door Bernd Timmerman

Nederland in de belichaming van Wopke Hoekstra en Mark Rutte staan in de beklaagdenbank. De aanklacht is een gebrek aan solidariteit met het zuiden. Klopt deze beeldvorming of is de opstelling van Nederland te verdedigen?

De SARS-CoV-2 crisis heeft ernstige sociale, culturele en economische gevolgen. Naast het grote aantal slachtoffers en de extreme druk op de zorg leidt Covid-19 ziekte tot maatschappelijke ontwrichtingen. Niet alleen kwetsbare mensen, hardwerkende hulpverleners, maar ook samenlevingen staan op omvallen. 

Op de vraag hoe de economie draaiende kan worden gehouden hebben landen, dus ook lidstaten van de Europese Unie, een eigen weg gevonden. Afhankelijk van variabelen in eigen land vinden er keuzes plaats. Er is niet één weg. Wel zijn er collectieve andere problemen die om samenwerking vragen. 

Op de eerste plaats is het vanzelfsprekend van belang dat landen hun medische kosten kunnen betalen. Hier is ruimhartig financieel beleid een vereiste. Ieder land moet hieraan bijdragen. Mensen binnen de Europese Unie moeten kunnen rekenen op Europese solidariteit.

De economieën komen in een recessie, dat staat vast. Of er sprake is van een U, V, W of L model is onzeker, maar de pijn komt, korter of langer. Om ervoor te zorgen dat het herstel sneller mogelijk is en economieën weer gaan draaien binnen de Europese Unie zijn financiële injecties  nodig. Daar is geen discussie over. Wel over de manieren waarop.

Nederland wil absoluut geen handtekening zetten onder een blanco cheque. Dat vindt plaats door te kiezen voor eurobonds. Dan komen de lidstaten in een schuldenunie waarbij alle landen garant staan voor de staatsschulden van de anderen. Stel u voor dat u medeverantwoordelijk bent voor de schulden van uw buren, voor een stuk of 17 of 27.

Wat Rutte en Hoekstra zeggen is dat zo’n stap onverantwoordelijk is omdat we zelf als land al grote economische uitdagingen krijgen en niet de schulden van andere lidstaten deels ook op onze schouders kunnen dragen zonder voorwaarden te stellen. Is dat zo raar? Als uw buren in problemen zitten zal u helpen waar u kan maar neemt u alle schulden van de  flexibele kredieten over? 

Daarbij komt dat er genoeg alternatieven zijn. Er kan nog steeds geld worden geleend bij de financiële markten. Ook heeft de Europese Centrale Bank 750 miljard euro ter beschikking gesteld aan eurolanden. Er is het ESM (Europese Noodfonds) dat 410 miljard kan uitlenen en er is de EU begroting waar posten op mogelijk zijn voor het bieden van economische hulp. 

Overleggen kunnen leiden tot het versoepelen van de voorwaarden om geld te kunnen besteden uit het ESM. Binnen een grote crisis als deze is dat zeker redelijk te noemen. Laten we ook de Europese Investeringsbanken niet vergeten te noemen. Ook hier kunnen miljarden hun weg vinden naar economieën in nood. 

Zo zijn er berekeningen dat er 3.000 miljard euro vrij kan komen om de recessie te bestrijden zonder je hoofd als Europese landen in schuldenstroppen te steken.

Minder eisen aan het noodfonds stellen, akkoord, handjeklap met  Eurobonds, niet doen. Altijd is er nog de mogelijkheid van het uitgeven van Europese obligaties die door lidstaten worden gefinancierd. 

Landen moeten financieel kunnen investeren om economieën te herstellen, om dit wereldvirus te kunnen weerstaan zijn straks vaccins nodig waarmee individuen worden geïnjecteerd en collectieve kapitaal injecties in maatschappijen. Plannen moeten wel realistisch, haalbaar en redelijk zijn. En misschien moet er wel een 2de Marshallplan komen zoals na de Tweede Wereldoorlog met Keneysiaanse elementen. 

Plannen voor de toekomst. Zonder zwarte pieten naar elkaar toe, zonder grote woorden. De Eurogroep moet laten zien dat het zonder aanvallen op lidstaten,  kwalificaties naar personen en vingerwijzen naar elkaar tot oplossingen kan komen. In een wereld met virussen maar ook met economische machtsblokken als China en de VS is Europese samenwerking op tal van gebieden harder nodig dan ooit.

Nederland en Duitsland kunnen water bij de Italiaanse en Spaanse wijn doen om de strenge regels bij lenen te versoepelen, maar de zuidelijke landen kunnen niet het onmogelijke eisen om schulden collectief zonder voorwaarden op ons te nemen. Een betere communicatie met begrip voor elkaars positie doet wonderen.

De nieuwe schulden moeten beheersbaar blijven, juist in tijden van nood is het hoofd koel en het hart warm houden de beste manier om samen te blijven werken. Bouwen op vertrouwen.