door Peter-Vincent Schuld

De Russische president Vladimir Poetin is verbolgen over het feit dat de NAVO
haar invloed uitbreidt naar landen die tot de voormalige Sovjet-Unie behoorden.
Met name Oekraïne en Georgië vormen een doorn in het oog van Poetin. Maar heeft
Poetin niet ergens een punt? Dat is de vraag waar uiteindelijk de geschiedenis
een definitief antwoord op zal formuleren. We moeten in deze de Russische
binnenlandse politiek, die wel een zekere rol van belang speelt, even los zien
van de geopolitieke bewegingen.

Bij een zoektocht stuitten we op onder meer persberichten en videobeelden.
Persberichten en beelden die we hebben onderzocht op authenticiteit. De makers
kozen ervoor om een massaal karakter te duiden. De berichten waren zodanig
gemaakt en met professionele kennis hoe je de beleving van
burgers en politici op zijn minst kunt ¨beïnvloeden. Dat is een onderdeel van de
zogeheten “psy ops”. Deze uitdrukking betekent nieuws en of propaganda, al dan
niet in gecombineerd. Al dan niet gebaseerd op feitelijkheden, maar die zeker
inwerken op de psychologie van mensen. Een heel gebruikelijk “wapen” bij
militaire organisaties. Maar gelijk een vuurwapen, je kunt het wapen “psy ops”
ten goede en ten kwade gebruiken, maar eens het projectiel in de vorm van een
kogel of in de vorm van beeld is afgevuurd, kun je voorafgaand de impact
inschatten en berekenen, maar nooit met 100% zekerheid vaststellen wat het
totale gevolg is.

In november 2020 en rond de 24e januari van het afgelopen jaar doneerde Turkije
een enorme hoeveelheid militair materieel bestaande uit gepantserde rups- en
interventievoertuigen, lasergestuurd defensiematerieel, bussen en
grondverzetmaterieel aan het Georgische leger. Dat heeft het op zijn beurt
verdeeld onder diverse gevechts- en genieregimenten.

Maar, wacht even… euh, wat is Turkije ook al weer? Inderdaad: NAVO-lid. Een
NAVO-lid dat tegen de wil van de Amerikanen en eigenlijk de gehele NAVO een
raketsysteem kocht bij de Russen en nu wapens levert aan een land dat nu niet zo
heel erg goed bevriend is met Moskou. De facto begonnen de wapendonaties door de
Turken publiek te worden in november 2020 en dat is nog net in de tijd dat oom
Donald nog in het Witte Huis zat. 

De inauguratie van oompje G.I. Joe Biden vond plaats op 20 januari 2021.
Biden heeft de Turkse wapenlevering dus niet verhinderd. Misschien toch oude
wijn in nieuwe zakken? Het is bekend dat Oom Donald graag mijnheer Erdogan aan
de lijn had. Waren het nu vrienden of vijanden? In het gecreëerde circus van de
chaostheorie weet je het maar nooit. Soms is het beter om je vermeende vriend
rare dingen te laten doen, zodat je later een argument hebt om de vriendschap te
verbreken. Tja, zo werkt het nu eenmaal in de geopolitiek. Bovendien leek Trump
er weinig rekening mee gehouden te hebben dat Joe Biden zijn plaats in het Witte
Huis zou overnemen. Want waar haalt Turkije het budget vandaan om de Georgiërs
zo massaal van militair materieel te voorzien? Het is niet zo dat de Turkse
economie zo floreert. De Turkse lira is net zoals de Turkse economie, het
aanzien van Turkije en de waarde van de Turkse president Erdogan zélf,
teruggevallen naar de waarde van wat je in de vuilnisbak dondert.

Een financiële injectie van de Amerikanen? Eentje van de Britten? Of heeft de
Europese Unie uiteindelijk de rekening betaald wegens de min of meer door
Turkije van de EU afgeperste sommen om vluchtelingen niet de grens met de EU te
laten oversteken? Het lijkt weinig voorstelbaar dat de Turken dit geheel uit
eigen zak betaald hebben. De christelijke Georgiërs en de islamitische Turken
mogen dan wel formeel een defensieve samenwerking hebben, hartsvriendinnen
zullen het nooit worden. Opportunisme. Dat is het eerste woord dat je in de
geopolitiek leert begrijpen.

Het tweede woord is “strategisch”, want Turkije ligt verduveld strategisch op de
grens tussen Azië en het Europese continent. Het zou een land kunnen zijn dat de
beschaving en de banden tussen Europa en de Oriënt naar ongekende hoogte had
kunnen brengen en het letterlijk moordende en verstikkende islamisme mee had
kunnen vernietigen. Maar niks is minder waar sinds de Turkse president Erdogan
neo-Ottomaans gedrag vertoont. Dat Ottomaans gedrag loopt altijd uit op oorlog
met de Russen, zo leert ons de geschiedenis. Maar Erdogan leest blijkbaar liever
darmkwalen veroorzakende versjes uit de koran dan een geschiedenisboek . Ziedaar
het bewijs voor de ondraaglijke nutteloosheid van zijn bestaan.

NAVO-lid Turkije leverde wapens aan Georgië. Geen gerucht, hard feit. Punt. Dus
als Poetin het heeft van een oprukkende invloed van de NAVO in zijn achtertuin,
dan heeft hij een punt. Poetin die zijn eigen Euraziatische militaire
verdragsorganisate CSTO, de tegenhanger van de NAVO, bestaande uit voormalige
Sovjet-staten in de afgelopen decennia qua deelnemende landen zag inkrimpen.

Georgië was in 2008 nog in oorlog met Rusland, omwille van het feit dat
Zuid-Ossetië zich had afgescheiden van Georgië en de zelfstandige republiek
Zuid-Ossetië had uitgeroepen. Een republiek die internationaal niet werd erkend,
op Rusland en een paar andere landen na. Maar, als er een Zuid-Ossetië is, moet
er ook een Noord-Ossetië bestaan. En dat is ook zo: als autonome republiek
binnen de Russische Federatie.

Beide Ossetiës hebben bovendien ook nog eens dezelfde vlag. Het uiterste oosten
van het Europese continent is een lappendeken van oude landen, republieken en
koninkrijken. De natiestaat is verbrokkeld in stukjes om het nooit meer
uitgepuzzeld te krijgen.

Ziehier de natiestaat als een mislukt concept wegens geschiedkundige en
volkenkundige realiteiten en twisten. Dat krijg je als je arbitrair grenzen gaat
trekken, niet zelden na oorlogen of politieke oprispingen die ver verwijderd
liggen van de geschiedkundige bron. Maar wat is dat Ossetië? Daarvoor moet u
Rusland echt zien als een federatie van republieken: we spreken niet voor niets
over de Russische federatie.

Vanuit die realiteit mag ik u vertellen dat het Russisch Noord-Ossetië is
gesitueerd tussen Kabardië-Balkarië in het westen en Ingoesjetië in het oosten.
In het zuiden grenst het aan ….. Zuid-Ossetië, formeel onderdeel van Georgië.

Hoe tof zou het zijn als de burgers gewoon zonder twisten konden hobbelen van
Georgië naar Ingoesjetië om daar te gaan shoppen of op vakantie te gaan zoals
wij Nederlanders en Belgen naar Italië en Spanje trekken? We zouden wel gek zijn
als we onze meningsverschillen gewapenderhand zouden oplossen. Nee, dan liever
discussies aan de onderhandelingstafel, in de wetenschap dat men in het
buitenland vaak meer met bewondering naar het instituut Europese Unie kijkt dan
wijzelf. Dit laatste deel van de zin komt overigens niet uit mijn mond, maar is
de terechte conclusie van Facts-collega Koos van Houdt.

Enfin, we hebben het over landen waar u wellicht weinig of nimmer van heeft
gehoord, maar het zijn landen, het zijn republieken, met allemaal een zeer lange
geschiedenis die bepalend is geweest voor hoe de geopolitieke wereld er nu
uitziet. Landen op de grens van het Europese continent. Maar denkt u dat dit een
Joe Biden boeit? Ik denk heel beeldend en zie Biden al de naam van de republiek
Ingoesjetië uitspreken. Bij het gorgelen van Ingoe is het waarschijnlijk net
alsof hij zijn laatste gorgel en adem uitstoot, fonetisch te duiden
als Inghgggggggggoefffff. Oogjes dicht en laat de lijkschouwer maar komen.

En Ossetië, in de uiterste uithoek van Europa? Ik vrees dat Biden na het lezen
van de laatste lettergrepen “tië” de eerste twee lettergrepen zijnde “os” en
“se” al weer meteen is vergeten. G.I. Joe moet aan zijn rust gaan denken, dat is
beter voor de man zelf, de Amerikaanse bevolking en de rest van de wereld. Ik
gun Joe Biden absoluut zijn politieke rust…. het liefst in vrede. Maar wat is
vrede? In feite niet meer is dan een vorm van stabiliteit voor onbepaalde duur.

De internationale gemeenschap moet zich vooral niet bemoeien met regio’s waarvan
zij de volkenkundige realiteit niet begrijpt. Dan stook je vuren op en
veroorzaak je het tegendeel van wat je wellicht beoogt, namelijk instabiliteit
en gewapende conflicten met alle menselijke tragedies van dien. En Georgië is
een zeker aandachtsgebied waar je met de grootst mogelijke voorzichtigheid moet
opereren omdat het land een broze rechtsstaat kent die voorzichtig in
ontwikkeling is en waarbij je niks direct kunt forceren. Het land is niet erg
rijk en is al blij dat de in het buitenland verblijvende Georgiërs centjes naar
hun moederland overmaken, zodat er toch wat geld in de Georgische economie
belandt. Destabiliseer dit Europese land dus niet verder.

Maar had Georgië niet nog een akkefietje? Jazeker. Abchazië. Abchazië is gewoon
Europa. De internationale gemeenschap beschouwt Abchazië als een onderdeel van
Georgië met uitzondering van Rusland, Venezuela en Nicaragua. Abchazië heeft een
mild klimaat waarin wijnranken en tabaksplanten goed gedijen en waar het aan de
noordzijde van de Zwarte Zee aldaar niet slecht toeven is. Kom, we boeken een
vakantietripje naar Abchazië. Weekendje weg. En waarom niet? Het is echt niet zo
dat als u daar aankomt, u meteen het voorwerp wordt van standrechtelijke
executie of dat uw meegebrachte kinderen in beslag genomen worden om verplicht
geiten te gaan hoeden. Alleen terughoudendheid van westerse zijde en onderlinge
stille diplomatie kunnen het leven van de inwoners zekerder, veiliger en
stabieler maken. Door westers schreeuwend gekrakeel ontneem je de direct
betrokken landen de kalmte en de rust om te kijken wat de mensen onderling met
elkaar doet verbinden in plaats van wat hen scheidt. Vaak is dat veel meer dan
we in eerste instantie denken. In de huidige constellatie genaamd realiteit zijn
Zuid-Ossetië en Abchazië voor Georgië echt van belang om ze binnen hun
staatsgrenzen te houden en dus leven de Georgiërs op gespannen voet met Rusland.

Maar zonder expliciet partij te trekken voor Rusland of Georgië kun je in
betrokkenheid met alle actoren en de reguliere bevolking in die regio veel meer
betekenen en het vertrouwen winnen. Want dat is wat de actoren in die landen zo
kort na en bij de Zwarte Zee van elkaar doet scheiden: het gebrek aan onderling
vertrouwen.

Maar u hoorde net het woord Zwarte Zee vallen. Welke rivieren verbinden de Zwarte
Zee met de rest van de beschaafde wereld? Inderdaad: de Bosporus en de
Dardanellen en deze lopen door…..Turkije. Wie naar de Zwarte Zee wil, zal toch
de Bosporus en de Dardanellen moeten doorkruisen. Om de vrije handelsvaart te
garanderen, werd in 1936 het Verdrag van Montreux gesloten met als
verdragspartners alle landen aan de Zwarte Zee of landen die daar zeer nauw bij
betrokken zijn: Roemenië, de Sovjet-Unie, Bulgarije, het Verenigd Koninkrijk,
Japan en Turkije.
De VS ontbreken in dit akkoord. Het geeft Turkije de
controle, onder voorwaarden, van al het scheepvaartverkeer.

Het voorziet in de vrije doorvaart van civiele schepen en beperkt in enige mate
het militair scheepvaartverkeer. Zo kunnen bijvoorbeeld vliegdekschepen niet
vrij de zeestraten doorvaren. Dat vindt Turkije, opportunistisch als het is,
niet prettig. Het land wil nu een nieuw zeevaartkanaal aanleggen dat niet
onderworpen is aan het Verdrag van Montreux en dus ook zwaar militair
scheepvaartverkeer kan doorlaten. Gelet op het politiek promiscue gedrag van
huidig Turkije, is het maar de vraag of dit nu wel zo verstandig is. Turkije zo
kort mogelijk houden is het verstandigste advies aan de internationale
gemeenschap wat je maar kan bedenken.

Of het nu wapenleveringen aan Georgië zijn of de aanleg van een zeekanaal, de
Turken moet je altijd in de gaten houden. Want aan het excuus van vandaag kan
morgen een andere uitleg gegeven worden. Een reden temeer om Erdogan en zijn
club niet te veel speelruimte te geven in de hoop op een meer geciviliseerd
regime.