door Jan Schils

Het wordt kort dag, want al over 9 jaar moet het huidige Europese landbouwareaal
volgens de Europese “Farm to Fork strategie” van klimaatpaus Frans Timmermans
voor een kwart biologisch bewerkt worden. Op dit moment neemt de biologische
landbouw nog slechts 7,5 procent van de landbouwoppervlakte in de EU in beslag,
zodat er nog heel wat werk aan de winkel is, wil Timmermans een van zijn grote
klimaatdoelstellingen kunnen waarmaken.

De vraag is echter of de EU-lidstaten de komende maanden en jaren met dat verhaal
zullen blijven meegaan, nu niet alleen boeren maar ook wetenschappers hun
twijfels hebben over de eigengereide koers van onze klimaatpaus, die geen
tegenstand duldt. Die zet als een blind paard zijn weg naar de Green Deal voort,
zonder enige financiële onderbouwing van dit project waarom Raad en vooral het
Parlement al herhaaldelijk hebben gevraagd. Ook aan de gewone EU-burger die alle
(al dan niet megalomane) Europese projecten per slot van rekening via de
belastingen mee betaalt, is financiële transparantie verschuldigd. Dat komt
Europa alleen maar ten goede.

De landbouwsector in Europa ziet dat allemaal met lede ogen aan en heeft weinig
vertrouwen in Timmermans en in de Europese Commissie. De wetenschap heeft zich
daarbij nu aangesloten, waarop we hieronder nader zullen ingaan. Want die hele
operatie zou volgens de wetenschappers heel wat minder duurzaam kunnen zijn dan
Timmermans (die deels ook ongegeneerd en ongevraagd op de stoel van de Poolse
landbouwcommissaris is gaan zitten en daar vastgeroest lijkt) zich dat
voorstelt. De aanpak van Timmermans zou onvermijdelijk tot een daling van de
landbouw- en voedselproductie leiden (dus tot tekorten) omdat de behoefte aan
voedsel door allerlei omstandigheden wereldwijd juist fors zal toenemen volgens
de Verenigde Naties en de FA0 (de Voedsel- en Landbouworganisatie) in Rome.

Nog onrust

De boeren in Europa zijn inmiddels nog niet vergeten, dat de klimaatpaus hen nog
niet zo lang geleden verweet, dat hij niet begreep dat zij vasthielden aan een
totaal verouderd landbouwbeleid, dat kansloos was voor de toekomst. Vooral diens
dreigement dat de helft van de Europese landbouwgronden en daarmee ook de helft
van het aantal boeren, van de productie en van een behoorlijk deel van de
landbouwexport (!) onherroepelijk zouden moeten verdwijnen, veroorzaakte grote
onrust in de hele Europese landbouwsector. Een onrust die nog steeds voortleeft.
Na een storm van kritiek, zwakte Timmermans zijn woorden af, maar zijn intenties
niet zoals daarna uit zijn voorstellen voor de Green Deal en de Fork to Farm
strategie is gebleken. Hij blijft erbij dat 30 procent van het landbouwareaal in
Europa natuurgebied moet worden en 25 procent voor de biologische landbouw moet
worden bestemd.

Wetenschappers zijn de boeren nu te hulp gekomen en rekenen ondubbelzinnig af met
dit biologische stokpaardje van de klimaatpaus. Die laat zich leiden door
politiek groen en –rood en ook in een goed blaadje wil staan bij het bekende
Zweedse klimaatmeisje Greta en de klimaatfanatici in het algemeen. Ook al gaf
Greta hem onlangs na een virtueel theekransje totaal onverwacht een veeg uit de
pan, omdat hij “de voorstellen voor de hervorming van de Europese landbouw (GLB)
niet wil terugtrekken”. Alsof hij dat op eigen houtje zou kunnen doen. “Timmy”
had zoveel agressie van het kleine klimaatfenomeen niet verwacht en bleek wat
verbouwereerd achter. Een medewerker van de tweede machtigste man van de
Commissie merkte laconiek op: “Ik denk niet dat ze samen nog binnen afzienbare
tijd thee zullen drinken….”

Verkooptruc

Bij het omstreden besluit van Timmermans, dat bindend voorschrijft dat een kwart
van het landbouwareaal in Europa louter biologisch moet worden geëxploiteerd,
zetten zowel de landbouwsector als nu ook de wetenschap grote vraagtekens. Toch
wil de klimaatpaus van geen wijken weten en wil hij zijn plan de boeren in
Europa kost-wat-kost door de strot duwen. Hij doet dat door zijn “vijanden” op
een naar populisme ruikende wijze enkele wortels voor te houden, een manier van
doen die hij normaal als verfoeilijke rechtse politiek verafschuwt. Een
woordvoerder van de “COPA”, de overkoepelende Europese boerenorganisatie in
Brussel, vat de werkwijze van Timmermans kort en krachtig samen: “Hij bedient
zich van een doorzichtige verkooptruc voor zijn CO2-plannen.” De wortels die de
klimaatpaus de boeren (en eigenlijk ook de gewone burgers) voorhoudt, klinken
overtuigend, maar missen elke onderbouwing. Zo beweert Timmermans dat  bij de
biologische landbouw de biodiversiteit ongeveer 30 procent hoger ligt dan bij de
traditionele landbouw en dat de dieren door minder antibioticagebruik een
“aangenamer leven zullen gaan leiden”. De smakelijkste wortel die de weinig
onfeilbaar klinkende op een na hoogste ambtenaar in Brussel de boeren voorhoudt,
is dat ze “hogere” inkomens mogen verwachten, maar dat blijkt louter
nattevingerwerk. Zijn collega en (echte) landbouwcommissaris Woychiekowski sprak
Timmermans dan ook vierkant tegen door te zeggen het grotere aanbod van
biologische producten tot prijsverlagingen aanleiding zou geven en tot een
verlaging van de inkomens van de bio-boeren. Waarop Timmermans weer een
ontkenning de wereld in stuurde. Alleen bleek hij een te verwachten
stijgingspercentage voor hogere inkomens niet te kunnen geven.
Commissie-ambtenaren probeerden achteraf hun baas nog te redden met de
verklaring dat de bio-boeren hun inkomens met minstens 4 tot 8 procent omhoog
zouden zien gaan.

Doemscenario

Intussen pleiten wetenschappers  ervoor om moderne plantveredelingstechnieken
zoals CRISPR/Cas toe te laten in de biologische landbouw om zo doemscenario dat
Timmermans in het vooruitzicht stelde, te vermijden. De  huidige Europese
regelgeving bepaalt, dat gewassen die veredeld zijn met nieuwe technieken –
zoals CRISPR/Cas9 – verboden ggo’s (genetisch gemanipuleerde gewassen) zijn in
de biologische landbouw. Verschillende wetenschappers in binnen- en buitenland
zijn van oordeel dat daarin verandering moet komen. Onder hen bevindt zich ook
Richard Visser van de universiteit van Wageningen. Visser leidt daar de afdeling
Plantenveredeling. Hij vreest dat – wanneer de Europese regelgeving niet wordt
aangepast, een stijging van de biologische productie kan resulteren in een
minder duurzaam voedselsysteem.

Volgens hem verdwijnen veel positieve effecten van de biologische landbouw
wanneer je naar de impact per kilogram product kijkt in plaats van per hectare.
De oorzaak is, dat de opbrengsten van de biologische landbouw doorgaans 20 à 25
procent lager liggen dan bij de traditionele landbouw. Visser in “EOS
Wetenschap”:  “Meer biologische landbouw zal dus minder voedselproductie tot
gevolg hebben, terwijl de vraag naar voedsel en voeder voorlopig gelijk zal
blijven. Dat moet ergens worden verbouwd.” Meer biologische landbouw in Europa
kan een hogere milieu-impact buiten de EU tot gevolg hebben en die impact is dan
groter dan de lokale voordelen van dit soort landbouw. Visser vreest namelijk
dat de druk op de exportregio’s zoals Zuid-Amerika en Zuidoost-Azië alleen maar
zal toenemen. Vandaar worden grote hoeveelheden plantaardige oliën en veevoeder
naar Europa uitgevoerd.

Visser ziet nieuwe plantveredelingstechnieken, zoals de CRISPR/Cas techniek, als
de oplossing voor de toekomst. Voor Europa moet volgens hem een landbouw met
minder gewasbeschermingsmiddelen, nutriënten en andere grondstoffen het einddoel
zijn.. Maar deze doelstelling is niet haalbaar door je bewegingsvrijheid te
beperken door allerlei EU-regels en dogma’s van de biologische sector. Dan zijn
alle technieken nodig die veilig zijn voor mens en milieu. Visser: “Het heeft
geen zin jezelf een handicap op te leggen. Dat zou het zelfde zijn als een
loodgieter alleen met een buigtang op pad te sturen.” Voor zover de techniek.

Gevaar

Duidelijk is dat het terugdringen van het landbouwareaal in Europa (en de wereld)
ten gunste van de natuur en de biologische landbouw – hoe aangenaam dat ook bij
de publieke opinie in de oren klinkt – het gevaar inhoudt dat de productie de
vraag naar voedsel niet meer kan bijhouden. De komende jaren is er juist door de
klimaatverandering, die gepaard zal gaan met steeds meer extreme
weersomstandigheden zoals grote hitte en overstromingen, hongersnoden en andere
rampen, een steeds grotere voedselproductie nodig in plaats van te pleiten voor
minder landbouwgronden, minder voedselproductie en minder voedselexport zoals de
klimaatpaus ons samen met de hele Commissie in Brussel wil doen geloven.

Klimaatpaus houdt vast aan zijn dogma

Intussen laat Timmermans geen gelegenheid voorbijgaan om bij het verkondigen van
zijn klimaatboodschappen te pas en te onpas alarm te slaan en angst te
verspreiden over het eventueel niet slagen van de groene en energietransitie. Zo
verklaarde hij dezer dagen in een interview (Eurativ), dat biomassa absoluut een
absolute noodzaak is om die groene transitie te verwezenlijken. Timmermans:
”Zonder biomassa redden we het niet. ”De EU moet nu écht meer doen en veel
ambitieuzer zijn, anders wordt het één grote ramp”, luidde zijn boodschap.  Hij
schrok er niet voor terug om verschillende landen in Afrika en gebieden in de
Stille Oceaan de stuipen op het lijf te jagen met de voorspelling dat zij van de
wereldkaart zullen verdwijnen door klimaatverandering als er niets gebeurt.
Opmerkelijk is dat Timmermans het woord kernenergie schuwt als de pest, maar het
gebruik van biomassa als “groen” wondermiddel blijft aanbevelen, terwijl de
wetenschap en de politiek (ook zijn groene vrienden) inmiddels hebben begrepen
dat die oplossing allerminst groen is…Als socialist is kernenergie voor hem
kennelijk een vies woord, een schuttingwoord zelfs, dat jij dan ook voor altijd
uit zijn vocabulair heeft geschrapt. Dat is des te verwonderlijker omdat hij in
wezen ook twijfelt aan het succes van biomassa om zijn klimaatdoelstellingen te
bereiken. Maar de klimaatpaus houdt vast aan zijn anti-kernenergiedogma, reden
waarom hij wereldwijd ook zo wordt genoemd.

Timmermans: 25 keer meer windmolens op zee

Als het aan Timmermans en de Europese Commissie ligt, komen er tot 2050 ruim 25
keer zoveel windmolens bij op zee bij als er nu al zijn . Dinsdag (vandaag)
bespreekt de parlementscommissie voor visserij in het Europees Parlement een
niet-bindend rapport hierover. Bert-Jan Ruissen van de SGP is tegen de
“tsunami” van reusachtige windmolenparken op zee en hij staat daarin niet alleen
Ruissen: “Waar kan er dan nog gevist worden? De platvis blijft al weg van de
stroomkabels en voor vissers is het niet of nauwelijks mogelijk om rond
windmolens te vissen.  Wij als SGP pleiten dan ook voor een bouwstop van
windmolens in visrijke zeegebieden. Als alternatieve energieopwekking moet de EU
beter kijken naar kernenergie. Die energiebron is bovendien stabieler dan
windmolens.” Een naaste medewerker van Timmermans wijst op het niet-bindend
karakter van het rapport: “Het is een van de vele meningen over de uitbreiding
van de windmolenparken, die wie serieus nemen, maar de commissaris houdt vast
aan zijn plan.”