#Nieuws & Actualiteiten

Europese Verkiezingen: Portugal, de spiegel van Europa


Europese Verkiezingen 2019: Portugal, de Spiegel van Europa

door Peter-Vincent Schuld
Saudade, een Portugees woord dat zich niet zo makkelijk in het
Nederlands laat vertalen, maar een gevoel van enige melancholie komt
misschien wel het dichtste bij de betekenis van dit voor de Portugezen
zo belangrijk woord. Melancholie, verlangen naar wat eens was en niet
meer is.  Kippenvel veroorzakend als je de zangstemmen hoort van wijlen
Amalia Rodrigues of thans de groep Madredeus, Dulce Pontes of denk maar
aan dat schitterende nummer dat twee jaar geleden het
Eurovisiesongfestival won, Amar Pelos Dois gebracht door Salvador
Sobral.
Wie door Portugal rijdt, wie er verblijft of wie er woont kan niet
anders dan gepakt worden in het hart, de bevolking omarmend, de
bevolking liefhebbend.  Maar we moeten terugkeren naar de harde
zakelijke realiteit waarin, misschien wel volstrekt onterecht, er geen
plaats is voor emoties, waar we ons puur moeten richten op de harde
feiten.
Daaraan is direct de vraag verbonden of dat altijd wel kan. We spreken
immers over mensen, over een cultuur die de identiteit bepaalt van een
bevolking en dat is geen exacte wetenschap. Een cultuur van een van
oudsher maritieme natie.
Een land dat de eilandengroep de Azoren en Madeira nog wel tot haar
grondgebied mag rekenen. Een bevolking dat trots is op hun land en waar
voetbal en de
plaatselijke brandweer de mensen met elkaar doet verbinden.
Een veel gehoord stuk kritiek op het functioneren van de Europese Unie
is dat de zuiderse landen waaronder Portugal van de Europese familie
teveel geld zouden opslorpen dat afkomstig is van de noordelijke
lidstaten.
.
Tijd om een een kijkje te nemen dit land dat een van de armere landen
van het zuidelijk deel van de Europese Unie vormt.
.
Een land dat na de vreedzame Anjerrevolutie in 1974 een democratie
werd. Het leger en diverse links-progressieve groeperingen namen de
macht over van het Estado Novo (Nieuwe Staat) bewind van Marcello
Ceatano, die in 1965 dictator Salazar opvolgde.

Portugal is niet alleen een democratie, het is eveneens een geliefd
vakantie- en verblijfsland voor de noordelijke Europeanen omwille van
het warme klimaat, de gastvrijheid en de gekende vriendelijkheid van de
Portugezen.
Ooit ontmoette ik de in januari 2017 overleden oud-premier en
oud-president van Portugal, de sociaal-democraat Mario Soares in zijn
klein kantoortje in Brussel toen hij na zijn presidentschap zich niet te
goed voelde om weer gewoon zitting te nemen in de bankjes van het
Europees Parlement. Ik had destijds een klus voor het Algemeen Dagblad
om een fotografisch portret van de goede man in zijn werkkamer te maken
terwijl mijn schrijvend collega en goede vriend Frans Boogaard hem
interviewde.

Het tekent een beetje de aimabele geest van de Portugezen die een
debat, zelfs een stevig debat niet uit de weg gaan maar wel de
beschaving hebben om behoorlijk met elkaar om te gaan. Of je het nu eens
bent met zijn politieke opvattingen al dan niet is volstrekt niet
relevant. De man was gedreven om zijn land en de bevolking een betere en
een vrije toekomst te geven. Een vrijheid die hij zelf diverse malen had
moeten ontberen nadat hij onder de oude dictatuur tot twee maal toe
gearresteerd werd door de politieke politie van destijds de PIDE, werd
veroordeeld door een militaire rechtbank, eerst werd verbannen naar een
voormalige Afrikaanse kolonie van Portugal en nadien een tijd in
Frankrijk in ballingschap leefde.
.
De Portugezen lijken de noorderlingen vriendelijker gezind te zijn dan
dat de noorderlingen respectvol omgaan met de Portugezen.
.
Portugal is een land dat het economisch nog steeds niet makkelijk
heeft. Het modaal inkomen van een Portugees is gemiddeld zo’n 984 EURO.
Eerlijk is eerlijk, Portugal heeft om zich zelf te kunnen ontwikkelen,
niet zelden een beroep moeten doen op de Europese fondsen voor regionale
ontwikkeling en in 2017 is er zo’n 3,64 miljard gevloeid naar Portugal
ter ondersteuning van het land.
Je hoeft niet ver te rijden om her en der borden tegen te komen waarop
staat vermeld dat projecten in ontwikkeling of afgeronde projecten mede
tot stand zijn gekomen door bijdragen van de Portugese nationale
regering en het Europees Fond voor Regionale ontwikkeling en andere
structuurfondsen.
Of het geld altijd goed besteed is, soms kun je daaraan wel eens
twijfelen. Een afwateringskanaal in Lagos draagt ook zo’n bordje, maar
als ik kijk naar en in het kanaaltje zie ik een bende en een stukje
infrastructuur dat niet onderhouden is. Geld weggegooid? Bij gebrek aan
wetenschap kan en mag ik hier niet over oordelen en er was niemand aan
wie ik het kon vragen.
Ik rijd op de bekende A2 die Lissabon met de Algarve verbindt. De
snelwegen zijn met Europees geld aangelegd. Er wordt tol geheven, maar
het gebruik van de weg is beperkt. Meer verkeer is er te vinden op de
tolvrije IC1, de tweebaansweg die van de Algarve naar Setubal leidt. Het
is zoals gebruikelijk rustig op de weg in tegenstelling tot de A22 die
de Algarve met het zuidelijk deel van Spanje verbindt. Ooit vertelde een
toerist tegen mij “eerst is de weg gefinancierd met ons belastinggeld en
nu moeten we er nog tol voor betalen ook”. De weg is natuurlijk primair
bedoeld voor nationaal verkeer in een land waar de aanschaf van een auto
duur is, maar waar de motorrijtuigenbelasting is laag voor de
Portugezen.
.
Al lijkt het einde van de dictatuur in 1974 lang geleden, eer dat het
gevoel van onderdrukking uit de ziel van een volk is, dat neemt wel
enige tijd in beslag. Ik verwijs alleen maar even naar de tijd van de
Duitse bezetter in Nederland. Ook dat ligt nog steeds gevoelig.

De verkiezingscampagne voor het Europees Parlement is in alle hevigheid
losgebarsten. Het is te merken dat het politieke kartel van communisten
en groenen een zeer actieve en georganiseerde achterban heeft. In veel
dorpen en steden zijn er blauwe vlaggen aan het straatmeubilair
bevestigd met daarop de hamer en sikkel van de Communistische Partij en
de zonnebloem van de Groenen. Ook de socialisten laten van zich horen
met metershoge billboards. Wie van alle kandidaten zullen straks de 21
zetels in Brussel en respectievelijk Straatsburg gaan bezetten?
.
In bijvoorbeeld toeristische delen van Portugal zijn de steden en
dorpjes buiten de idyllische stads- en dorpskernen verworden tot
betonblokken vol met appartementen die bezet worden door veelal
toeristen, overwinteraars en andere Europese ingezetenen die met wat
centjes hun goede leven in Portugal willen beleven. Hierdoor zijn de
huizenprijzen voor de gemiddelde Portugees onbetaalbaar geworden.
De verkoopster van surflessen, waarover ik net sprak vertelde ook dat
het kopen van een appartementje onbetaalbaar is geworden en veel
Portugezen gehouden zijn om maar iets tegen torenhoge maandlasten te
huren. In alle eerlijkheid verbond ze hier wel meteen het feitelijk
gegeven aan vast dat hier nog generaties in 1 huis leven en eigendom
vaak overgaat van generatie op generatie.  Maar de geldnood onder de
Portugezen is hoog. Boeren wenden zich tot buitenlandse makelaars om hun
stukje grond voor 7 of 8000 EURO te verkopen.

De werkelijke waarde naar Portugese maatstaven ligt zo tussen de 75.000
en te 125.000 EURO in.
Ook hoofdstad Lissabon kampt met het zelfde probleem. Vermogende
buitenlanders kopen massaal idyllische optrekjes en appartementen, de
Portugees mag een plekje zoeken in de “banlieus”. Maar wat wil je als er
een zak met geld geboden wordt? Inderdaad, de 25 April-brug nemen, de
Vasco da Gama-brug pakken of het pontje vanuit Almada, in alle gevallen
de rivier de Taag overstekend en in hartje Lissabon uitkomen.
Over de integratie van veel Noord-Europeanen die hier wonen, zelfs zij
die in dit prachtige land met vakantie zijn, daar is nogal wat over te
zeggen. We spreken de 72-jarige James, een Britse man die al decennia in
de Algarve woont, Portugees spreekt, als Brit een absolute daarop een
uitzondering vormt en geen goed woord over heeft voor zijn asociaal
gedragende landgenoten en het wangedrag van andere Europese
nationaliteiten. Op een terrasje aan een weggetje net buiten het centrum
van Lagos waar twee restaurantjes vlak naast elkaar liggen en een
pleisterplaats vormt voor de lokale politie,  doet hij zijn verhaal
terwijl hij zijn enige nazaat, een donkerbruine Labrador aanhoudend
knuffelt.

Ook met eigen ogen neem ik waar hoe voornamelijk Nederlandse en
Britse toeristen lallend, bezopen en luidruchtig zich te voet
verplaatsen. De Portugezen laten zich het allemaal maar welgevallen
immers ze zijn gegijzeld tussen enerzijds hun eigen rustige
identiteit en anderzijds de muntjes die in de kassa terecht moeten
komen. Men leeft hier van het toerisme. Ik neem plaats op een
terrasje om een hapje avondeten te nuttigen. Een Portugees
restaurantje met een Portugese keuken die eenvoudig maar eerlijk is.
De ober spreekt me in het Engels aan. Ik antwoord in het Portugees, 
bestel in het Portugees en onderhoud mij met de ober in het
Portugees. Ik spreek het Portugees dan wellicht maar beperkt, maar
ik heb enkele jaren in dit land gewoond. Het gezicht van deze ober
en talloze andere Portugezen die ik op deze trip heb ontmoet
veranderden zodra ik in hun eigen taal mensen aanspreek. Hoe
moeilijk kan het zijn om een beetje je best te doen? Portugal heeft
de Europese Unie nodig, al is een veel gehoorde klacht dat het leven
er niet goedkoper en niet eenvoudiger op is geworden. Maar ook wij
Nederlanders en Belgen hebben Portugal hard nodig.

Cabo
Vicente, gelegen op het uiterste zuid-westelijk punt van het
Portugese vaste land waar de uitloop van Middellandse Zee en de
Atlantische oceaan in elkaar overgaan
foto: © Peter-Vincent
Schuld

Langs de kust zijn er overal fortificaties te vinden uit vroegere
eeuwen, een tijd waarin natiestaten ook geen statisch gegeven waren.
Eeuwen terug trachtten de Spanjaarden Portugal in te lijven als een
provincie. Maar Portugal is Portugal gebleven.
Tussen Cabo Vicente en Sagres tref je “Fort Europa” letterlijk aan.

Europese Verkiezingen: Portugal, de spiegel van Europa

“Stop de EU” is door Nederlandse kiezer

Leave a comment

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *