Beeld: © Team Navalny

Tekst: Peter-Vincent Schuld & Christel Dubos

De dood onder zeer verdachte omstandigheden van de in gevangenschap verblijvende Aleksej Navalny veroorzaakte een schok in de Europese en internationale gemeenschap. Laten we duidelijk zijn. Zijn dood is geen zuivere koffie. Maar we willen feiten en harde feiten. Als we ons gaan baseren op aannames gaan we ons begeven op een hellend vlak.

Laten we ook helder zijn: De Russische president Poetin houdt het ene deel van zijn volk in de tang en een ander deel jaagt hij letterlijk over de kling in Oekraïne.

De breuklijnen tussen het Westen en Rusland zijn sinds gisteren verder gescheurd, maar ook in Rusland zelf is de dood van Navalny ingeslagen als een bom.

Er zijn meer vragen dan antwoorden rond het overlijden van Navalny. De internationale gemeenschap en het Team Navalny houden de Russische president Poetin verantwoordelijk voor de dood van Navalny. Politiek gezien volstrekt begrijpelijk.

Het valt niet te ontkennen dat het politieke klimaat in Rusland onder Poetin, de Russische federatie weer terug heeft gebracht in een sfeer van intriges en moordcomplotten die we al kennen uit de tijd van de tsaren en die een nog smeriger vorm had onder het communistische Sovjet-regime, met Stalin als leidende massamoordenaar.

Maar laten we de oppervlakkigheid van de memes en de quotes van politici even laten voor wat ze zijn. Emoties lopen hoog op en dat is begrijpelijk, maar wij worden spreekwoordelijk de “situation room” ingezogen om naar de naakte en harde feiten te kijken.

Rusland en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens

In juridische zin is de Russische staat verantwoordelijk voor het welzijn en de gezondheid van haar gevangenen. Rusland was verdragspartner van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, het EVRM. Rusland maakte deel uit van de Raad van Europa. Rusland is daar na de inval in Oekraïne uitgekegeld. Niet dat Rusland zich aan het EVRM hield, verre van dat. De Russische bevolking was en is het kind van de rekening.

Maar door Rusland uit de Raad van Europa te kegelen, een politiek emotionele handeling heb je dus ook geen rechtsmacht meer om een oordeel te vellen over zaken die in strijd zijn met het EVRM, die zich hebben voorgedaan  en voordoen, na het moment dat Rusland uit de Raad van Europa is gekegeld. Dus in de huidige zaak van het verdachte overlijden van Navalny heeft het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, geen bevoegdheid meer. Waarvan akte.

James Bond’s Skyfall

Sinds geruime tijd vallen om de haverklap niet alleen de mussen van het dak vanwege de heerlijke tropische temperaturen. Er wordt door Russische snoodaards aanhoudend gespiegeld aan de James Bond film Skyfall, 007 is still alive, al was het alleen al omwille van de internationale toegangscode voor Rusland.

Hoeveel Russische captains of Russian Industry, in ongenade gevallen geheim agenten en leden van de oppositie konden alleen nog maar gehoorzamen aan de wet van de zwaartekracht en vielen op de grond te pletter. Dit nog even los van het neerstorten van het toestel met daarin de Wagner-bazen Utkin en Prigozjin. We kunnen de titelsong van Adele uit de hier genoemde film zo onderhand in de plaats zetten van het Russisch Volkslied.

Russofobie

De emotionele reacties op het  overlijden van Navalny tonen aan dat het met de Russofobie, zoals Poetin, deze andere landen en de inwoners pleegt te verwijten nogal meevalt. Er is ten gronde niet zoiets als een internationale haat tegen de Russische bevolking op zich. Er bestaat wel een afkeer tegen Poetin en de machthebbers in Rusland plus de bloedige oorlog die Rusland voert in Oekraïne. Dat onderscheid moeten we blijven maken.

Verdriet en boosheid om het verlies van Navalny

De dood van Navalny doet zeer, heel veel zeer. Navalny was een man met een visie, hyperintelligent en durfde over controversiële onderwerpen te denken en deze op tafel te leggen. Dat is nu het probleem; dictators accepteren geen hyperintelligente tegenstanders die bovendien ook nog eens charismatisch zijn.

Hoe moeilijk het ook is, gevoelens van boosheid en verdriet verdienen alle ruimte. Het oppakken van rouwende Russen in onder andere Sint-Petersburg en Moskou en het weghalen van bloemen bij gedenkplekken is gewoon te schandalig voor woorden.

Maar we moeten tegelijkertijd wel helder blijven denken om niet naar aanleiding van het nodeloze en wrede  overlijden van Navalny verkeerde stappen te gaan zetten. Het werk is nu weer aan onze inlichtingen- en veiligheidsdiensten en de politiek moet zichzelf duidelijk laten horen maar zichzelf niet gaan overschreeuwen. We hebben heel hard diepe en kloppende inlichtingen nodig hoe de dood van Navalny van invloed is op de stabiliteit van Rusland.

Navalny de jurist

Navalny was niet louter een idealist. Navalny was van origine een jurist, een advocaat die omwille van zijn anti-corruptie acties en zijn ideeën over de hervorming van het Russisch staatsrecht en de Russische staatsinrichting dermate in de picture kwam dat hij voorwerp werd van arrestatie na arrestatie en zelfs een poging tot moord middels vergiftiging met Novistjok. Hij koos ervoor om eenmaal terug in Rusland, in het hol van de leeuw, de strijd weer op te pakken.

Het kostte hem opnieuw zijn vrijheid en kwam na een showproces in de goelag van het barre oord Kharp terecht. Als u de gemeentevlag van de plaats ziet dan bibbert u al van de kou, nog voordat u er een stap gezet heeft. Alles werd gedaan om Navalny het zwijgen op te leggen. Zelfs de eigen advocaten van Navalny werden opgepakt. Een rechtsstaat onwaardig. Navalny werd een decennialange gevangenisstraf opgelegd en hier is het begin van een zekere tegenstrijdigheid. Is het dan nog nodig om iemand te vermoorden?

De enige zaken die Navalny met Poetin deelde waren de Russische nationaliteit, de Russische taal en het gegeven dat zowel Poetin als Navalny geschoolde juristen zijn met dien verstande dat Poetin volstrekt geen enkele affiniteit met het gegeven rechtsstaat. 

Een orgie van tegenstrijdigheden. 

De tegenstrijdigheid begint al in de Russisch taal, want het duurdere woord voor tegenstrijdigheid is contradictie, en als we het woord naar het Russisch vertalen lezen we protivorechiye. Contra versus pro, de eerste (symbolische) linguïstische tegenstelling.

Poetin is zelf een en al tegenstrijdigheid. Hij dweept met de Russische geschiedenis van de Tsaren en het grote Russisch Rijk. Maar tsaar Peter de Grote, hechtte belang aan goede relaties met het westen en wilde kennis in het Westen verwerven. Tsaar Nicolaas II was de oorlogen op het Europese continent beu en hij was de belangrijkste kracht achter het Permanent Internationaal Hof van Justitie als rechtsprekend orgaan van de Volkerenbond met als gevolg dat in 1913 de deuren van het Vredespaleis in Den Haag in het destijds neutrale Nederland opengingen.

Een jaar later brak de Eerste Wereldoorlog uit en 4 jaar later werd de Russische hele tsarendynastie van de Romanovs bruut uitgemoord door de bolsjewieken (Sovjet communisten). Alles om zeep. Er lijkt een (zelf)destructieve vloek te liggen op één van de mooiste landen op het Europees continent. Waar de zogenaamd door Poetin zo geadoreerde Tsaar Peter het venster opende met zicht op het westen, smeten Poetin en het westen de deuren naar elkaar dicht. En bedankt!

Als we nog eens goed naar al de uitspraken van Navalny luisteren dan leren we dat hij uitging van een wens tot een stabieler Rusland. Immers was het niet Tsaar Peter de Grote die eigenlijk zei dat het grote Rusland onbestuurbaar was en daarmee onbeheersbaar? 144 miljoen mensen op een oppervlakte dat 416 keer zo groot is als Nederland, en dat exclusief de staten die voorheen tot de Sovjet Unie behoorden. In etnisch opzicht behoren Rusland en West-Europa bij elkaar. Het grappige is dat in de VS een blank persoon vaak wordt omschreven als “Caucasian”, te vertalen naar Kaukasisch, en Kaukasisch refereert aan de Kaukasus dat  onder meer een het uiterste Zuidoosten van Rusland omvat, Armenië en zelfs delen van Perzië (Iran).

Het is de politiek die de landen uiteen dreef, en dat bij herhaling en voortduring. Nu is het de Oekraïense president Zelensky die de vensters naar het westen heeft geopend en vice versa. Oekraïne is een soeverein land en Oekraïne  had en heeft zelf het recht om te bepalen in welke invloedssfeer het zich het  beste thuis voelt. Maar tegelijkertijd zijn Rusland en Oekraïne broedervolkeren. 

Een van de mensen met wie we achter de schermen werken is een voormalig inlichtingenofficier en herinnerde ons er even fijntjes aan dat de voormalige voorzitter van de Europese Commissie, de Portugees José Manuel Barroso Oekraïne te verstaan had gegeven dat Oekraïne moest kiezen. Of ze bleven deel uitmaken van de Russische invloedssfeer of van die van de Europese Unie. Een nauwe band met beiden werd door Barroso niet gevreten. Echt een fijn mens die Barroso. (not)

Navalny wees bij herhaling op het feit dat de grenzen door Rusland in 1991 erkend zijn.  Dus wat deed Navalny? in feite zijn juridische opleiding volgen, en daarmee de regels van het internationaal recht. Maar net zoals in Rusland tiert de corruptie welig in Oekraïne en ook dat zou door Navalny, als hij nog in leven en in vrijheid was  geweest, aan de kaak zijn gesteld. Die corruptie is er nog steeds. Van oudsher werden er in het oosten van Oekraïne veel zaken gedaan met Rusland. Oekraïne was een belangrijke handelspartner van Rusland. Het is wensdenken dat mensen die financieel afhankelijk waren van handel met Rusland dit nu volledig achterwege laten vanwege de Russische invasie. Dus ja, er bestond en er bestaat corruptie in Oekraïne, maar dat geeft geen enkel recht om het land dan maar binnen te vallen en er duchtig op los te moorden. Maar het bestaat evengoed in een ongekende mate in Rusland en is hoe we het ook wenden of keren een rechtstreeks gevolg van de communistische ziekte die beide landen teisterden.

Navalny als jurist en een tegenstrijdigheid: Het Kadaster

Na het uiteenvallen van de Sovjet Unie werden de nieuwe landsgrenzen door Rusland erkend, waardoor het kracht van internationaal recht kreeg. U kunt dit vergelijken met het feit dat er een groot stuk grond verkocht wordt en er meerdere partijen zijn die het stuk grond, (in dit geval Sovjet Unie) de kadastrale nieuwe grenzen overeenkomen bij kracht van internationaal recht. We zien bij de Rijdende Rechter of bij Mr. Frank Visser doet uitspraak omwille van een eenvoudige schutting al burenhaat ontstaan aangevuld met schuttingtaal over en weer. Dan moet de rechter de kadastrale grenzen bepalen. In sommige gevallen kan er sprake zijn dat een stuk grond  toch een van de dagende of verwerende partijen toevalt omdat er sprake is van verjaring. Maar wat we in Nederland zo goed hebben geregeld via het Kadaster kennen we niet in internationaal verband en zo ontstaan er geschillen die dan maar gewapenderhand beslecht worden. Navalny was de mening toegedaan dat ongeacht historische gronden, de grenzen van 1991 gerespecteerd dienden te worden. Dat was al tegen het zere been van Poetin. Nu kunnen we over de historische grenzen van alles vinden en zeggen, maar heel Europa is zo opgedeeld, waardoor je een Frans Baskenland hebt, een Frans Catalonië en zelfs een Frans Vlaanderen en er in Duitsland een stuk van het oude Hertogdom Gelre ligt. Oost-Friesland ligt eveneens in Duitsland.

In ons deel van Europa hebben we  na de Tweede  Wereldoorlog en vervolgens na de val van de muur, territoriale aanspraken grotendeels de kop ingedrukt waardoor bijvoorbeeld landen als Tsjechië en Slowakije vreedzaam konden scheiden en uiteindelijk als partners lid werden van de Europese Unie. Voor die “modus vivendi” is de  oorspronkelijke voorloper van de Europese Unie ook opgericht. Dat is een ander verhaal, dan wat de politici die in Brussel werken of regeringsleiders die Brussel ambtshalve voortdurend aandoen, er nu van maken. Terecht dat u mogelijk soms denkt “Wat is dat voor een bende onbekwame hapsnurkers”. Maar zijn de poppetjes, zij zijn niet de Europese Unie als instituut.

En nee, laten we nog even duidelijk zijn, de bloedige oorlog in Oekraïne is op geen enkel vlak te vergelijken met de oorlog die Israël voert in de terroristen-kolonie Gaza.

Navalny keerde zich tegen de fouten die de Russische tsaren, de bolsjewieken en Poetin maakten.

Ondanks dat Tsaar Peter de Grote eigenlijk al inzag dat een groot Rusland onbestuurbaar was en de latere Tsaar Nicolaas pas in 1898 tot dat inzicht kwam, zijn er in de tussenliggende eeuwen weet ik hoeveel oorlogen gevoerd in Centraal-Azië om landen als (om maar enkele voorbeelden te noemen) Kazachstan, Turkmenistan, Oezbekistan en Kirgizstan in te lijven, die volgens werden toegevoegd aan het Russisch Rijk onder de noemer Russisch Turkestan. De meeste van die landen zijn intussen zelfstandig, maar de economische migratie vanuit voornamelijk Kirgizië en Kazachstan vormen nogal wat clashes met de Russische traditionele christelijke samenleving.

Navalny keerde zich tegen de immigratiestroom en werd daarom onterecht neergezet als extreemrechts. Nee, Navalny benadrukte twee zaken; Dat de botsende beschavingen hard botsen op het Russisch grondgebied en Navalny zijn denken omvatte eveneens het “afstoten” van republieken waar de islam leidend is. Navalny zag ze als “onruststokers”. Poetin ziet ze als “gebruiksvoorwerpen” en sluit thans met iedere duivel pacten. Of het nou de bloeddorstige islamitische president Ramzan Kadyrov van de Russische republiek Tsjetsjenië is of de Ayatollah-beulen in Iran.

Zover wij het kunnen inschatten, liet Navalny zich hierin sterken door de legalist en denker Montesquieu die naast de Trias Politica (de scheiding der machten) ook ons de wijsheid gaf dat islamitische landen het beste af zijn met despoten om het van nature militante en extreem islamitische karakter in te perken. Iets wat regeringen in landen als Oezbekistan en Kazachstan ook doen. Maar  deze filosofische en staatkundige benadering werd door niemand zowel binnen als buiten Rusland naar waarde ingeschat en op inhoud opgepikt.

Navalny als intellectuele hervormer

Als we Navalny’s denken echt goed analyseren komt het er in het kort op neer dat Rusland volledig en staatkundig hervormd moest worden om er een modern land van te maken die gebaseerd is op de normen en waarden van een democratische rechtsstaat, maar waar de volkenkundige elementen ook zouden voldoen om van Rusland een democratische rechtsstaat van te maken. Daar hoort natuurlijk geen massieve en massale corruptie bij, want dat ondermijnt een rechtsstaat.

Wie een land zo ingrijpend wil hervormen maakt vijanden die onderling ook vijanden van elkaar zijn

In Rusland zijn er veel bloedgroepen, veel verschillende politieke overtuigingen en veel mensen met tegengestelde c.q. tegenstrijdige belangen.

Met de georkestreerde presidentsverkiezingen in Rusland voor de deur lijkt het niet in het voordeel van Poetin te spreken als er meer instabiliteit komt ten gevolge van het overlijden van Navalny.

Het Russisch Openbaar Ministerie heeft in ieder geval de Russische bevolking op onderdrukkende wijze meegedeeld niet de straat op te gaan om te demonstreren. We zagen vandaag het brute resultaat.

Nu is het politieke klimaat in Rusland absoluut aan te merken als een klimaat waarin misdrijven tegen politieke opponenten plaatsvinden. Het Kremlin en haar veiligheidsdiensten zien zelfs in iedere stoeptegel nog een mogelijke staatsvijand.

Of Poetin zelf 1 op 1 achter het verdachte overlijden zit, dat is een vraagteken en we nemen Poetin niet in bescherming. Het is absoluut mogelijk en het valt allerminst uit te sluiten. Maar we moeten het verdachte overlijden van Navalny wel benaderen overeenkomstig de kunde tot waarheidsvinding die we in de politionele sfeer terugzien. Dat betekent dat we bewijs moeten hebben.

In de eerste plaats moet er onafhankelijk forensisch onderzoek, dus een autopsie verricht worden op het lichaam van Navalny om de doodsoorzaak objectief en feitelijk te kunnen vaststellen. Maar we moeten ook de fysieke conditie weten waarin Navalny verkeerde. Navalny klaagde al over bijvoorbeeld het gebrek aan tandheelkundige zorg.

Maar elk opsporingsonderzoek begint met het opmerken van wie als verdachte kan worden aangemerkt en dat samen met het uitsluiten van verdachten. Wie kan het niet gedaan hebben? Of wie hebben belang bij de dood van Navalny? Navalny, hoe oneerbiedig ook, zat al achter de tralies en kon zelf weinig meer uitrichten, behalve zijn iconisch, authentiek en charismatisch karakter. Navalny bleef tot vrijdag 16 februari 2024 de intelligente man met een enorme dosis typisch Russische humor.

Maar de daders kunnen evengoed gezocht worden in kringen die de absolute macht van Poetin willen breken en Poetin willen verdrijven door destabilisatie. Dit kunnen figuren zijn zowel ter linker politieke zijde van Poetin of aan de ultra rechtse Euraziatische zijde van Poetin. Navalny keerde zich tegen beiden. Navalny keerde zich tegen de oligarchen en figuren die door en door corrupt zijn, die hoeven niet per sé binnen de kring van Poetin te verkeren.

Niets uitsluiten, zonder in zotte complotten te vervallen

Het zou in principe zelfs het werk kunnen zijn een vreemde natie om de positie van Poetin aan het wankelen te brengen door Rusland politiek instabiel te maken. Hetgeen wat we hier in deze paragraaf schrijven zijn geen absolute waarheden of feiten, het zijn hypotheses. Want om het groter doel te bereiken wordt er vaak over lijken gegaan en als het Rusland betreft is niets wat het lijkt. Het is aan onze inlichtingendiensten om indicatieve informatie te vergaren die ons dichter bij de echte waarheid brengen. Maar er zijn nog veel vragen. Sommige vragen behandelen we hier niet omdat ze te gevoelig zijn en we deze in rust achter de schermen willen onderzoeken.

Met overdenkingen:

Het gevangen houden en het zeer verdachte overlijden van Navalny zijn onaanvaardbaar.

Zowel de Russische als Oekraïense bevolking verdienen een leven in vrede en zonder bloedvergieten, met gewetensvolle leiders, zonder corruptie en met een behoorlijke rechtsstaat en rechtspraak.

Bij een rechtsstaat hoort waarheidsvinding in geval de rechtsstaat geschonden wordt.

Eerlijk duurt het langste.