door © Peter-Vincent Schuld

Op de foto: Europees Commissaris Hans van den Broek verlaat het gebouw van de Europese Commissie op de avond nadat de commissie gevallen was. Foto: © Peter-Vincent Schuld

We wisten het al een hele tijd, het ging slechter en slechter met de Nederlandse oud-minister van Buitenlandse Zaken Hans van den Broek.

Hij woonde in de laatste jaren van zijn leven in de Gelderse achterhoek, in Zwiep, een klein en natuurrijk gehucht bij Lochem om precies te zijn, aan de voet van de Lochemse Berg.

Tot zijn ziekbed leefde hij daar als een doodnormale burger en gunde ook de lokale middenstand haar omzet. Maar het noodlot sloeg toe.

Er werd Alzheimer bij de goede man geconstateerd en een lang proces van aftakeling deed intrede. Van een statige man, met charisma en notabel voorkomen veranderde Hans van den Broek in een staat van hulpeloosheid. Ik verzeker u, ik heb dit proces herhaaldelijk met eigen ogen en verwantschap van zeer nabij aanschouwd en beleefd, je hart breekt.

 Zeker nu, in tijden waarin Europa zo instabiel is als maar zijn kan, missen we staatslieden gelijk Hans van den Broek. Met waardigheid en een geweten bekleedde hij zijn functie. Ik kan mij niet anders voorstellen, Hans van den Broek van nabij meegemaakt hebbende, dat de integriteits-perikelen binnen de Europese Commissie hem diep geraakt hebben.

Hans van den Broek (geboren te Parijs in 1936) heeft de oorlogsjaren weliswaar als kind meegemaakt, en hoe je het ook wendt of keert. kind of geen kind, je wordt erdoor gevormd.

Daarmee was Hans van den Broek toch een man die in de voetsporen trachtte te stappen van de grondleggers van de Europese Unie, de christendemocraten Monnet, Schuman, Adenauer en De Gasperi.

Het DNA van een stabiel Europa dat in het belang van haar inwoners functioneert zat in de man zijn bloed en destijds ook nog in het DNA van zijn partij, het CDA. Een CDA dat dit DNA  langzamerhand terugwint met de komst van Henri Bontenbal.  Hij behoorde niet tot de generatie nieuwlichters die de waarden van Europa via allerlei trucjes aan het verkwanselen zijn middels politieke agenda’s die erg ver verwijderd zijn van waar Europa over zou moeten gaan.

Maar ook Hans van de Broek werd hard geraakt door het in de late jaren negentig ingezette verkwanselen van de Europese waarden en bovenal normen wegens het frauduleus gedrag van de Franse Eurocommissaris, de socialiste Edith Cresson die de toenmalige voltallige Europese Commissie onder leiding van de Luxemburger Jacques Santer tot een val (aftreden) bracht.

Hans van den Broek viel niets te verwijten, Cresson waste haar vuile en door en door corrupte handen in onschuld.

In de Europese Commissies waar Hans van den Broek deel uitmaakte (Delors 3 en Santer 1) kreeg hij de  portefeuille ¨buitenlandse betrekkingen¨, zeg maar de voorloper van de huidige functie Hoge Buitenlandvertegenwoordiger. Zijn functie was in die tijd weliswaar minder “prestigieus”, maar de laatste twee Hoge Buitenlandvertegenwoordigers van de Europese Unie, Federica Mogherini en Josep Borrell haalden de intelligentie, de kennis  en de de kundigheid van Hans van den Broek in de verste verte niet.

Hans van den Broek maakte namens de Europese Unie in 1991 deel uit van de trojka die er mede zorgden dat de oorlog tussen Slovenië en en de Socialistische federatie van Joegoslavië tot een einde kwam, het zogenaamde Akkoord van Brioni dat gesloten werd op het Kroatische eiland Brioni. Alleen al dit feit zorgt ervoor dat noch Mogherini, noch Borrell ook maar voor een millimeter zich kunnen meten met Hans van den Broek. Het akkoord luidde het einde in van het kunstmatig en op een communistische  wijze bij elkaar houden van Joegoslavië na de dood van dictator Tito met tal van onderhuidse spanningen en twisten. Het akkoord kon de oorlog met Slovenië beëindigen, maar de clashes met Kroatië, Bosnië, Kosovo en de Macedonië-crisis niet voorkomen. Van den Broek leerde, voor zover hij de mores op de Balkan al niet reeds kende, in een rap tempo “De mores van de Balkan voor gevorderden”.  Volgens insiders blonk Van den Broek uit in het kunnen luisteren en wat hij hoorde en waarnam naast zijn geweten te leggen.

Het team van Hans van den Broek ten tijde van zijn tijd in de Europese Commissie bestond uit een nogal gemêleerd gezelschap met onder meer Lousewies van der Laan (later lid in het Europees Parlement voor D66) als medewerkster en woordvoerster en ook Prins Constantijn van Oranje, leerde als medewerker van Hans van den Broek de werking van de Europese Instellingen zoals die zou moeten zijn.

Nogmaals, we wisten dat het einde van Hans van den Broek nabij was, en opnieuw doet het mij persoonlijk zeer. Bij het overlijden van Frits Bolkestein had ik zo´n onbehaaglijk voorgevoel dat het niet lang zou duren voordat ik een in memoriam moest gaan schrijven voor Hans van den Broek.

Het is ergens uiterst wrang dat in roerige tijden, waarin we mensen als Van den Broek nodig hebben, we er niet meer op kunnen terugvallen. 88 jaar geleden werd er een geluidsopname gemaakt van de treurmars uit ¨Saul” van Händel, uitgevoerd door Britse Grenadier Guards. Als eerbetoon aan Hans van den Broek sluit ik dit stuk af met een link naar de originele opname uit 1936, zoals gezegd, het geboortejaar van Hans van den Broek.

(1) Dead March in “Saul” (Handel): Band of the Grenadier Guards 1936 – YouTube

Vaarwel Hans, laat u dragen op de schouders van het geweten.