door Koos van Houdt

Wanneer de hooggeplaatsten van de ministeries van financiën, van de Europese
Commissie en van de Europese Centrale Bank ons voorhouden dat de bankenunie en
de kapitaalmarktunie nog niet helemaal klaar zijn, dan kijken we glazig. Wat
bedoelen ze? Het zijn allemaal vaktermen, niet om echt van te schrikken. Maar
vergeet die ingewikkelde termen, wanneer je dit stuk gelezen hebt.

Maar het gaat wel om u en mij. Over het geld dat we in de portemonnee hebben. En
de bedragen die we naar de belastingdienst moeten overmaken. En hoeveel er
overblijft om te kunnen betalen aan wat we nodig vinden of wat we graag willen
aanschaffen. En als journalisten, bij voorbeeld vorige week in De Telegraaf,
tegen ons zeggen dat Klaas Knot de euro heeft dood verklaard, dan is er toch
reden om u wat dingen uit te leggen.

Om te beginnen dit: De euro is niet dood. De euro is springlevend. Maar in de
komende dagen beraden de ministers van financiën zich over de resterende punten
op een lang lopende agenda richting Economische en Monetaire Unie. Die EMU met
onder meer de bankenunie en de kapitaalmarktunie is nog steeds niet helemaal
klaar. Niets om u als gewone burgers veel zorgen over te maken. Maar er moeten
gewoon nog een aantal zaken in uw belang geregeld worden.

Daarom hield de Europese Commissie vorige week woensdag aan het begin van een
nieuw politiek seizoen een digitale ‘heidag’. Belangrijkste spreker: Christine
Lagarde, president van de Europese Centrale Bank. Waarover spraken zij? Dat
vertelde Klaas Knot, lid van haar bestuur en president van De Nederlandsche Bank
een avond eerder tijdens zijn H.J. Schoolezing in Amsterdam. Hij vertelde ons
gewoon wat er op dit moment op het menu staat.

Die lezing van Klaas Knot werd vorige week dus door collega’s van De Telegraaf
nogal snel tot ‘dood voor de euro’ verklaard. Maar dat is echt een beetje onzin.
Er is immers helemaal geen alternatief voor de euro. Bovendien is die euro
buiten de Europese Unie steeds populairder vanwege het verlies in aanzien van de
dollar.

In de Europese Unie bestaat wel zorg over de visierijke Donald Trump, strevend
naar herverkiezing als president van de Verenigde Staten, die bezig is de dollar
‘naar beneden’ te praten. Altijd, maar zeker in tijden dat we toch vrezen voor
de huidige stand van onze economie, is het lastig voor de Europese export,
wanneer de koers van de euro ten opzichte van de dollar stijgt.

Maar daar spraken Christine Lagarde en de Europese Commissie woensdag niet over.
En dat deed Klaas Knot ook niet. Die wisselkoers is ook niet meer dan een
dagkoers. Het geeft bovendien het onderliggende vertrouwen aan van de kracht van
de Europese economie. Maar we willen de euro niet alleen nu, en niet alleen tot
de volgende Europese verkiezingen van 2024. We willen de euro ook nog vele lange
jaren en decennia daarna als onze munteenheid. Hoewel sommigen daar misschien
anders over denken.

Hoe dan ook, die euro moet nog verder worden ingebed in een stevig politiek en
monetair verankerde economische en monetaire unie. Er is inmiddels een
bankenunie. De regeltjes daarvoor zijn bijna klaar. Alleen moet er nog een
belangrijk Europees stelsel komen voor de bescherming van particuliere
spaartegoeden tot 100.000 euro. Daarover schieten de lidstaten nog in de
nationale reflex. Stel je voor dat Nederlandse banken mede garant staan voor
gedupeerde spaarders in zuidelijke lidstaten. Daar is niets mis mee, maar we
moeten nog erg aan die gedachte wennen. En dus stokken de onderhandelingen
daarover al een paar jaar. Nu moet dat dus echt geregeld worden.

Er zijn dus nog veel technisch ingewikkelde bankzaken te regelen. Je zou je
daarbij kunnen afvragen of daar geen plan achter zit. Ja, dat plan is er.
Eigenlijk is het helemaal niet zo moeilijk dat plan te vinden. Het staat in een
stuk van de Europese Commissie van 31 mei 2017. In dat voorjaar bestond de
Europese Unie zestig jaar. Ter gelegenheid daarvan publiceerde de toenmalige
Commissie een beleidsstuk over de Toekomst van de Europese Unie. Gaandeweg het
voorjaar werden daar vijf meer specifieke bijlagen aan toegevoegd. Het stuk van
31 mei gaat over de Economische en Monetaire Unie.

In dat stuk staat alles wat al was bereikt beschreven. Maar nog belangrijker is
dat het een agenda bevat over wat nog tot 2025 moet gebeuren om die Economische
en Monetaire Unie te voltooien. Anders gezegd, hoe organiseren we voor de euro
zowel politiek als financieel een gezonde omgeving.

Wie dat stuk leest ziet alles terug waarover Klaas Knot het vorige week dinsdag
had in zijn lezing. Ook die Europese bescherming voor kleinere spaarders staat
op de agenda. Hoewel in dat verband ook moet worden opgemerkt dat deze
voorziening er al had moeten zijn. Maar ook hier staat Nederland op een rem, die
al een poos geleden door Duitsland is losgelaten.

In ieder geval is nu het deel van de agenda aan de beurt, dat gaat over het
volledig maken van de bankenunie, de kapitaalmarktunie en de bescherming van
kleine spaarders. Burgers moeten net zo goed profiteren van de euro als
bedrijven. Daarover maakte ook Klaas Knot vorige week nog belangwekkende
opmerkingen.

Het vereist onder meer een al jarenlang slepende hervorming van ons nationale
belastingstelsel. Minder belasting voor individuele burgers, meer ‘eerlijke
belastingen’ voor grote bedrijven en multinationals. Een thema dat inmiddels
richting de verkiezingen voor de Tweede Kamer in maart 2021 ook op de politieke
agenda staat van lidstaat Nederland.

Over al deze zaken praten vrijdag en zaterdag de ministers van financiën in
Berlijn verder. Informeel, dus er vallen geen besluiten. Wat daar nog niet wordt
besproken is het venijn dat in de staart zit. Juncker schreef in zijn termijn
als voorzitter van de Commissie dat uiteindelijk, als, na 2024 weer een nieuwe
Europese Commissie wordt gevormd, er ook een Europese ‘minister’ van financiën
moet komen. Als sluitstuk van deze agenda. Maar zeg dat nog niet tegen de Tweede
Kamer en minister Hoekstra. Maar die omstreden figuur zal over een paar jaar
onmisbaar blijken om onze munt en dus onze eigen portemonnee goed te beschermen.