door Jan Schils

Brussel – De Britse premier Boris Johnson rookte, toen hij nog correspondent was
van The Daily Telegraph in Brussel, als een Turk. Ook is hij – zoals miljoenen
van zijn landgenoten – tevens een verwoed liefhebber van “fish and chips”.

Tijdens zijn verblijf in Brussel in de jaren ’90 gaf hij zowel van het een als
van het ander geregeld blijk.

Mogelijk heeft dat te maken met zijn Turkse roots, want  Johnson (“BJ”) is de
achterkleinzoon van de Turkse journalist Ali Kemal. Die schopte het in het begin
van de vorige eeuw tot minister van binnenlandse zaken in de regering van het
Osmaanse rijk en was een fervent roker van dure dikke sigaren, een voorbeeld dat
kleinzoon Boris ook zou navolgen.

De Turkse grootvader van Boris, die de Britse nationaliteit verwierf en de naam
“Johnson” van zijn Britse vrouw aannam, was volgens de familieoverlevering dan
weer een groot liefhebber van fish and chips en zou die liefde voor deze
oer-Britse nationale lekkernij aan zijn zoon en kleinzoon hebben doorgegeven… Er
wordt wel eens bij wijze van grap beweerd dat Johnson daarom alleen al
uiteindelijk een visserijakkoord met de EU zal moeten sluiten.

Anders komt de landelijke bevoorrading met fish en chips in groot gevaar en dat
zou zelfs politieke zelfmoord kunnen betekenen… Want zonder uit de EU ingevoerde
kabeljauw en schelvis kan de Britse consument naar fish en chips fluiten… Toch
lijkt er een grond van waarheid in deze bewering te schuilen.

Er zijn Britten, die dit verhaal dezer dagen weer oprakelen en er waarde  aan
hechten, omdat ze het als een voorteken en sommigen zelfs als een “bewijs” zien,
dat het allemaal wel goed komt tussen hun land en Europa. “Omdat ze elkaar niet
kunnen missen” daar beider visserijactiviteiten als een spinnenweb met elkaar
zijn verweven. Deze “believers” geloven in een visserijakkoord tussen
Groot-Brittannië en de Europese Unie, een akkoord dat de weg zal banen naar een
uiteindelijk wederzijds handelsakkoord in het kader van een zachte Brexit.

“Verraad”

Ofschoon er de laatste dagen inderdaad sprake is van gunstige voortekenen in
Brussel en Londen zal er nog veel water door de Thames moeten stromen om ook de
Britse vissers over de streep te trekken. Zij blijven er tot nu bij, dat elke
concessie aan de EU door hen als verraad zal worden beschouwd en dat Johnson
daarop zal worden afgerekend zodra de gelegenheid zich daarvoor zal voordoen,
bijvoorbeeld bij nieuwe verkiezingen.

In nagenoeg alle vissersdorpen in Groot-Brittannië heeft het merendeel van de
kiezers destijds voor een hard afscheid van de EU gekozen en daarmee vooral ook
voor het vertrek van de gehate Europese vissers uit de rijkelijk van vis
voorziene Britse wateren.

Vooral de Nederlandse vissers hebben er veel kwaad bloed gezet en wordt
onbeschaamdheid verweten, omdat ze “met hun enorme schepen en “elektrische”
vistechniek (pulsvissers) de Noordzee hebben leeggevist”, wordt overal in
visserskringen beweerd. Voor hem zijn de Hollandse vissers “niets ontziende
cowboys” en de “opvolgers van de rovende Vikings”. Dat de Britse vissers met
lede ogen aanzien dat deze cowboys hun zee leegvissen is wel te begrijpen.

De Nederlandse vissers halen er 80 procent van hun totale haring- en
makreelvangst weg en 70 procent van hun blauwe wijting. Maar de Britse consument
lust die vis niet. Het land exporteert zelfs 75 procent van zijn visvangsten en
90 procent van zijn haring gaat naar Noorwegen en Nederland. Zoals hierboven
opgemerkt, is de Brit dol op fish and chips die bestaan uit kabeljauw en
schelvis, die maar deels in Groot-Brittannië worden opgevist en voor ruim 80
procent afkomstig  zijn uit Noorwegen en de EU-landen. Schelvis is voor 60
procent afkomstig van buiten Groot-Brittannië. Als het tot een harde Brexit zou
komen en er invoerrechten betaald moeten worden, zullen fish and chips een stuk
duurder worden tot onvrede van de consumenten.

Bij heel wat Britse vissers heerst de overtuiging dat de slabakkende eigen
visserij met financiële steun van Londen  en dank zij “toegangsrechten voor
vreemde vissers” weer tot bloei kan komen zoals in de tijd van voor het Britse
lidmaatschap van de EU. “Straks is de Noordzee weer van ons”, is een veel
gehoorde kreet.

Compromis na boter bij de vis

Wat boven vermelde gunstige voortekenen betreft, verwijzen we naar de hervatting
van de onderhandelingen tussen de Britten en de EU komende aanstaande donderdag,
die dan meteen “geïntensiveerd” zullen worden, zo hebben beide partijen
afgesproken. EU-hoofonderhandelaar Michel Barnier gaan de besprekingen zelfs de
“eindfase” in. Hijn hoopt zelfs midden november te kunnen afronden. De kentering
is mogelijk een gevolg van het feit dat Barnier Johnson heeft verzekerd dat “de
Britse soevereiniteit niet in gevaar komt”. Deze toezegging is mogelijk de
“boter bij de vis” die Johnson eerder opeiste. Barnier waarschuwde wel dat het
vurig door Johnson gewenste handelsakkoord er niet zal komen als de
visserijkwestie niet wordt opgelost, m.a.w. als de toegang tot de Britse
visserijwateren voor de Europese vissers wordt beknot.

Een voordeel bij de besprekingen is, dat de Britten goed beseffen dat hun vissers
afhankelijk zijn van de dichtbij gelegen reusachtige EU-markt van meer dan 500
miljoen consumenten en de Europeanen dat zij afhankelijk zijn van toegang tot de
Britse visserijwateren. M.a.w. dat alleen een compromis hier een oplossing kan
bieden. Al wordt van Britse zijde wel gewezen op het feit dat de EU-markt “maar”
500 miljoen consumenten tegenover de rest van de wereldbevolking.

Trofee

Voor wat Nederland kan in het voordeel spreken dat het Groot-Brittannië na
Duitsland de grootste handelspartner van ons land is. Anderzijds voelt Johnson
natuurlijk de hete adem van zijn vissers in zijn nek en moet hij met een trofee
uitpakken, ook al zou die symbolisch kunnen zijn. De Britse visserij is goed
voor nog geen procent van het bruto binnenlands product, maar de politieke
impact is toch niet te verwaarlozen.

Een compromis zou kunnen zijn dat de Europese vissers in de Britse Noordzee
kunnen blijven vissen, maar met minder mankkracht en met minder (grote) schepen.
Ook kunnen de Britten proberen eigen quota op te leggen per land. Voor de
Nederlandse vissers is het zaak dat een akkoord geen onherstelbaar nadeel
oplevert voor de visserijgemeenschappen, de visverwerkende industrie en
visserijhandel.

Vooral minder kabeljauw en haring uit Oostzee in 2021

De Europese ministers van visserij hebben op voorstel van de wetenschappers
besloten om de vangsten van verschillende vissoorten in de Oostzee in 2021 te
verminderen. Dat is nodig om de visbestanden de kans te bieden om zich te kunnen
herstellen van de overbevissing. Het vissen op kabeljauw in het oostelijke deel
van de Oostzee wordt zelfs verboden.

De grootste beperking van de totaal toegestane vangsten (TAC’s) treft de
haringvissers in het westelijke en het centrale deel van de Oostzee. De
ministers besloten wel tot een kleine verhoging van de TAC’s voor haring in de
Golf van Riga, voor kabeljauw in het westelijke deel van de Oostzee en van
schol, sprot en zalm in het hoofdbekken van de Oostzee. Zalm in de Golf van
Finland mag iets minder worden gevangen. De EU-ministers namen ook nog enkele
aanvullende maatregelen zoals de handhaving van de zomersluiting van de
paaigebieden voor kabeljauw in het oostelijke deel van de Oostzee.

Daar geldt wel een uitzondering voor zuiver wetenschappelijke visserij en
kleinschalige kustvisserij met specifiek vistuig. Ook het verbod op recreatieve
visserij op kabeljauw in het oostelijke deel van de Oostzee werd gehandhaafd.