door Peter-Vincent Schuld en Christel Dubos

Portugal, het land is dit eerste
half jaar voorzitter van de Europese Unie zoals we u in diverse verhalen al
vertelden. Omwille van het feit dat de corona-crisis Portugal in de greep houdt
en de grenzen  met het land gesloten zijn voor niet essentiële reizen is op het
dit moment voor u niet mogelijk om het land te bezoeken.

De Europese Commissie is niet
gelukkig met het sluiten van de Portugese grenzen voor niet essentiële reizen.
Maar er komt een moment dat de grenzen weer open gaan en u kunt genieten van het
vele moois en al het bijzondere dat het land te bieden heeft.

Door alle toestanden komt ook het
Portugees voorzitterschap van de Europese Unie niet uit de verf al moeten we
eerlijk zijn dat wij, journalisten die de Europese politiek door en door kennen,
daar toch al geen hoge verwachtingen van hadden. Een pure politieke kwestie. De
Portugese bevolking daarentegen bestaat uit mensen die zo de moeite waard zijn.
Een bevolking die u heel graag wil vertellen over hun lange geschiedenis, een
geschiedenis die vaak kruist met deze van de noorderlingen.

Gelegen aan de weerbarstige
Atlantische Oceaan, kan het aan de Portugese kust stralen maar ook spoken. Een
combinatie die een bron vormt voor mystiek, sagen, legenden en een stuk
melancholie omwille van zij die op zee bleven en dus nimmer de haven hebben
weten te bereiken.

Misschien weet u het of misschien
ook niet. Nederland en Vlaanderen onderhouden eeuwenoude betrekkingen met
Portugal. Lissabon maakte deel uit van de Hanzesteden en de haven Setubal was
aankomstplaats van hout en graan die vanuit de lage landen hun weg vonden naar
het zuiden.

In de Nederlandse haven van
IJmuiden staat dit nog expliciet in een gevelsteen op een voormalig pakhuis die
deel uitmaakt van een serie van gevelstenen met een keur van bestemmingen van de
Nederlandse koopvaardij. Maar wil je Setubal bereiken dan zul je als schip eerst
een kaap moeten passeren.

In dit geval Kaap de Piek, of in
het Portugees, Cabo Espichel. Uw verslaggevers hebben op steenworp afstand van
deze locatie gewoond en dus kennen we het en was het hoog tijd om terug te
keren.

Wat is een kaap zonder vuurtoren? Dus ook hier pronkt een toren van licht bij
donkerte. Een Faro, zoals een vuurtoren zowel in het Portugees als het Spaans
genoemd wordt. Talloze handelsschepen uit de lage landen hebben eeuwenlang,
langs deze kaap gevaren om de haven van Setubal te bereiken. Een plek die met
regelmaat uitzicht geeft op dolfijnen en zelfs walvissen. Een plek op het
Europese continent die u niet alleen gezien, maar voornamelijk ook gevoeld moet
hebben.

Hier hangen de verhalen van menig mens die hier rust en zingeving zocht, maar ook
de mens die helaas de steile kliffen gebruikte om tot eeuwige rust te komen. Een
kaap van licht, donkerte en weer licht en een kaap in de paleontologische
geschiedenis. het leven op deze plek is minstens 145 miljoen jaar oud. In het
gesteente en in de krijtlagen zijn sporen gevonden van de sauropod en de
theropod en voor alle duidelijkheid zijn dit geen voorlopers van de Ipod, maar
gewoon dinosauriërs die  deze omgeving bewoonden.

Maar zoals altijd, de mens kwam ook eens om de hoek kijken. Volgens een legende
zou de Heilige Maagd  Maria hier verschenen zijn en met een muilezel uit het
water zijn komen zetten. weer een andere versie vertelt dat de Maagd Maria aan
een oudere koppel boven op de kaap verschenen is.  Op de plek waar Maria boven
op de kaap verschenen zou zijn werd een kapelletje gebouwd. Of deze
verschijningen nu ingebeeld waren of niet, alcohol kan rare dingen doen met
mensen. Feit is wel dat de kaap met een ongelofelijk wijds uitzicht tot en met
de rivier de Taag en een stukje Lissabon een bedevaartsoord werd.

Daarmee werd Cabo Espichel in de eeuwen ook een belangrijk strategisch bolwerk in
de verdediging van de Portugese kusten. We zien in Portugal overal nog
fortificaties die deel uitmaken van deze verdedigingslinies. Maar tot op de dag
van vandaag heeft Cabo Espichel min of meer een militaire functionaliteit. Rond
is het vaak een komen en gaan van militaire helikopters die oefen- en
verkenningsvluchten uitvoeren. Er mag dan wel geen acute dreiging zijn voor een
invasie maar de Atlantische Oceaan is ter hoogte van Portugal een belangrijke
scheepvaartroute en geheel de kustlijn blijft een Schengen-buitengrens.

Toen het militair wat rustiger werd, we keren even terug naar het
“Heilige”. werd 1701 boven op de kaap een kerk gebouwd. De Nossa Senhora do Cabo
of in het Nederlands De Onze Lieve Vrouwe van de Kaap.

Aan weerszijden van de kerk aan de voorzijden werden huisje in een rij  gebouwd
die in symmetrie onderdak boden aan de cirios, oftewel de pelgrims die van
overal en nergens toch een plaats voor de nacht moesten hebben. Een beetje het
verhaal van Maria en Jozef die uiteindelijk in een stal terecht kwamen in plaats
van de herberg, alwaar geen plaats was en waar Maria onbevlekt en al haar
boreling ter wereld bracht. Nou, deze situatie van “geen plaats” wilden de
Portugezen op Cabo Espichel waarschijnlijk voorkomen.

Vandaag de dag liggen de aaneengeschakelde huisjes er wat triestig bij.
Ramen en deuren zijn dichtgemetseld, de overdekte galerij voor de huisjes
brokkelt af en de staat van de bouwwerken rond de kerk zijn helaas toch
verworden tot ruïnes.

Zonde, doodzonde, want gelovig of niet, hier ligt een belangrijk punt van de
christelijke beschaving in Europa. Er zijn op dit punt zelfs geen sporen
gevonden van de Moren die het dichtbij gelegen Sesimbra, de gemeente waar Cabo
Espichel deel van uitmaakt, bezet hielden en daar pas in de 13e eeuw uitgekegeld
werden door Portugezen.

De huisjes waar de pelgrims ooit de nacht doorbrachten, met de bogen en de
galerij doen wat “spooky” aan. Maar de plek heeft overal mystiek in zich hangen.

Het grote kruisbeeld voordat je het terrein betreedt, kun je niet missen en is
eigenlijk de baken van rust en herkenning en symboliseert het christelijk
karakter van de plaats en het land.

Maar dan, kijk uit met de kliffen en negeer niet de talloze waarschuwingen voor
vallend gesteente en bovendien pas op met gekke toeren uithalen, een enkele
verkeerde toer is genoeg om als “spaghetti bolognaise”  beneden op de rotsen te
belanden. Maar geniet van al het mooist dat hier staat.

Elke baksteen die hier verwerkt is in bouwsels dan wel in de restanten van wat
ooit bouwsels waren draagt een uniek en authentiek verhaal. Laat u bevangen door
de mystiek en laat u meenemen in de tijden van weleer.

Cabo Espichel is niet alleen een geschiedkundige trekpleister van formaat, maar
ook een toeristische. De gemeente Sesimbra wil graag toeristen binnen haar
gemeentegrenzen ontvangen Maar om alles te onderhouden en te voorzien in
faciliteiten voor onder andere fietstoeristen moet er in de buidel getast
worden.

Het is geen geheim dat Portugal nu niet echt de rijkste lidstaat is van de
Europese Unie. Derhalve is er steun tot medefinanciering meer dan welkom en werd
er voor wat betreft de omgeving van Cabo Espichel er een beroep gedaan op het
Europees fonds voor plattelandsontwikkeling en voor wat betreft de
infrastructuur werd er een beroep gedaan op het Europees fonds voor regionale
ontwikkeling.

Het zou eeuwig zonde zijn als dit soort van monumenten met een lange geschiedenis
echt definitief in verval zouden geraken en niet meer getoond kunnen worden aan
geïnteresseerden en toeristen. Hier moeten we eerlijk over zijn, Europa erkent
het belang van haar geschiedenis als een baken van kennis over het verleden, het
heden en de toekomst. De Portugezen moeten alleen de grenzen weer openen en
graag een beetje snel.