door Koos van Houdt en Peter-Vincent Schuld

Een fiks aantal Balkan-landen maken intussen al deel uit van de Europese Unie.
Een zegen voor wie waarde hecht aan de oude Europese fundamenten waarop het
Europa van vandaag gebouwd is. Spanje staat nog steeds afkerig tegen de
afscheiding van Kosovo van moederland Servië, immers Spanje heeft een zeker
afscheidingsissue met Catalonië, dat probeerde op een niet grondwettelijke wijze
zich van Spanje af te scheiden. Maar vandaag gaan de Europese leiders dit oud
zeer verder proberen op te lossen. Eigenlijk onmogelijk zonder de positieve
energie middels een concert van Goran Bregovic, maar enfin, dat is een keuze.

De Russen waren eveneens niet opgezet met de westerse interventies gedurende de
conflicten met de Bosniërs en in Kosovo. De Russen en de Serviërs kenden de
geschiedenis heel goed. De Serven hebben het Bosnië nooit vergeven dat zij
gedurende de Tweede Wereldoorlog een zelfstandig Waffen SS-regiment van
moslim-vrijwilligers toevoegden aan de Duitse oorlogsmachine en dat onder
leiding van Al-Husseini, groot moefti van Jeruzalem en oom van de Palestijnse
terrorist Yasser Arafat. De Servische partizanen die tegen de bezetting van
nazi-Duitsland vochten worden tot op de dag van vandaag in Servië als helden
geëerd. Al-Husseini had reeds in 1941 de toon gezet door in een ontmoeting met
Hitler te stellen dat Hitler en de Arabieren gezamenlijke vijanden hadden, te
weten Britten, Joden en communisten. Daarmee was de toon gezet destijds.

Maar de grootste pleister in deze geschiedenis van oud zeer is een artiest en
componist genaamd Goran Bregovic, voortgekomen uit een Kroatische vader en een
Servische moeder. Zijn wiegje stond in de Bosnische hoofdstad Sarajevo. Met zijn
Orkest voor Huwelijken en Begrafenissen (naam met een knipoog) trekt hij rond om
geweldige opzwepende concerten te geven met typische Balkanklanken die het
Slavische temperament in muziek tot onnavolgbare hoogtepunten brengt. Maar ook
hier dringt politiek zich op. In 1997 gaf Bregovic nog een concert in het Poolse
Poznan. In 2015 werd een optreden in Polen door de Poolse autoriteiten verboden
omdat Bregovic had opgetreden in De Krim, dat door Rusland terug in bezit werd
genomen na enige decennia deel te hebben uitgemaakt van de Oekraïne.

De vertolking van Bregovic en zijn orkest met de nodige koperblazers van het
liedje “Kalashnikov” u weet wel dat schietend apparaat, geeft exact weer wat de
Balkan is. Het is niet wat het lijkt. Het liedje draagt niks gewelddadigs in
zich mee. Het is humor met een knipoog. Op de Balkan is veel met een knipoog te
nemen. Maar die humor, die verre staat van de woke-verzuring wordt in het westen
amper begrepen.

Een pizza-restaurant in Slovenië dat een lichtreclame draagt met rondlopende
ratten. Tot en met de vraag aan uw redacteur -pvs- of hij varkensvlees wil of
schapenvlees en hij deze vraag beantwoordde met “Wat denk je zelf?¨. “Ik kom
niet uit (het islamitisch deel) Kosovo”, wat leidde tot enorme lachbuien bij het
deels Kosovaarse personeel. Servië hoort bij Europa. Servië hoort bij ons. Ze
vechten met ons mee als de partizanen van weleer als Europa bedreigd wordt. Maar
we hebben heel wat goed te maken met Belgrado. We hebben de Serven jarenlang als
tweederangs Europeanen behandeld.

Het gaat dus niet lekker met de uitbreiding van de Europese Unie voor de staatjes
op de Westelijke Balkan. We kunnen wel weer met een gerust hart op vakantie in
Slovenië en Kroatië. Beide staatjes zijn inmiddels al weer een aantal jaren lid
van de Europese Unie. Maar met de rest van de westelijke Balkan, Servië voorop,
wil het maar niet lukken. Daar liggen Nederlanders niet wakker van. Die roepen
al vijftien jaar dat het maar eens afgelopen moet zijn met een verdere
uitbreiding van de Europese Unie.

Van de voormalige Nederlandse minister van buitenlandse zaken, Stef Blok, wordt
gezegd dat hij een kei is in het laten verdwijnen van ministeries. Met het
ministerie van buitenlandse zaken leek dat bijna gelukt. De Apenrots, het trotse
bolwerk op de Bezuidenhoutseweg 67 naast het Centraal Station in Den Haag, is
intussen omgedoopt tot tijdelijke huisvesting voor de Tweede Kamer.

Je moet tegenwoordig zoeken naar Buitenlandse Zaken, nu het departement onderdak
heeft gevonden in een glazen pand aan de andere zijde van Den Haag CS. Niet zo
erg, het departement is niet veel meer dan een bijkantoor van de Europese
buitenlandse dienst in Brussel. Eerder was Blok betrokken bij het laten
verdwijnen van het departement van volkshuisvesting. Ook geen succes.

Blok kent zijn kiezers. Als minister van buitenlandse zaken liet hij de Tweede
Kamer geheel volgens de afspraken weten dat Servië en de andere staatjes op de
Westelijke Balkan gerust lid mogen worden van de Unie. Wie op de kaart kijkt,
ziet ook dat dit op den duur onvermijdelijk is. Maar Blok nam, geheel naar de
wensen van de Nederlandse kiezers, de tijd. Vragen ze om hulp, dan geven we die.
Maar ze moeten zelf bewijzen de eisen van democratie en rechtsstaat en van een
stevige economie te kunnen en willen omarmen. Na vijftien jaar zijn de twijfels
groter dan de verwachtingen.

Langzaam maar zeker dringt in Brussel het besef door dat er wel wat meer Europese
druk op het proces gezet mag worden. De Europese Unie is de afgelopen jaren en
maanden keihard met de neus op de feiten gedrukt. De Unie staat geopolitiek
alleen in de wereld. Als nu nog sterkste en modernste economische macht in de
wereld is dat geen directe ramp. Maar richt de blik op de grote, boze
buitenwereld. Dan dringt het besef door dat zo’n instabiel gebied binnen de
grenzen van de Unie niet veel langer de pruttelende motor van blijvende
vijandschap tussen de stammen op de Balkan kan blijven.

Er staat dus nogal wat op het spel wanneer de regeringsleiders van de Europese
Raad vandaag samen met de collega’s van Servië, Bosnië, Montenegro,
Noord-Macedonië, Kosovo en Albanië om de tafel zitten in een mooi kasteel in het
Sloveense plaats Kranj, hoofdstad van de regio Gorensjka, bij ons bekend als
Carnolië. Een reguliere top. Achteraf kan het de schaarse aandacht ervoor in de
Europese pers terecht blijken. Maar de voorbereidende stukken spreken een wat
andere taal.

In een gespreksnotitie, opgesteld vanuit het kantoor van Charles Michel,
voorzitter van de Europese Raad, vinden we de weerklank van recente
ontwikkelingen op de westelijke Balkan. Servië is niet te beroerd voor een flirt
met het Kremlin en met China. Albanië zou wel de Amerikanen willen steunen voor
ruimere opvang op het Europese continent van vluchtelingen uit Afghanistan.

Dergelijke ontwikkelingen lezen vooral als frustratie over de slakkengang waarmee
in Brussel de gesprekken verlopen over toetreding tot de Europese Unie. Helemaal
niet nodig, klinkt het daar. De Europese Unie is er en zal voldoen aan de
beloften die aan het zogenaamde ‘Europese perspectief’ zijn verbonden. Heil
zoeken buiten de Europese Unie is niet nodig, zo klinkt het vanuit Brussel.

Uit het bijkantoor in Den Haag klinken dezelfde geluiden. De zittende ministers
Ben Knapen (CDA) en Thom de Bruijn (D66) kennen de Europese hoed en de rand. Zij
schrijven in onmiskenbaar andere taal dan die van Stef Blok aan de Tweede Kamer
dat de komende dagen meer Europese daadkracht getoond moet worden richting de
Westelijke Balkan. Blijft natuurlijk dat de normale spelregels voor de
uitbreiding blijven gelden.

In het licht van deze ontwikkeling stemmen de gebeurtenissen van de afgelopen
week op de grens van Servië en Kosovo niet optimistisch. Vrij verkeer van
personen en goederen bleek daar nog ver weg. Het verre verleden daarentegen nog
dichtbij. Voorzitter Ursula von der Leyen van de Commissie heeft er strenge
woorden over gesproken. Het moet afgelopen zijn met de pesterijen aan de grens
en het plakken van nationale stickers op de kentekenplaten van het
grensoverschrijdende vrachtverkeer ter plekke. Want dat strookt niet met de
Europese bedoelingen.

Intussen zullen de leden van de Europese Raad vanavond een hapje gaan eten in dat
mooie kasteel van Brdo in Slovenië. Dan ligt vooral de naam ‘China’ op ieders
lip. Hoe streng moet de Europese Unie zijn voor dat land en hoe kan de handel
toch doorgaan. Als gevolg ervan kunnen gelijk de verhoudingen met de Verenigde
Staten en het Verenigd Koninkrijk even worden doorgenomen.

Hetzelfde gebeurt eerder vandaag in het Europees Parlement. Tijdens de plenaire
zitting van deze week in Straatsburg bezinnen de gekozen volksvertegenwoordigers
zich over deze geopolitieke verhoudingen. Want uitbreiding op de westelijke
Balkan is één, de verhoudingen met China, de Verenigde Staten en Rusland van een
andere orde. Dat realiseren de leiders in Belgrado zich ook.

Bijzondere dank aan mevrouw Magda Brodej die een geografische correctie
aan het verhaal toevoegde. Waar zijn wij zonder onze lezers

?

.