Deze analyse is in de vorm van een tweeluik. Terwijl we volop in de aanpak van de conoracrisis zitten, zijn andere thema’s niet van tafel zoals mijn collega Koos van Houdt in zijn analyse van gisteren haarfijn neerschreef.

Nu is het mogelijk dat op hoofdlijnen een afspraken gemaakt worden binnen de Europese Raad van staats- en regeringsleiders, maar we mogen een aantal realiteiten niet uit het oog verliezen.

Door de enorme economische schade die de coronacrisis tot gevolg heeft en de beschermende maatregelen die onze Europese samenleving nodig heeft zullen de plannen voor grootse geplande investeringen waarvan de doelmatigheid allerminst vast staat nog eens goed tegen het licht gehouden moeten worden. Immers iedere euro die uitgegeven wordt door de lidstaten en de Europese Unie komt van publieke gelden. Dat vereist zorgvuldigheid en dromen zijn daarin totaal ongewenst.

Het wankelende draagvlak voor de Europese Unie en de stroom van desinformatie waarop menig burger zich helaas verlaat eisen van raad, commissie en parlement om nog meer voeling te houden met wat er onder de burgers leeft.

In deze tijden kunnen heel snel beslissingen bij parlementaire meerheid genomen worden zonder dat er duchtig over is gedebatteerd. Collega Koos van Houdt berichtte hierover bij ons op 18 maart. RTL-collega Jos Heymans schreef hierover in zijn column van 11 april j.l. die u kunt terugvinden op de website van RTL Nieuws onder de titel “Bewaak de democratie, juist nu!”

Zeker wanneer er grote vraagstukken behandeld moeten worden als energie en klimaat met verstrekkende gevolgen voor burger en bedrijfsleven moeten we de vinger aanhoudend aan de pols houden.

Opletten is geboden. We kunnen in tijden waaarin het moeilijk vergaderen is, ons echt niet veroorloven om voorstellen in beleid om te zetten die mogelijk de verkeerde gevolgen hebben voor de samenleving. Dit nog los van de democratische onwenselijkheid.

Als we vanuit louter democratisch perspectief de lockdown aanschouwen is deze een monster voor de Europese rechtsstaten te noemen en kan deze niet snel genoeg volledig opgeheven worden.

Als we moeten kiezen tussen een ordentelijke werking van de democratie en een te betalen tol, dan zullen we hierin een balans moeten zien te vinden die de toekomst van de democratie veilig stelt. Wellicht zelfs als dit niet intentionele slachtoffers tot gevolg heeft. Voer voor ethici om vast te stellen wat de vorm van die balans zou moeten zijn.

Klimaat en energie zijn thema’s die speelden, nog spelen en zullen blijven spelen. Hoe verhoudt de reeds door de crisis gedecimeerde economie zich tot de maatregelen die men voor ogen heeft om het klimaat te beschermen.

Wat zijn dromen en wat is realistisch? Idealisten hebben niet zelden een droom voor ogen hoe de perfecte samenleving er uit zou moeten zijn. De ideale samenleving bestaat niet en zal nooit bestaan. Er zullen altijd tegenstrijdige belangen zijn. Behoorlijk omspringen met de leefomgeving hoort daar dus ook bij zonder te vervallen in extremiteiten en symboolpolitiek. Dat vraagt om “out of the box” te denken.

Iets over kernenergie. Alvorens hier op in te gaan neem ik u mee naar anderhalf jaar terug.

Op 8 november 2018 meldde de Nederlandse minister van Energie en Klimaat dat we na 2030 geen enkele energiebron meer moeten uitsluiten, ook kernenergie niet. Maar Wiebes noemt het jaartal 2030. In de tussentijd kunnen er dus allerhande investeringen gedaan worden en maatregelen genomen zijn die nadien deze optie weer hinderen. Verstandig? Nee, allerminst.

Verzet tegen kernenergie was en is er. In Nederlandse en Duitse grensstreek is er stevig verzet tegen het openhouden van de kerncentrales in het Belgische Tihange nabij Hoei waarbij er meerdere keren problemen waren.

Het verzet is institutioneel. Ook vanuit de overheid, met name in Duitsland, is er stevige kritiek. Op een winkelpand in het Duitse Aken, midden in het centrum wordt ook uiting gegeven met een levensgrote poster tegen deze centrale. In de grensstreek is men heel erg beducht voor ongevallen met rampzalige gevolgen voor de bevolking. In België is qua energievoorziening, kernenergie niet weg te cijferen. In Frankrijk evenmin terwijl Duitsland geopteerd heeft voor sluiting van de kerncentrales. De hedendaagse technologie stelt ons in staat om in verhouding hele veilige kerncentrales te bouwen. Ook voor kernafval zijn er steeds intelligentere oplossingen.

De vraag stelt zich of al die velden ter land en ter zee met enorme windmolenparken die qua geluid en optisch voor de nodige overlast zorgen en feitelijk maar in beperkte vorm bijdragen aan het totale plaatje van energievoorziening wel nodig zijn en nodig blijven. Is het allemaal wel wenselijk?

Waar gaan de lidstaten en de Europese Unie in samenwerking met de elektriciteitsproducenten in investeren? Waar kiezen we voor?  De onderzoeken lijken nogal een voorbehoud te maken op kernenergie. Zijn deze voorbehouden wel gegrond?

Dagblad De Telegraaf berichtte deze week dat twee onderzoekers die in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (Minister Wiebes) en de netwerkbeheerders werken hebben geconcludeerd dat een klimaatneutrale energievoorziening goed mogelijk is als we blijven varen en vliegen. Kernenergie zou lastig zijn, maar wel mogelijk.

Op de website van het KRO-NRV programma De Monitor van 7 december 2018 stelt Martien Visser, lector Energietransitie aan Hanzehogeschool in Groningen dat kernenergie het aflegt tegen windenergie omdat we ons afhankelijk maken van windenergie. Kort gezegd zouden we het tekort aan de benodigde energie dat zo’n 1500 wind- en zonne-uren bedraagt goed kunnen maken met gascentrales die qua bouw een stuk goedkoper zijn dan kerncentrales.

Is hier sprake van een politieke keuze? Hoelang gaat een zonnepark of een windmolen mee? Tellen we de geluidsoverlast van windmolens en de horizonvervuiling ook ergens mee in de cijfers? Hoe zit het met de afname van visserijgronden als we op zee als we windmolenparken blijven bouwen? Is het allemaal wel in balans?

Immers kerncentrales draaien door als de zon niet schijnt en er geen vlaagje wind is. is de productie van kernenergie verhoudingsgewijs wel zo duur?Kernenergie is schoon. Daarover valt niet te twijfelen.

We zitten nu in een crisis. Een crisis met een economisch effect die nog lang voelbaar is. Kiezen we voor een idealistische benadering? Kiezen we voor een realistische benadering? Wat zijn de emotionele en politieke factoren die in dit alles een rol spelen?

Het minder vliegen en minder varen zoals door activistische klimaatbepleiters wordt gepropageerd leidt in ieder geval tot enorme economische ellende. Je kunt de wereld niet op slot gooien zonder dramatische economisch gevolgen. De coronacrisis toont dit bikkelhard aan, ongeacht de vraag of, dan wel de vaststelling dat deze maatregelen nodig of gewenst waren.

Maar over alles moet in alle openheid gesproken worden. De coronacrisis maakt het samenkomen schier onmogelijk. Het parlementair, wetenschappelijk en journalistiek toetsen wordt gehinderd.

Laten we nu gedurende deze crisis geen ingrijpende beslissingen nemen op andere vlakken anders dan de bestrijding van alles wat te maken heeft met het cornonavirus om te voorkomen dat we achteraf ergens spijt van hebben.

Ik weet immer niet of ik over tien, twintig, dertig jaar nog wel leef. Ik weet wel dat mensen na mij energie nodig zullen blijven hebben die betaalbaar is en dat deze mensen in een verhoudingsgewijs behoorlijke leefomgeving moeten kunnen wonen.

Weldra deel twee van deze analyse. Immers het risico op politieke fouten die moeilijk herstelbaar zijn, is in tijden van crisis levensgroot.