Door Koos van Houdt

Als Frans Timmermans ‘klimaatpaus’ zou zijn, dan ziet hij overal in de Europese
Unie nu zijn kardinalen opstaan. We hebben het bij Facts Found vaak over het
klimaatbeleid. We denken binnen de redactie niet gelijk over de positie van
Frans Timmermans daarin. Wat mij betreft: laten we het vooral over de inhoud van
dat klimaatbeleid hebben. Want wat aanvankelijk een winkeltje voor één persoon
leek te worden, begint nu toch wel erg op een warenhuis van Europese allure te
lijken.

Wat zou er bij voorbeeld gebeuren, wanneer in Duitsland in september Annalena
Baerbock, lijsttrekker van de Groenen, zoveel stemmen weet te halen bij de
Bondsdagverkiezingen dat zij bondskanselier zou worden. De peilingen geven aan
dat we er rekening mee moeten houden. In dat geval zou Frans Timmermans, die
binnen de Europese Commissie de European Green Deal moet uitwerken, er een zeer
krachtige kardinaal bij krijgen.

Hetzelfde geldt een beetje wanneer in Nederland GroenLinks aanschuift in een
nieuwe coalitie. Niet meer ondenkbaar na het tot in de nacht uitgelopen
‘notulendebat’ van donderdag in de Tweede Kamer. Een “klavervier” aan tafel in
Den Haag en de groene parlementaire kardinaal Bas Eickhout heeft in het Europees
Parlement de politieke wind in de zeilen. Overal in de Europese Unie steekt een
groene wind op. Is dat een waarborg voor een mooier klimaat en een effectief
milieubeleid?

Maar wat dan met al die mensen die oorsuizingen oplopen omdat ze (te) dicht bij
windmolens wonen. Overal in de Europese Unie verschijnen ook langs ’s Heren
wegen zonneweiden. Niet tot opluchting van velen. Een setje op het dak van je
eigen huis of bedrijfspand wil nog wel lukken. Maar als je alleen nog maar
zonnepanelen ziet als je naar de horizon staart, dan wil je wel graag dat de
oude, vertrouwde fossiele brandstoffen nog een poosje in dienst blijven.

In die wereld van groeiende twijfel proberen op haast dwingende wijze de Europese
Unie vanuit Brussel en de lidstaten vanuit hun nationale hoofdsteden
klimaatbeleid op te leggen door cijfermatige doelen vast te stellen voor dertig
jaar. Klimaatneutraal in 2050 is een leus die oorverdovend bij ons allen binnen
komt. Maar die weg naar 2050 en naar een neutraal klimaat is lang. Is het
realistische politiek voor zolang dergelijke cijfermatige doelen te stellen? Ze
zeggen dat het kan. Ze vertellen er niet bij hoe dat dan mogelijk zou zijn.

Deze week werd bekend dat het verzet van minister Wopke Hoekstra (financiën) van
een jaar geleden tegen het Europese Herstelfonds en vooral tegen Italië niet
helemaal vergeefs was. Onder leiding van Mario Draghi is de Italiaanse regering
er als eerste in geslaagd het benodigde huiswerk in een geloofwaardige opzet in
te leveren bij de Europese Commissie. Maar dat betekent nog helemaal niet dat
het land er dertig jaar lang in zal slagen de mooie, duurzame plannen voor
nieuwe infrastructuur, energietransitie en het aanleggen van een digitaal
glasvezelnetwerk ook echt te realiseren. Natuurlijk, mooi dat Italië als eerste
klaar is met het huiswerk. Daar kan Nederland niet aan tippen. Maar ook dit
papier is geduldig!

Waarschijnlijk hebben spoedig vele lidstaten minus één hun huiswerk gemaakt.
Vandaag, zaterdag 1 mei 2021, staat de teller volgens een persbericht van de
Europese Commissie op dertien. Al die landen komen dan in aanmerking voor het
geld dat klaar ligt in Brussel of dat zal worden geleend op de kapitaalmarkt.
Het Herstelfonds van 750 miljard euro om de Europese economie op een groene (ook
wel: duurzame) wijze uit het coronaslop te trekken, krijgt vaart. Nederland
heeft tijd nodig omdat ons land nu al wekenlang vecht over de positie van Mark
Rutte en over een te vormen nieuw kabinet.

Wat in het vat zit, verzuurt niet. Die ‘bescheiden’ 5,6 miljard euro, die voor
Nederland is bestemd, zal heus wel beschikbaar komen als daar later alsnog goede
plannen voor komen. De decentrale overheden in ons land hebben trouwens wel het
goede voorbeeld gegeven. Zij waren op tijd met allerlei plannen en konden vlak
na Pasen samen met Portugal als eerste goedkeuring krijgen voor Europese
subsidies uit het nieuwe Europese Regionale Fonds (2021 tot 2027) om de
regionale economie in duurzame richting sturen.

Kernwoord: groene waterstof. Een kernwoord dat Draghi nu ook aan de Italianen
leert. Maar vooral ook een kernwoord voor de provincie Groningen, waar
realistische pogingen worden gedaan de aandacht om te zetten van aardgas naar
waterstof. Twee chemische stoffen die veel verwantschap vertonen. Na het
opruimen van de rommel, wordt Groningen klaar gestoomd voor een nieuw feest. Het
is de Europese proeftuin voor het benutten van waterstof. Goed voor groene
politiek. Maar de problemen laten zien, dat het maar een klein deel zal vormen
voor wat in 2050 een klimaatneutrale economie zou moeten worden.

Tot zover voldoet alles aan de mooie bewoordingen van de Europese Klimaatwet.
Want dat was het nieuws van de afgelopen week. Over die Klimaatwet is dus op
Europees vlak een politieke doorbraak bereikt. Er moeten nog een hoop
formaliteiten worden vervuld. Maar zowel de regeringen van de lidstaten als het
Europees Parlement stemmen in met die twee doelstellingen: 55% terugdringen van
CO2 in 2030 en 95% in 2050. Dat heet: klimaatneutraal. De kardinalen van Frans
Timmermans zitten intussen overal. Want daarna, zo fluisteren de Groenen alweer,
moet de uitstoot ook verder dalen ten opzichte van het ooit gekozen niveau van
1990.

Maar dan? Mooie woorden eisen dertig jaar lang goede daden. Allemaal gericht op
dat ene doel. Weten we eigenlijk wel hoe dat moet? Tot nu toe is de Tekentafel
geduldig gebleken. In Nederland kunnen we erover meepraten. Het terugdringen van
de uitstoot van CO2 met 20% in 2020 leek al te hoog gegrepen. Eerst leek
Nederland met veel inspanning te blijven steken bij 16%. Later werd dat toch
21%. Niet genoeg volgens de rechter, die er zich via Urgenda tegenaan ging
bemoeien. Het moet 25% worden. Foei, de teller bleef bij 23% steken! Tot zover
de klimaatkardinalen in Nederland.

Het probleem bij zulke langjarige processen is dat iedereen begint met het
zogenaamde laaghangende fruit. Gemakkelijke maatregelen maken het eerste deel
van zo’n lange weg betrekkelijk gemakkelijk te gaan. Nu dat allemaal is geplukt
zijn we een klein stukje onderweg. Voor dat hele lange traject tot 55% in 2030
en 95% in 2050 is veel geld, veel inspanning en veel technologische vernieuwing
nodig. Er zijn intussen heel veel rapporten verschenen en klimaattafels
georganiseerd. Zowel op Europees vlak als in Nederland. Over de cijfers is niet
zoveel discussie.

Over de route om die doelstelling te bereiken is echter nog veel onduidelijk.
Natuurlijk, er zijn mooie plannen. Van Eemshaven, via Delfzijl tot Oldambt en
van Groningen tot Nieuweschans glanst niet alleen de theorie van waterstof, maar
wordt ook de praktijk zichtbaar. Mooi. Maar lang niet voldoende om te bereiken
wat in 2050 bereikt zou moeten zijn. Niemand weet echt of we de technologische
vernieuwingen zullen vinden, die nodig zijn.

Nu al woedt in de Europese Commissie en in het Europees Parlement het gevecht
over de duurzame landbouw. In oktober vorig jaar stemde een meerderheid in het
parlement voor een landbouwbeleid dat niet in alle opzichten voldoet aan de
wensen en verlangens van groene politiek. Zelfs in het Europees Parlement, de
kathedraal van het klimaatbeleid, groeit de twijfel.

Voorzitter Ursula von der Leyen weet nog niet de juiste woorden te vinden om haar
Green Deal (Frans Timmermans) te verzoenen met die van het gemeenschappelijk
landbouwbeleid. De uit Polen afkomstige landbouwcommissaris Janusz Wojciechowski
steunt vooral de conservatieve boeren op het Poolse platteland. Hij vindt er een
meerderheid voor in het Europees Parlement.

Dichtbij huis in Den Haag speelt iets dergelijks. Wat weten we eigenlijk van de
kringlooplandbouw van demissionair minister Carola Schouten? Ja, er liggen
biologische producten in de supermarkt. Maar de spreekwoordelijke wormstekelige
appels blijven er liggen. Om over de al tientallen jaren voortslepende discussie
over stikstof in de bodem nog maar te zwijgen. De landbouw vecht zich nu al
kapot tegenover het klimaatbeleid. De woningbouw volgt!

.