door Jan Schils

De Europese Commissie heeft weer eens nieuwe (nu al omstreden) voorstellen gedaan
om “schadelijke uitstoot van broeikasgassen door de industrie en de intensieve
veehouderij in de Europese Unie te “beperken”. Zo wordt het aantal intensieve
veeteeltbedrijven, dat strengere regels opgelegd krijgt, aanzienlijk uitgebreid
van 20.000 naar maar liefst 185.000! Deze modernisering van de richtlijn over
industriële emissies moet een bijdrage leveren aan het streven van de Europese
Unie om tegen 2050 geen broeikasgassen meer uit te stoten, zo heet het
officieel. De voorstellen betreffen ook de uitstoot van vervuilende stoffen
zoals ammoniak, fijnstof en zware metalen.

De Commissie rept met geen woord over de impact van haar voorstellen op de toch
al moeilijke financiële inkomenspositie van de boeren in Europa en op de
landbouwproductie, die er alleen maar door zal verminderen. En dat op een moment
dat gerenommeerde organisaties waarschuwen voor nieuwe hongersnoden in Afrika en
bijna smeken om toch vooral de landbouwproductie niet te verminderen…(Zie voor
bericht over dreigende hongersnoden onderin dit verhaal). Ook op het
Directoraat-Generaal Landbouw van de Europese Commissie in Brussel kan men
weinig of niets zeggen over de impact van het pakket nieuwe voorstellen, want
EU-landbouwcommissaris Wojchiekowski en zijn diensten werden nauwelijks bij deze
nieuwe voorstellen betrokken, zegt een EU-woordvoerder.

De boeren in Europa zitten dan ook helemaal niet te wachten op weer nieuwe regels
uit Brussel. Ze hebben hun handen al vol met de implementatie van het nieuwe
gemeenschappelijke Europese landbouwbeleid (GLB) en met de strengere nieuwe
doelstellingen van de Farm-to-Fork strategie van Timmermans. Diens Fit-for-55
pakket stelt ook al concrete wetgeving voor de landbouw voor. Zo wil de Europese
Commissie bepaalde vrijstellingen van accijnzen opschorten voor de landbouw
zoals rode diesel. Dat zal tot 20 miljoen euro extra kosten leiden voor de
intensieve veeteelt- en glastuinbouwsector.

Maar ook het mechanisme voor koolstofcorrectie aan de grens zal onvermijdelijk de
prijzen van kunstmeststoffen de hoogte in jagen, terwijl die al onder druk staan
door de oorlog in Oekraïne. De kosten van de nieuwe voorstellen van de Commissie
komen daarom totaal ongelegen voor de boeren en zeker voor de familiale
bedrijven en kostengevoelige sectoren die het hoofd nu al nu nauwelijks boven
water kunnen houden. De Commissie wekt de indruk totaal niet te begrijpen in wat
voor crisis de boeren zijn aanbeland.

Volgens de Commissie zullen de geactualiseerde regels de industriële
investeringen bevorderen, die nodig zijn voor de transformatie van Europa naar
een schone(re), concurrerende en klimaatneutrale economie tegen 2050. Zij moeten
innovatie stimuleren, koplopers belonen en bijdragen tot een gelijk speelveld op
de EU-markt. De voorstellen zullen ook zorgen voor investeringszekerheid op
lange termijn”, zo beweert de Commissie.

Vice-voorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans is al even karig om
met wat cijfers rond te strooien: “ Zo is dankzij de richtlijn de uitstoot van
veel verontreinigde stoffen de voorbije vijftien jaar met 40 tot 75 procent
gedaald.” Volgens de Nederlandse klimaatpaus zal de aanscherping van de
richtlijn het mogelijk maken om de uitstoot door industriële installaties en
intensieve veeteeltbedrijven verder “aanzienlijk te verminderen”. 

Maar wat dit “aanzienlijk” concreet betekent, laat hij in het midden. Wel weet
hij te vertellen dat alleen al door de maatregelen op veebedrijven “de voordelen
voor de menselijke gezondheid ten minste 5,5 miljard euro per jaar bedragen.”
Hoe hij aan dat cijfer komt, blijft een groot vraagteken. Eurocommissaris voor
milieu Virginijus Sinkevicius probeert meer duidelijkheid te scheppen: “Deze
rundvee-, varkens- en pluimveebedrijven zijn samen verantwoordelijk zijn voor 60
procent van de uitstoot van ammoniak en 43 procent van de uitstoot van methaan
(in feite het zelfde als aardgas) . Alleen al door maatregelen op veebedrijven
zouden de voordelen voor de menselijke gezondheid ten minste 5,5 miljard euro
per jaar bedragen.”

Omdat de processen op land- en tuibouwbedrijven eenvoudiger zijn dan die van
industriële installaties, is de Commissie ervan overtuigd dat de betrokken
landbouwbedrijven zullen kunnen profiteren van een lichtere
vergunningenregeling: “De verplichtingen en vereisten die uit dit voorstel
voortvloeien, zullen op maat gesneden zijn, rekening houdend met de omvang van
de landbouwbedrijven en de veestapel.”

Na goedkeuring door het Europees Parlement en de Europese ministerraad zullen de
lidstaten anderhalf jaar de tijd krijgen om deze richtlijn in nationale
wetgeving om te zetten. Daarna zullen de beste beschikbare technieken worden
ontwikkeld en na goedkeuring door de Commissie zullen industriële exploitanten
vier jaar en landbouwers drie jaar de tijd hebben om aan de eisen te voldoen. 

Wereld staat voedseltekorten en hongersnoden te wachten

Terwijl de Europese Commissie doet of haar neus bloedt en met voorstellen blijft
strooien om de landbouwproductie stokken in de wielen te steken door steeds met
nieuwe eisen uit te pakken, waaraan de toch al zwaar beproefde landbouwers in
Europa niet of nauwelijks meer kunnen voldoen, blijven gerenommeerde
internationale organisaties waarschuwen voor voedseltekorten en hongersnoden.

De meest recente verontrustende boodschap van de laatste dagen gaat over ernstige
droogte in Kenia, Somalië en Ethiopië, waar hongersnood dreigt voor minstens
twintig miljoen mensen, zo verklaarde het VN-Wereldvoedselprogramma afgelopen
dinsdag. “Terwijl de langverwachte regen een maand na het begin van het
regenseizoen nog steeds uitblijft, neemt het aantal mensen dat door de droogte
honger lijdt dit jaar mogelijk toe van veertien miljoen tot twintig miljoen”, zo
vreest het VN Wereldvoedselprogramma. Zowel deze organisatie als de FAO
(Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN) wijzen er de grote landbouwlanden
op, dat een beperking van de landbouw- en voedselproductie in de komende jaren
een fatale beslissing zou zijn met catastrofale gevolgen op wereldvlak.

De aanhoudende droogte in de Hoorn van Afrika dreigt op grote schaal vee en
gewassen te vernietigen. Grote aantallen mensen dreigen op de vlucht te moeten
gaan op zoek naar water en voedsel. Nog erger is dat volgens experts dergelijke
klimaatrampen in de toekomst veel vaker zullen voorkomen door de
klimaatverandering. De toestand in heel Oost-Afrika is trouwens rampzalig.

Door de COVID-19 pandemie en de elkaar opeenvolgende lockdowns dreigt de reeds
vorig jaar ingezette forse stijging van de voedselprijzen een zaak van lange
duur te worden.  Zo zouden zes miljoen Somaliërs, ongeveer 40 procent van de
totale bevolking, af te rekenen krijgen met extreme voedselonzekerheid. In Kenia
gaat het om zowat 500.000 mensen. Vooral gemeenschappen die van landbouw leven,
in het noorden van het land, lopen gevaar. In Ethiopië, waar in het noorden ook
nog eens oorlog woedt, geldt een noodsituatie in het zuiden en zuidoosten.

Naast de droogte speelt ook de oorlog in Oekraïne een grote rol in deze ramp. Als
gevolg van het conflict zijn voedsel- en brandstofprijzen gestegen en is de
handel wereldwijd verstoord. Het Wereldvoedselprogramma heeft nu een actie
gelanceerd om de komende zes maanden 438 miljoen euro in te zamelen. Eerder in
februari deed het ook al zo’n oproep, maar toen haalde de organisatie amper vier
procent van het beoogde doel op.