Brussel
– De Europese regeringsleiders en staatshoofden hebben hun eigen boeren
voor wier belangen zij meer dan ooit zouden moeten opkomen wegens de
haast onbetaalbare klimaatmaatregelen, die ze eerder aanvaardden en
waarvoor de landbouw ook nog eens flink financieel moet opdraaien, een
ferme dreun verkocht. Hun inkomens gaan er de komende jaren op
achteruit, in Nederland andere “rijke” lidstaten zelfs zeer fors.

Een
woordvoerder van de overkoepelende Europese boerenorganisatie COPA
spreekt van een “opdoffer zonder voorgaande” en een “kaakslag als nooit
tevoren voor de hele Europese land- en tuinbouwsector”.

Door Jan Schils

Ook
LTO Nederland spuit forse kritiek op het resultaat van de Brusselse
onderhandelingen: “Boeren en tuinders staan onder grote druk en krijgen
de komende jaren extra vergroeningseisen en dure maatregelen opgelegd.
Het is onbegrijpelijk dat daarvoor geen extra geld wordt uitgetrokken.
Integendeel het landbouwbudget daalt zeer fors en daarmee ook het
inkomen van de boeren. In het “rijke” Nederland ook nog eens meer dan
elders in de EU met dank aan premier Mark Rutte (Zie daarover meer
cijfers en feiten verderop in dit artikel).

Het
gaat hier meer bepaald om de rekening die de Europese en Nederlandse
boeren gepresenteerd krijgen in verband met het Europese Herstelfonds en
de meerjarenbegroting 2021-2027, waaraan een prijskaartje hangt van in
totaal 1800 miljard euro.

EP-resolutie laat boeren in de steek

Ook
het Europees Parlement (EP) heeft allesbehalve vrolijk gereageerd op
deze koude douche uit Brussel, maar het komt in zijn afwijzing van het
zogeheten “historische” akkoord van de EU-top met geen woord op ten
gunste van de Europese boeren. In het EP werd wel gesproken van een
“Brusselse machtsgreep, vermomd als coronahulp”en over een “superstaat”
die alle huishoudens 4000 euro aan bezuinigingen oplegt. Dat gebeurt –
gezien de zware gevolgen van de coronacrisis – niet geheel ten onrechte
vooral uit solidariteit met  Zuid-Europa en meer bepaald Spanje en
Italië. Maar dat neemt niet weg dat deze landen op die manier zeer
royaal en zonder ernstige verplichtingen “beloond” worden voor het feit,
dat de Europese begrotingsdiscipline voor hen al jarenlang niet meer
betekent dan een vodje papier.  Waarom schrijven we “zonder ernstige
verplichtingen?” Omdat premier Rutte en andere regeringsleiders, wanneer
ze vinden dat Spanje en Italië de miljarden aan giften en leningen die
ze binnenhaalden voor andere zaken dan bedoeld gebruiken, wel moord en
brand daarover kunnen roepen bij de Europese Commissie maar dat dit
protest slechts 3 maanden kan duren. Daarna kunnen deze landen gewoon
hun gang gaan.   

Het
EP heeft inmiddels laten weten de meerjarenbegroting zonder
aanpassingen niet te kunnen aanvaarden. In een resolutie die met grote
meerderheid werd aangenomen betreurt het parlement vooral dat er
onvoldoende wordt geïnvesteerd in de toekomst. Er moet meer geld gaan
naar gezondheid, wetenschap en innovatie, klimaat en de jeugd, vinden
vijf van de zeven fracties. In de resolutie wordt met geen woord gerept
over de landbouw, terwijl het EP eerder wel liet weten dat het geen
genoegen zou nemen met een verlaging van het landbouwbudget. De reden is
dat de socialistische en groene fractie in het EP sterk op land- en
tuinbouw willen bezuinigen. Zou de landbouw expliciet genoemd zijn in de
resolutie, dan hadden deze linkse partijen ze niet ondertekend.

Verscheidene politici haalden uit naar de opstelling van premier  die
onder meer een verhoging van de korting op de EU-afdracht wist af te
dwingen. Het parlement roept al jaren op die kortingen te schrappen.
“Vrekkige Rutte ziet Europa als een geldmachine”, aldus de voorzitter
van de Europese , Philippe Lambert.

Volgens  ()
ging het de afgelopen dagen “alleen maar over de centen”. “Helaas
speelt Mark Rutte daar een hoofdrol in. Zijn prioriteit was een korting
voor Nederland, maar dat is ten koste gegaan van investeringen in het
klimaat, in onderzoek, het bestrijden van de pandemie en de aanpak van
de rechtsstaatscrisis in Europa. Dat is ook ten koste gegaan van
onderzoeksgelden waar Nederlandse universiteiten van profiteren.”

Vijandbeeld

Dit
bewijst eens temeer dat links in feite de landbouw niet genegen is. Het
bevestigt ook nog eens dat na de socialist Sicco Mansholt, een van de
grote vaders en voorvechters van de Europese landbouwpolitiek, zeker in
Nederland maar ook in Europa geen socialistische of groene politicus van
formaat meer is opgestaan of bereid dan wel in staat is geweest voor de
belangen van de boeren op te komen. Integendeel. De landbouw roept bij
links en groen al tientallen jaren een soort vijandsbeeld op dat
synoniem staat met milieuverontreiniging en vernieling van de natuur,
terwijl de sector juist al jarenlang ondanks onvolkomenheden met het
tegendeel bezig is. De aanval van Frans Timmermans, de rode bijzitter
van Von der Leyen aan het hoofd van de Commissie, nu acht manden geleden
op de vaderlandse en Europese landbouw spreekt boekdelen. Timmermans
verkondigde toen dat het landbouwareaal in Europa het best gehalveerd
kom worden en dat het zelfde moest gebeuren met de productie en export
van landbouwproducten. Stel je voor wat voor sociaal en economisch
bloedbad dat zou betekenen. En passant gaf hij de Nederlandse boeren nog
een veeg uit de pan door hen voor te houden dat ze door vast te houden
aan verouderde landbouwmethoden zich zelf en de sector de nek
omdraaiden. Toen er een storm van kritiek neerdaalde over het hoofd van
pedante Frans en zelfs de Wereldvoedselorganisatie (FAO) in Rome dit een
bijzonder slecht idee vond (“De wereld heeft door de groei van de
bevolking, de klimaatverandering met daarmee gepaard gaande natuurrampen
als extreme droogte en wateroverlast juist behoefte aan een verhoging
van de landbouwproductie”), trok Timmermans zijn keutel in. Maar in zijn
voorstellen voor de Green Deal verdwijnt toch 30 procent zuiver
landbouwareaal om in natuurgebied te worden veranderd.

Zelfs
het CDA, dat ooit de partij bij uitstek was om voor de boeren op te
komen of het nu in Nederland was of in de rest van Europa (denk aan
wijlen Gerrit Braks, die “boer was met de boeren”), laat al geruime tijd
verstek gaan en heeft nog nauwelijks feeling met de boeren. Dat blijkt
overduidelijk uit de steeds meer omstreden manier waarop het CDA in het
kabinet-Rutte met de stikstof- en voedingsproblematiek (minder eiwitrijk
veevoer) omgaat.

EP voor EU-belastingen

Intussen wijst het EP  het EU-budget voor 2021 tot en met 2027 af als er geen bindende afspraken komen over nieuwe eigen middelen voor de EU plus harde garanties dat er geen EU-subsidies gaan naar landen die de rechtsstaat niet goed gezind zijn, Daarmee betreedt het EP helaas ook de gevarenzone waarin het duo Von der Leyen-Timmermans voorgaat en verklaart het zich in feite akkoord met nieuwe Europese belastingen, die de afhankelijkheid van de lidstaten van Brussel alleen maar zal vergroten. En passant zagen verschillende EP-leden de kans schoon om eens flink uit te halen naar de opstelling van premier Rutte die een verhoging van de korting op de EU-afdracht wist “af te dwingen”. Het parlement vraagt al jaren om die kortingen te schrappen, maar tevergeefs. “Vrekkige Rutte ziet Europa als een geldmachine”, schamperde de voorzitter van de Europese , Philippe Lambert. De realiteit is dat Rutte onder druk van het oppermachtige en alles bepalende duo Merkel-Macron zodanig heeft moeten buigen dat de Nederlandse bijdrage aan het Hertstelfonds en de meerjarenbegroting de extra winst in het kortingsverhaal ruimschoots heeft opgeslorpt, niet meer en niet minder.

Volgens  ()
ging het in Brussel “alleen maar over de centen”. Rutte speelde daarin
wel een hoofdrol, want zijn prioriteit was een korting voor Nederland.
Maar volgens In ’t Veld is dat ten koste gegaan van investeringen in het
klimaat, in onderzoek, het bestrijden van de pandemie en de aanpak van
de rechtsstaatscrisis in Europa. Dat is tevens ten nadele van
onderzoeksgelden waar Nederlandse universiteiten van profiteren en dat
zal Rutte t.z.t. als alle mist rond het “historische” akkoord is
opgetrokken ongetwijfeld nog eens haarfijn moeten uitleggen. Het liefst
voor de volgende parlementsverkiezingen. Dan kan de VVD-topper misschien
ook eens uitleggen waarom hij na gedurende verschillende jaren de zorg,
het milieu, het onderwijs en de cultuur financieel te hebben uitgekleed
nu opnieuw de land- en tuinbouw te grazen heeft genomen?

Forse inlevering

Wanneer
we naar de echte landbouwcijfers kijken, kan Rutte moeilijk trots zijn
op wat hij in Brussel heeft bereikt voor de agrarische sector. En erover
liegen, is al helemaal misplaatst. De EU-leiders hebben immers
afgesproken dat alle lidstaten, waar de hectare- of inkomenssteun onder
het Europese gemiddelde ligt, geld krijgen toegestopt van de landen met
hogere steunbedragen waaronder Nederland. Ook wordt de inkomenssteun op
een minimumniveau gebracht van  200 euro per hectare in 2022. In de loop
van zeven jaren stijgt dit bedrag naar 215 euro per hectare. In
Nederland krijgen de boeren momenteel 370 euro per hectare. Nederland
heeft zich altijd verzet tegen deze zogeheten “externe convergentie”
maar premier Rutte ging uiteindelijk met enkele andere collega’s in
nagenoeg de zelfde situatie door de knieën om het totaal akkoord
mogelijk te maken. M.a.w. Rutte heeft wel degelijk zeer fors moeten
inleveren op de inkomenssteun voor de Nederlandse boeren. En als
uitsmijter komen we terug op de vraag hoeveel er nu echt wordt bezuinigd
op het Europese landbouwbudget in de jaren 2022-2027. Het blijkt geen 5
procent zoals de Franse president zijn boeren, wier stemmen hij nodig
heeft voor een herverkiezing, na de EU-top voorloog. Het is ook geen 10
procent zoals Nederlandse en andere woordvoerders uit hun mouw toverden
omdat ze het gewoonweg niet wisten. Het juiste percentage weten we nu
uit onverdachte hoek, namelijk uit de brief van minister Stef Blok van
buitenlandse zaken aan de Tweede Kamer van 24 juli over de
meerjarenbegroting en het Herstelfonds. Citaat: “Ook het budget voor het
gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) daalt met 14 procent in reële
termen tot 336 miljard euro.” Terecht noemen critici dat een “opdoffer”
of “dreun” voor alle boeren in Europa, die terloops nog bevestigd kregen
dat de Europese landbouwhervorming niet meer kan ingaan op 1 januari
2021 maar twee jaar later (2023).

De hele gang van zaken tijdens en na de EU-top biedt geen fraai beeld. De houding van Rutte, door de mainstream media in Nederland als een succes bejubeld, heeft in het buitenland veel wrevel opgewekt. Zijn internationale reputatie heeft ontegenzeglijk een knauw gekregen wat problemen kan opleveren als hij ooit in Brussel solliciteert. Maar ook de uitdagende opmerking van president Macron van Frankrijk dat niet de “Franse belastingbetaler” opdraait voor de honderden miljoenen euro die onder het mom van het Herstelfonds in een goed gevulde kassa om Zuid-Europa te spekken, heeft veel kwaad bloed gezet. Wie dan wel?, luidde de vraag. Beide staatslieden doen denken aan een uitspraak onlangs bij het tv-programma Zomergasten, waar de strafrechtadvocate Inez Weski zei dat overheden nimmer te vertrouwen zijn. Volgens haar hebben overheden niet het beste over voor hun bevolking maar vooral het eigen belang voor ogen heeft. Voor wat de boeren in Europa aangaat, is dat zeker het geval.