door Peter-Vincent Schuld en Christel Dubos

Het waddengebied, een bijzonder stukje Europa dat op de lijst staat van het
werelderfgoed van de Unesco. Voor wie het wellicht niet weet, de Waddeneilanden
bestaan niet louter uit Nederlandse eilanden, maar zijn er ook zeven Duitse
eilandjes die tot dit unieke gebied behoren.

Alle Waddeneilanden moeten het voor een aanzienlijk deel hebben van het toerisme
dat door de corona-crisis een ongenadige knauw heeft gekregen. Maar is er dan
nog leven op de Waddeneilanden? Zijn het “buitenaardse gebieden geworden?  Daar
kun je alleen maar achter komen door er zelf een kijkje te gaan nemen. 

De haven van Holwerd, Friesland. De veerboot Schier van rederij Wagenborg  legt
aan. Het is Goede Vrijdag, 2 april rond de klok van zes uur in de avond. Buiten
is het guur, de wind drijft de wolken naar een hogere snelheid en snijdt door de
dikke jassen heen. Toch probeert de avondzon door de wolken heen te komen en een
sprankje licht te werpen op de mensen die snakken naar wat adem.

Corona-tijden; Op de terminal van de veerdienst tussen Holwerd en Ameland slaan
de onnatuurlijke gedragsregels van deze tijd weer toe. “Vanaf hier mondkapje
verplicht”. Het leven anno april 2021 is gewoon een stuk minder leuk. Nergens
binnen in een restaurant, cafeetje of zelfs een een cafetaria even lekker
opwarmen met een kop koffie. De interpretatie die de overheden geven aan de
risico’s rond en inzake het corona-crisis hebben de adem van de levensvreugde
ontnomen. Regels hier, regels daar.  Bij het aan boord gaan van het veer worden
de passagiers opgeroepen om te blijven op de plaats waar zij gaan zitten of
gedurende de overtocht verblijven. Gevolg? Het missen van de prachtige
uitzichten en het zodoende nog meer leren te waarderen wat moeder natuur ons
gegeven heeft.

De veerboten varen een vaste route, een vaargeul, aangegeven door rode en
groene boeien. Als we echt eerlijk zijn, is de mensheid in een gelijkaardige
vaargeul terecht gekomen. “Wandelen en het leven varen” binnen de kaders die de
overheid ons heeft aangegeven. Een volstrekt onhoudbare en ongezonde situatie.

Als de veerboot genaamd Sier de bocht om af te draaien naar de haven van Nes op
Ameland nadert, houdt zij in en liggen de motoren schier stil om voorrang te
verlenen aan het de veerboot Oerd die de haven van Nes verlaten heeft om koers
te zetten naar het vaste land.

Bij eb met twee grote veerboten door de nauwe vaargeul is niet aan te bevelen tot
onmogelijk. Terwijl de ferry Oerd haar voorrang neemt wordt zij  met een stevige
gang ingehaald door het snelveer Fostaborg. Het inhalen is zowat metaforisch
voor de waan van de dag waarin we in Europa leven, de realiteit van het virus
wordt ingehaald door de snelheid van willekeurige maatregelen die met een
gigantische stuwing door de strot van de samenleving worden geduwd. Daar houdt
de metafoor dan ook echt op. De Fostaborg houdt de snelheid er in en brengt
mensen naar de door henzelf gekozen bestemming en dat kan van de overheden niet
gezegd worden.

We rijden de wielen van onze reportagewagen aan land van Ameland en zulks
op een ostentatieve wijze. Immers onze reportage ploeg is niet zo van het
wandelen en fietsen. Als we van en naar de auto lopen is er weer genoeg
gewandeld voor de dag.

Maar blijkbaar zijn er hordes medemensen die deze tijdsbesteding wel op prijs
stellen. De voornamelijk Nederlandse en wat Duitse toeristen, met een enkele
Hongaar in het gezelschap van zijn Nederlands lief vormen thans de tijdelijke
bevolking dit eiland. Het doet vreemd aan, toch de nodige toeristen maar de
horeca waar je lekker binnen kunt zitten op op het terras kunt vertoeven zitten
dicht.

Houd 1,5 meter afstand, eten afhalen en buiten opeten zijn de opgelegde credo’s. 
“De nazaten” van de Amelandse walvisvaarders die eeuwen geleden de zeeën voor
deze prachtige mastodonten onveilig maakten jagen thans op de toerist en zijn of
haar portemonnee. “Come to daddy” is de verleidelijke ongeschreven reclameslogan
voor alle zaken waar u thans niet kunt nuttigen maar wel kunt afhalen of
bestellen. Ook onze magen rammelen en we zijn niet van de “we-nemen-van-thuis-de
koffie-en de-aardappelen-mee-vereniging” 

Maar kun je de mensen die afhankelijk zijn van het toerisme en nu dwarsgezeten
worden door een overheid en een virus dit kwalijk nemen? De mensen proberen
gewoon hun brood te verdienen in een barre crisis die  afgelopen weekend ook nog
eens gepaard ging met barre weersomstandigheden.

Zo komen we in contact met Gerrit de Kruyk, eigenaar van cafetaria “t Kruuspunt”
in Ballum.  Ons begevende door een “gangenstelsel” van doorzichtige plastic
spatschermen belandden we bij de counter en we raken in gesprek met deze
aimabele Amelander. Zoals het belangrijkste dorp Hollum zijn vuurtoren als baken
van licht heeft, heeft Ballum zijn Gerrit de  Kruyk als baken van hoop voor de
mensheid. Als we over de crisis spreken voor de horecasector spreekt Gerrit de
Kruyk  vooral met een gevoel van compassie voor zijn mede-horeca ondernemers in
Nederland. Gerrit veinst het medeleven niet. Hij spreekt de woorden van een man
die een ander ook zijn of haar voorspoed en zijn of haar winstmarges gunt.

Dat laatste is bijna on-Nederlands waarin zelden de een de ander enige voorspoed
lijkt te gunnen. We vragen hem naar de krachtbron van deze opstelling en
positivisme. “Ja, zo zit ik nu eenmaal in elkaar”. Even een blik op Gerrit in de
betrouwbare media werpende komen we dan ook snel bij een publicatie in het
vaktijdschrift Misset Horeca uit 2015 waarin er een stuk geschreven staat waarin
Gerrit met vrouw en zaak bekroond werd voor de goede opleidingssfeer voor
studenten. Die sfeer lijkt er in de zaak nog steeds te hangen. We vragen naar de
ervaringen van Gerrit in deze rare tijden en op zijn beurt weet Gerrit te melden
dat hij vorig jaar wel te maken kreeg met een ander, wat arroganter publiek die
ook niet altijd even zo netjes met de crew van zijn etablissement omging en zijn
vrouw degene was die op die momenten de stabiliserende factor was. Dat loyale
wederhelften in moeilijke tijden onmisbaar zijn weet Gerrit maar al te goed uit
eigen ervaring. Rond de eeuwwisseling kreeg Gerrit een burnout en in alle
openheid vertelt Gerrit daarover. Nee, we gaan niet alle details die Gerrit ons
toevertrouwde hier vermelden. We zijn geen sensatie- en roddelmedium, maar
laten  we het er op houden dat Gerrit’s vrouw Tiny de rots in de Amelandse
branding was die Gerrit er doorheen sleepte. Daar staat Gerrit dan vol trots
over zijn vrouw te spreken. De mens achter de ondernemer in lastige tijden die
ondanks alle miserie die zijn sector treft, vol positiviteit zijn zaak runt en
vertrouwt op het goede van de mens, zoals het hier op Ameland er aan toegaat.

Buiten lopen de toeristen een frisse neus te halen. Hier geen BOA’s die de hele
dag het scherpe en boze oog op de mensen houden om ze vervolgens op de bon te
slingeren omwille van de corona-maatregelen. De lokale ondernemers regelen het
zo goed en zo kwaad als het kan zelf zonder de politieagent uit te hangen.

We hebben gedurende ons verblijf slechts 1 x een politievoertuig gezien. Toch
heeft het eiland wel te maken gehad met een paar serieuze ziektegevallen onder
de lokale bevolking waarbij de patiënt in kwestie naar het vasteland vervoerd is
moeten worden. Qua noodhulp is het eiland voorbereid met 4 ambulances plus een
first responder en zelfs een dierenambulance.

Door de historische straten van de dorpen en gehuchten op het eiland lopen de
toeristen soms wat doelloos heen en weer. Nergens waar je zittend en genietend
van iets lekkers van de schoonheid van de karaktervolle dorpjes kunt genieten.
Alleen in de lokale supermarkt is er ogenschijnlijk leven in de “lege”
brouwerij. De horeca op slot. Bizarre tijden die het eiland aantasten zoals de
zee in de storm de duinen aanvalt. Net nadat wij vertrokken kreeg ook Ameland
weer een heftige storm over zich heen. Deze storm lijkt geestelijk en zakelijk
fataal te zijn. Een ramp.

Maar ooit kwam alle hulp te laat op de zwarte dag van de  14e augustus
1979.  De Reddingsbrigade in het dorpje Hollum rukte uit voor een schip in nood
dat gestrand was. De wagen waarop de reddingsboot destijds in het water
gelanceerd werd voortgetrokken door een span van 8 fiere Friese paarden die
allen in de wilde zee omkwamen en verdronken. Een ramp die tot op de dag van
vandaag diepe emoties oproept op het eiland. De tegenstander was destijds de zee
die geeft en neemt. De dieren moeten in totale doodsangsten hebben verkeerd in
hun oh zo gruwelijke verdrinkingsdood. De aangeslagen Amelandse bevolking maakte
een heldengraf in de duinen van Hollum waar de acht paarden hun laatste
rustplaats werd gegeven. We bezoeken het paardengraf en inbeeldende wat de
dieren van destijds doorgemaakt moeten hebben bekruipen ook ons de emoties. Je
moet harteloos zijn om hier geen emoties van verdriet bij te ervaren, wetende
dat hier 8 helden van edele dieren liggen die hun leven gegeven hebben om dat
van andere mensen te redden.

Ja, wie Ameland zegt, zegt paarden. Daar zijn er nogal wat van, maar geen enkel
dier kan worden gemist. Voor de dieren geldt geen anderhalve meter afstand en
worden er geen looprichtingen bepaald. Ze gaan hun gang en volgen hun instinct.

De ferme paarden voelen zich klaarblijkelijk in hun hum op het eiland. Ze
staan bij elkaar, vertonen sociaal gedrag naar elkaar, wat de mens sinds enige
tijd bij kracht van wet verboden werd. Maar de natuur gaat zijn gang en laat
zich geen wetten opleggen als het geen mensen betreft. Ze staan dicht bij
elkaar, ze dieren zoeken elkaar op, dollen met elkaar maar tonen ook hun
onderlinge sociale hiërarchie. Rijdende vanuit Hollum naar Nes komen we een
serie pony’s tegen. En dieren, ze blijven het vastleggen op de gevoelige plaat
altijd waard.  Ze zoeken bij elkaar de warmte en de genegenheid. Het is het
aanschouwen waard. Een van uw verslaggevers loopt naar het spandraad dat de
dieren van de openbare weg scheidt.

De draad laat de dieren niet weerhouden om uw verslaggever te begroeten en een
donkerbruine pony legt het hoofd tegen dat van uw verslaggever, snuffelt wat en
ondanks dat paard en verslaggever elkaar nooit gezien hebben maakt de mond van
het paard fysiek contact het met hoofd van uw verslaggever, in feite krijgt uw
verslaggever gewoon een dikke kus van het dier. Een dikke kus in tijden waarin
het niet sociaal aanvaard is fysieke genegenheid naar elkaar te tonen. de andere
paarden in de weide blijven komen en willen kennismaken. Het is geheel
wederzijds. De schoonheid van een natuur waarin de mens voortdurend een dubieuze
en tegennatuurlijke rol speelt.

Voor het reportageteam zit de klus op het eiland Ameland erop. Een volgende
elders vraagt om onze aanwezigheid. We rijden terug naar de terminal om de
veerboot terug naar het vasteland te pakken. Het weer wordt slecht en sneeuw is
op komst. In de haven ontscheept de veerboot Sier. Toeristen met karretjes en
mondkapjes gaan de schemerzone in van een prachtig eiland, gesloten horeca plus
de ijzige koude maal de corona-maatregelen. Een situatie waarin wij als
reportageteam nog niet dood gevonden willen worden. Wanneer komt er een einde
aan dit verdomde gekkenhuis? Na een 50 tal minuten ontschepen we weer in
Holwerd. We rijden via Dokkum waar we even een tussenstop maken alvorens op weg
te gaan naar de Duitse grens. Een uitbaatster van een shop bij het tankstation
is de situatie meer dan beu. “Wij Friezen zijn nuchtere mensen”. Ze vertikt het
om een mondmasker te dragen. Haar gezin zit aan de tafel. “Als ik een boete
krijg betaal ik ‘m niet”, vervolgt ze. Bij Dokkum is ooit Bonifatius vermoord,
maar vandaag de dag wordt door de trotse Friezen ook de bestuurlijke waanzin
vanuit Den Haag een kopje kleiner gemaakt en het is niet de eerste keer dat de
Friezen de waanzin vanuit de Randstad zat zijn. Herinnert u zich de
Blokkeer-Friezen nog? We voelen ons thuis in Friesland.