door © Peter-Vincent Schuld

Leidend beeld: © White House Rapid Response

Het is de nacht van donderdag 27 op 28  februari, als ik, zoals gebruikelijk in de nachtelijke uren, wat zit te lezen en wat research zit te doen.

Ik bekijk de beelden van het front en ik zie een overload aan Oekraïense drones die Russische voertuigen en soldaten opblazen.

Een en al dood en verderf en mijn geweten vraagt zich oprecht af of dit nog wel te verantwoorden is. Bovendien wordt de militaire positie van Oekraïne veel te glorieus weergegeven. De Oekraïense president Zelensky wil geen wapenstilstand, hij wil doorvechten maar heeft de middelen niet. Een staakt-het-vuren komt niet in zijn woordenboekje voor op dit moment.

Toch is een wapenstilstand ook het feitelijke einde geweest van de Eerste Wereldoorlog die elk jaar in België en Frankrijk op – en in Groot-Brittannië en de Commonwealth, in het weekend rond  11 november wordt herdacht.

Het beeld van talloze uiteengereten lichamen, ik kan het visueel aan, maar ik merk dat ik zelfs van op afstand een intens verdriet voel. Laten we er geen doekjes omwinden, en ik val in herhaling, het lijden van de Oekraïense bevolking moet stoppen.

Wat ook tot mijn vaste gewoontes behoort is dat ik wat muziek zoek die bij mijn gemoedstoestand past. Deze is, zoals ook vaak, wat melancholisch.

Ik kom uit bij het liedje ¨Salut” , oorspronkelijk Italiaans, maar in 1975 bewerkt en vertolkt door de Frans-Amerikaanse zanger van Oekraïens-Joodse afkomst, Joe Dassin. 

Link: Joe Dassin “Salut” | Archive INA – YouTube

U bent hem vast en zeker al vergeten en dat is ook niet zo vreemd omdat hij al in 1980 op 41 jarige leeftijd overleed aan een hartstilstand op Tahiti, tijdens een lunch waar een arts hem nog probeerde te reanimeren, maar waar geen ambulance ter beschikking was.

In 2010, stilstaande bij het feit dat Dassin toen 30 jaar geleden , overleed bracht het Russisch persagentschap Ria Novosti een hommage waarin Joe Dassin in het stuk als “van half Russische afkomst” omschreven wordt. 

Omdat er zoveel geput wordt uit dubieuze of niet bestaande bronnen, zet ik de link er maar bij.

Джо Дассен. Биографическая справка – РИА Новости, 20.08.2010

Het geeft een beetje de sfeer aan waarin de broedertwist tussen Rusland en Oekraïne altijd al speelde. Verdrietig, maar het is een feit en een harde realiteit.

Maar wat eveneens een feit is, is dat de tekst van het liedje in zekere zin erg toepasselijk is op de ontmoeting van 28 februari in het Witte Huis tussen Zelensky en Trump die tijdens een persmoment in de Oval Office van President Trump volledig uit de hand liep en ontaardde in een woordenwisseling en waarbij Zelensky zo het lijkt, letterlijk de deur gewezen werd door President Trump. Het hele schouwspel verdient van beide kanten geen schoonheidsprijs, maar ja, het is gebeurd en gedane zaken nemen geen keer. Voor de toekomst zal dit zeker gevolgen hebben.

Dus het was over en weer “Salut”.

Wat zien we nu feitelijk?

Wat een feit is, is dat de positie van Zelensky als president van Oekraïne wel tot wankelen is gebracht. Ook in Oekraïne is men niet onverdeeld gelukkig met het opstandige optreden van Zelensky in het Witte Huis.

We krijgen via veel media louter de adhesiebetuigingen te horen aan het adres van Zelensky, maar de commentaren onder de Oekraïense bevolking zijn echter verdeeld.

Zelensky is gewend om overal als de grote heldhaftige presidentiële krijger te worden onthaald, zowel in de VS van Joe Biden, als in de lidstaten van de Europese Unie, Groot-Brittannië en andere landen.

Maar de vraag is welke factoren er van toepassing zijn op`de houdbaarheidsdatum van zijn heldendom?

Collega Christel Dubos heeft een substantieel aantal video-opnames herbekeken waarop Zelensky publiek optreedt. Ik ben het met haar eens dat Zelensky er steeds minder goed uit begint te zien en Christel Dubos attendeert mij op het mogelijke of waarschijnlijke gebruik van narcotica (cocaïne) en / of amfetamines door Zelensky. Het voortdurend de neus ophalen is een zekere indicatie van mogelijk gebruik. Ook al heb ik een grondige pesthekel aan verdovende middelen, ze leiden immers tot gedragsverandering en niet altijd ten positieve, kan ik mij menselijk gezien wel inbeelden dat iemand onder zo’n druk naar deze middelen grijpt. 

Hij was en zal niet de enige zijn geweest. Maar het kan ook leiden tot overmoed.

De woorden over overmoed schreef ik in de vroege nacht van 28 februari op 1 maart. Intussen had Trump dezelfde woorden in de mond genomen naar aanleiding van de clash.

Dat er verschillen van opvattingen zijn tussen de regering van Trump en de voormalige regering van Biden is volstrekt helder. Dat Zelensky en Trump elkaar niet liggen is ook duidelijk en geweten.

Maar hier zien we het verschil tussen een initieel regionaal van belang zijnde president (Zelensky) en een mondiaal van belang zijnde president (Trump). Dit is een vaststelling en nadrukkelijk geen waardeoordeel.

Het schild waarop Zelensky altijd gedragen is, heeft in Washington plaats gemaakt voor een eis tot een zekere gepaste nederigheid. Die boodschap van een eis tot een zekere nederigheid en inschikkelijkheid is door de regering van Trump herhaaldelijk op een “diplomatieke” manier aan Zelensky meegedeeld. Maar wat gebeurde er? Hier past de eerste regel “Gegroet,  hier ben ik weer” uit het liedje “Salut” naadloos in het verhaal. Maar de Oval Office is niet meer de politieke hangplek zoals deze onder Biden was. De derde zin in het liedje, “Salut” ,”Ver van huis dacht ik aan jou”, zal zeker van toepassing zijn geweest. 

Maar het zou vanuit Zelensky verstandiger en intelligenter geweest als hij strategisch zijn dank had geuit aan de Amerikaanse bevolking, voor hun “tax dollars”, gelet op het politieke klimaat in Washington.

Zelensky had een troef in handen om Trump tot verregaande steun te verleiden. Trump legde bijna de woorden in de mond van Zelensky. Als Zelensky een zin had uitgesproken in de sfeer van “ook al zijn wij verdedigende partij, het is nooit leuk als je gedwongen bent om mensen, ook al zijn ze van de tegenpartij, te moeten doden en uit hun vaak jonge leven te moeten rukken” eventueel aangevuld met “Ook zij hebben geliefden die worden geconfronteerd met een diep verlies”, had het verhaal al in een andere richting kunnen zetten. Het is een strijd tussen verwanten. Daarmee had je ook de Russische bevolking uit menselijkheid compassie een verbale arm om de schouder gelegd en gezaagd aan de stoelpoten van de stoel van Poetin. Klaarblijkelijk beschikte Zelensky niet over deze diplomatieke tegenwoordigheid van geest.

Als Zelensky er nog aan had toegevoegd dat we samen proberen te werken aan het stabiliseren van de gehele regio, dan waren alle opties open gebleven op tafel. Het klinkt hard, maar ondanks dat Oekraïne slachtoffer is van Russische agressie, heeft de Oekraïense president zijn volk en zijn land met zijn attitude geen dienst bewezen, integendeel.

Deze regering onder Trump heeft het belang van de VS op de eerste plaats gezet. We hoorden of zagen het amper, maar “mijn land eerst”  is exact hetzelfde wat we zien in India onder premier Narendra Modi, waar afgelopen dagen een grote delegatie van de Europese Commissie op bezoek was om de economische betrekkingen aan te halen. Zowel de VS als India bedrijven, zoals dat met een dure uitdrukking heet “transactionele politiek”. Eigen belang op de eerste plaats. Daar kunnen we iets van vinden, maar het is een realiteit waar u noch ik enige invloed op hebben.

Aan de andere kant is er binnen Amerikaanse gelederen, met name onder de Democraten en zelfs onder diverse Republikeinen, ook kritiek te horen op de naar hun mening belerende en arrogante houding van Trump en Vance. Er wordt openlijk de vraag gesteld of deze vorm en manier van het voeren van buitenlands beleid wel de juiste is en of deze wel in het belang is van de VS. Het beantwoorden van deze vraag is op dit moment volstrekt irrelevant en leidt de aandacht af van waarover het zou moeten gaan. Het verandert immers niets aan de realiteit van nu. Tussen het moment dat diverse Amerikaanse volksvertegenwoordigers hun kritische woorden gesproken hebben en het moment dat u dit leest zijn er weer talloze levens tot een onnodig einde gekomen en dat op de meest gruwelijke manier.

Trump begon de meeting door te spreken over de moedigheid van Oekraïense soldaten en sprak zelfs over de moed van Zelensky, ondanks  verschillen van inzichten. Zelensky begon zich zichtbaar uitermate ongemakkelijk te voelen op het moment dat Trump begon te spreken over president Poetin zonder een woord van verwijt aan het adres van de Russische president door Trump.

Waar Trump´s voorganger president Biden alle diplomatieke deuren sloot door Poetin, al dan niet terecht, door Poetin uit te maken voor moordenaar, deed Trump dat niet. Het moreel of ethisch gelijk doet er op zo’n moment niet toe, zeker niet in de hogere diplomatie tussen kernmachten. De Russische president Poetin is echt geen lieverdje en heeft het knuffelgehalte van een processierups, maar je hebt er wel mee te dealen.

Maar wie goed oplette hoorde Zelensky beginnen over luchtverdediging met meteen de opeenvolgende woorden “You have the best Air Defense in the world” (feitelijk op Israël na). Hier zag je de onderhuidse irritatie van Trump beginnen, want op dat moment nog in diplomatieke taal, zei Zelensky feitelijk gebiedende wijs “Geef mij jullie luchtverdediging” en daar zien we de symbolische vergelijking weer met het liedje “Salut” waarin Joe Dassin zong ¨maak voor mij een lekkere koffie.” Eveneens op een gebiedende wijs. Het gesprek keerde heel snel naar rust terug op het moment dat Zelensky foto´s toonde van de behandeling en staat van Oekraïense krijgsgevangenen en de woorden van Zelensky over het gevangenzetten van Oekraïense aalmoezeniers.

Al gauw ging het daarna over de financiële implicaties van de oorlog. Trump verweet Biden geld te hebben weggegeven en Europa zou het “met zoveel woorden” haar financiële bijdrage aan Oekraïne hebben laten plaatsvinden in de vorm van een lening, waarbij Europa “garanties” heeft dat zij haar geld terug krijgt. Amerika heeft die garantie niet volgens Trump en daarom zou de aardmetalendeal een win-win situatie zijn volgens Trump. Ook hier voel je de ongemakkelijkheid en de druk bij Zelensky. Om een vergelijking te maken, na afloop van de Tweede Wereldoorlog had het Verenigd Koninkrijk een schuld van 21 miljard pond bij publieke en private schuldeisers in de VS en Canada. Voor de wederopbouw werd de laatste schuld met een bedrag van 100 miljoen dollar ingelost op 28 december 2006. Oorlog is een duur geintje, al is het woord “geintje” eigenlijk volstrekt misplaatst.

Gedurende de gesprekken waren er meerdere momenten waarop er bij Zelensky waarneembaar “de stoppen doorgeslagen” waren. Als je de beelden terugkijkt wordt president Zelensky geïrriteerd als president Trump aanvangt over het grote aantal doden en dat het enige wat, dixit Trump, een kogel tegenhoudt een menselijk lichaam is, doelende op de talloze gesneuvelden. Hierbij moet aangetekend worden, dat het inderdaad een ongekend bloedbad is en geen fraai bloedbad.

Het eerste moment was waarop de Amerikaanse vicepresident Vance begon te spreken over de rol van de diplomatie, waarbij Zelensky hem onderbrak en eigenlijk zei, als is het met andere woorden “Wat wil je nou met je diplomatie?” waarop vicepresident Vance Zelensky respectloosheid richting de VS verweet. Toch is diplomatie bij niet ideologische oorlogen vaak het enige middel dat een verder massaal verlies aan mensenlevens kan doen stoppen.

Psychologisch gezien; Zelenksky staat onder een onvoorstelbare druk die niemand van ons kan voelen omdat we niet en voor de meesten nooit in een gelijkaardige positie (komen te) zitten. De woorden van Trump en Vance zijn hard en confronterend. Maar door de hectiek en de verwarring die in het hoofd van president Zelenski zichtbaar komt te ontstaan, vallen woorden over het voorrang geven aan het sparen van mensenlevens, zoals Trump en Vance dat zien, in verkeerde aarde. De huidige Amerikaanse versies en definities van humaniteit gaan volledig aan Zelensky voorbij.

De vraag ontstaat, en die vele analisten wel denken. maar vaak niet durven stellen, of Volodomir Zelensky in persoon, niet een weg naar vrede in de weg staat?.

Let wel, Het is een vraag, zonder vooringenomenheid of met een voorgekauwd antwoord. In de ogen van Amerika klaarblijkelijk niet, in de ogen van Europa wel.

Nu de VS zich wat teruggetrokken lijken te hebben van het toneel in Oekraïne is de Britse premier Keir Starmer juist het toneel aan het beklimmen. Het VK heeft al de leiding van de Oekraïne Contact Groep van de VS overgenomen. Gisteren, 1 maart werd president Zelensky hartelijk ontvangen met een omhelzing op Downing Street 10, het kantoor van de Britse premier. Er staat naar verluidt eveneens een bezoek gepland van Zelensky aan de Britse koning Charles.

Daar kan wel eens het venijn in de politieke staart zitten in de richting van Trump. De vraag of het venijn daar al of niet terecht zit, is in deze niet relevant. Charles is immers koning van de Commonwealth waar onder andere ook Canada, Nieuw Zeeland en Australië toe behoren. Is er een Trans-Euro-Pacific Alliantie  in de maak? Dat zou niet de eerste keer zijn. Ook gedurende de Eerste en Tweede Wereldoorlog  schoten landen in de Pacific en. Canada, Europa te hulp in de vorm van de Australian New Zeeland Army Corps (ANZAC).

Dat zou voor de VS ook een aderlating betekenen gelet op de Amerikaans-Brits-Australische alliantie AUKUS dat een antwoord moet vormen op een eventuele Chinese dreiging. Op basis van louter emotie  kan het  de Britten het gevoel geven van een hernieuwde wereldmacht te vormen. Maar dan spelen er opnieuw twee vragen. Overspelen achtereenvolgens de VS en de Britten op verschillende gronden niet hun hand?

Zo complex ligt het.

In ieder geval kunnen we objectief vaststellen dat president Trump vasthoudt aan het verspreiden van een aantal feitelijke onwaarheden. Zo heeft Europa meer geld in steun aan Oekraïne gestoken dan de VS, Trump beweert het tegendeel. De vraag die mensen thans opwerpen of dit gerechtvaardigd is, is nu niet aan de orde. De claim van Trump dat de Europese Unie een uitvinding is om Amerika dwars te zitten is eveneens een aperte leugen. Na de Tweede Wereldoorlog hebben de overwinnaars op Nazi-Duitsland, het naoorlogse Duitsland bezet gehouden om orde op zaken te stellen.

De Britten, de Fransen en Amerikanen in West-Duitsland en de Russen in Oost-Duitsland met als dieptepunt de Berlijnse muur. De Duitse economie moest weer op de benen worden gebracht en de handelsvloot moest weer uitvaren onder een zekere vlag. Die vlag  droeg de kleuren van de vlaggen van de bezettende machten, de VS, de Britten en de Fransen vanuit het hoofdkwartier in Düsseldorf. Uit deze realiteit kwam de Europese Gemeenschap voor Kolen en staal voort, waaruit de Europese Gemeenschap en Euratom vloeide en zelfs de militaire alliantie genaamd de WEU (West-Europese Unie), allen gingen op in de huidige entiteit Europese Unie. Trump werd trouwens door zijn vicepresident Vance gecorrigeerd over een reeks van gebeurtenissen in de Donbas en de Krim, waarvan Trump beweerde dat deze in 2015 plaatsvonden en die door Vance gecorrigeerd werd tot het feitelijke jaartal 2014.

Wie goed oplet zag een duidelijk onderscheid tussen het optreden van Trump en Vance. Vance zijn woorden waren hard, maar sloten niet de deuren voor Zelensky. Trump daarentegen zag zijn kans schoon en legde een reeks van argumenten op tafel die een deal zouden rechtvaardigen en waarin Zelensky zich niet kon vinden. Je kunt het met de argumenten eens of oneens zijn, maar zo verliep het.

Misschien had Zelensky zich niet uit de tent moeten laten lokken door Trump en Vance en even op zijn tanden moeten bijten. Dat ligt niet echt binnen de Slavische cultuur maar ook niet binnen de Amerikaanse cultuur, maar op dit diplomatieke niveau spelen andere krachten en omgangsvormen een realiteit, waar ieder woord normaliter gewikt en gewogen wordt. Nu komen we weer aan bij het liedje met de titel Salut van Joe Dassin.

Zelensky realiseerde dat hij voorwerp was van een breuk en het 6e couplet uit het liedje is echt wel van toepassing:

“Je hebt niks meer tegen mij te zeggen”

“Ïk ben niets meer dan een herinnering”

“Misschien niet zo´n slechte”

“Ik zal het nooit meer tegen je zeggen”

In het normale leven worden heel veel geschillen opgelost met een schikking of een zoals het in het Engels dit wordt uitgedrukt, in een “settlement”, waarbij rechtsvragen en oordeelsvorming, laat staan uitvoering van rechten die bij wet zijn vastgelegd, plaats maken over een overeenkomst tussen partijen, waarbij beide partijen water in de wijn doen.

Immers recht hebben, wat dat in onderhavig conflict ook moge inhouden, is wat anders dan recht krijgen. Een schikking beoogt en waar van toepassing, een beëindiging meestal een (langdurig) conflict ter besparing van tijd en kosten. In deze, zou dit aangevuld kunnen worden met het sparen van mensenlevens. 

Militair gezien is het voor Oekraïne onmogelijk om zelfstandig de Krim weer te “heroveren”.  Bijstand in de vorm van het sturen van westerse militairen of ingrijpen vanuit de lucht leidt zonder meer op iets wat gaat lijken op een derde wereldoorlog met de imminente dreiging van de inzet van kernwapens door de Russen. Ook in internationale conflicten bestaat er zoiets als een proportionaliteitsbeginsel al is die per casus c.q. conflict verschillend. Laat het vaststellen van de definitie van het proportionaliteitsbeginsel in oorlogsgebieden nu alstublieft niet over aan het ICC te Den Haag gedurende de duur van een conflict, dan hebben we meteen een verpolitisering te pakken in plaats van een verjuridisering. Bovendien staat een inmenging door het ICC diplomatieke oplossingen vaak in de weg.

De geschiedenis vertelt het verhaal van een eerdere Krimoorlog van 1853 tot 1856 waarbij de Ottomanen, gesteund door de Britten, de Fransen, het Koninkrijk Sardinië het opnamen tegen een alliantie van de Russen en de Grieken. De Ottomanen en de westerse mogendheden konden de aftocht blazen. De oorlog kostte in die van 1853 tot en met 1856 aan 615.000 mensen het leven. Alsof het niks is.

De oorzaak van de Krimoorlog staat wat verder van de oorzaken van het ¨Krim probleem” anno nu, maar de geografie en de vereiste militaire inzet en gevolgen vertellen genoeg over de onmogelijkheid van nu.

Begin niet aan iets wat onmogelijk is of het een zodanige menselijke kostprijs heeft dat het ethisch niet meer te verantwoorden is. Er zijn nog andere wegen te bewandelen die op de langere termijn kunnen leiden tot een herstel van de relaties tussen Oekraïne en Rusland. en het herstel van de relaties tussen de Europese Unie, het Verenigd Koninkrijk en Noorwegen enerzijds en Rusland anderzijds. Ik vrees dat dit pas mogelijk zal zijn als in Rusland er een andere generatie leiders aantreedt en de Europese Unie haar woorden ook wat matigt en haar eigen absolute gelijk loslaat.

Opvallende was de oproep van NAVO secretaris-generaal Mark Rutte aan de Oekraïense president Zelensky om de relatie met de Amerikanen te herstellen. Rutte geeft hiermee aan dat de oorzaak, in politieke zin van het woord van deze  clash bij zijn vriend Zelensky ligt. In politieke zin is dit toch een draai om de oren van Rutte en misschien niet in de laatste plaats om het NAVO-bondgenootschap te redden.

Maar hier stuiten we op een Slavisch cultureel probleem wat tot uiting kwam tijdens de ontmoeting tussen Zelensky, Trump en de vicepresident J.D. Vance. Ik heb dit gegeven al tientallen malen beschreven en zulks  tot uit en treuren maar het wil er bij veel mensen maar niet in. De haat versus de kunst van het vergeven en excuses maken overeenkomstig het Slavisch historisch denken komt hier hard naar voren.  Heeft niets met een ideologie van doen, het is cultureel DNA. Denk maar niet dat een poging tot de westerse wil tot veranderen zal leiden tot een MRNA-effect en als het al zou kunnen, quod non,  dan is de wenselijkheid daarvan te betwisten.

De top van deze zondag in Londen van de Europese leiders (niet alleen EU) heeft na de clash van Zelensky en Trump eerder een verkennend en inventariserend karakter dan dat er zware beslissingen worden genomen.

Wordt vervolgd…. en ik zeg tegen u, “Salut”, ik ga kijken waar Abraham de mosterd nu weer eens heeft gehaald en of er nog iets op voorraad is” Immers kennis is macht.