mag de
straat op tenzij je een geldige reden hebt zoals, arts, ziekenhuis, apotheek,
tabakswinkel of supermarkt.

Voor diezelfde apotheek van de middag voor de lockdown staat een rij van mensen
die buiten hun recepten aan de apothekersassistente geven. Er heerst nog
onwennigheid aan de situatie. De apothekersassistentie neemt het recept in
ontvangst, neem de betaling in ontvangst en gaat weer naar binnen om de
medicijnen te halen. De rij groeit en neemt weer af om weer te groeien.

Van sociale distantie is zonder enige dwang daartoe al sprake. Het gaat langzaam
en dan weer vlotjes. De ene klant heeft nu eenmaal meer medicatie nog dan de
andere. Ook hier is van enige wanklank geen sprake. Het dorpse karakter kent een
soort van automatisch fatsoen en een beschaving uit verbondenheid.

Er wordt wat met elkaar gekeuveld. Een man die zich, als ik het zo wat kan
inschatten in een sociaal-economisch lastiger situatie zit krijgt zijn zakje met
medicijnen. Hij miste een puffer. Een essentiële puffer bij een chronische
aandoening aan de luchtwegen. Een puffer die gewoon noodzakelijk is om enige
kwaliteit van leven te hebben. 11 euro kwam de man tekort. 11 euro’s die het
verschil maken. Ja ook in Spanje heerst er armoede. Veel armoede en naar
verhouding veel werkloosheid. De man zo inschattende is de man al wat op
leeftijd en heeft hij zijn arbeidsloopbaan reeds mogen afsluiten.

Je kunt van de apotheek niet verwachten dat ze gratis medicijnen gaan uitdelen.
Ook een apotheek moet overeind blijven en een apotheek in Spanje is sinds enige
jaren al gehouden tot beperking van het verkopen van medicijnen zonder geldig
voorschrift. Zelfs een voorschrift uit een andere Europese lidstaat wordt
meestal niet geaccepteerd.

Het toezicht is streng, de sancties nog strenger. Maar terug naar deze man. We
zullen hem Julio* noemen, immers wij hebben de privacy van deze man te
respecteren en dat doen we ook. Julio heeft dus geen geld voor die voor hem oh
zo noodzakelijke puffer. De wanhoop staat zowat in zijn ogen. Lockdown, geen
mogelijkheden om je eventuele sociale van vrienden of familie te bezoeken om je
in staat te stellen om je puffer toch aan te schaffen. De aanblik van de
situatie doet zeer en laat ook ons niet onberoerd. Julio is naar huis kunnen
keren met zijn noodzakelijke puffer en had tranen in zijn ogen staan toen hij
afscheid van ons nam. Julio, laten we hopen dat hij deze bange periode veilig is
doorgekomen en door zal blijven komen.

Inmiddels is de apotheek waarover wij in dit verhaals spreken voorzien van een
plexiglas wand om overdracht van het virus te voorkomen. Aan de buitenzijde is
een plakkaat bevestigd dat meldt dat er mondkapjes te verkrijgen zijn. Oh ja en
er mogen ook maar twee mensen tegelijkertijd binnen. Een surrealistische
situatie.

De crisis zorgt ook voor een totale ontwrichting van het systeem van de
gezondheidszorg. Immers buiten de corona-patiënten zijn er ook mensen die
reguliere gezondheidsklachten hebben. Een nieuwe zaak dient zich aan. Een vrouw,
laten we haar Maria* noemen, wordt geconfronteerd met het feit dat de huisarts
in het Centro Salud  een administratieve fout heeft gemaakt. De vrouw heeft
zware COPD en is aangewezen op Trelegy, de zwaarste puffer voor COPD-patiënten.
Het staat wel op het papieren voorschrift, maar niet in het computersysteen
waarmee het Centro Salud en de apotheek verbonden is. Ze krijgt het niet mee.

We gaans ons eens bemoeien met de zaak. Het Centro Salud is telefonisch
onbereikbaar en voor het Centro Salud zelf staat een lange rij wachtenden. Los
van het feit dat het medicijn niet meegegeven kan worden, normaal kost Trelegy
voor een patiënt 4,24 euro. Zonder verzekering is de kostprijs van dit
levensreddend medicijn 83,52 euro  waarmee je een maand toekomt.

Een dag later gaan we zelf eens naar de apotheek. Nee, het is geen onwil. In deze
tijden blijkt er gewoon veel stress te zijn en dan wordt het communiceren soms
ook wat lastiger als er emoties mee gaan spelen. We spreken rustig met de
apotheker, leggen hem de zaak uit en verontschuldigt zich voor het feit dat hij
het niet meer in huis heeft.  Hij verwijst ons naar de apotheek van wacht elders
in het dorp. Wie in deze situatie onwil wenst te verwijten of een blaam wil
geven aan de apotheek is uit op sensatie, en daar doen we niet aan mee.

Enkele minuten later arriveren we bij de andere apotheek. Ook daar leggen we de
situatie uit. De medewerker overlegt even met zijn collega en daar komt het
tevoorschijn. De broodnodige levensreddende puffer.  Er wordt de volle prijs van
83,53 euro betaald en wij krijgen het medicijn mee met een stempel op het doosje
zodat de vrouw bij haar volgende bezoek aan het Centro Salud de administratieve
fout even kan laten rechtzetten. Daarna kan zij bij de apotheek met het bonnetje
en het gecorrigeerde recept het verschil  terugkrijgen. 83 euro is voor een
gemiddelde Spanjaard in dit dorp, waar best veel armoede heerst, een
ongelofelijk groot bedrag.

Een bedrag dat ook zonder corona het verschil kan maken tussen stikken of adem
krijgen,

*de namen van de patiënten in dit verhaal zijn om privacyredenen aangepast maar
zijn bij de redactie bekend.