door Peter-Vincent Schuld

Leidend beeld: Vlag van de Russische stad Kaluga

Nog voordat in Rusland door de eeuwen heen de ene veldslag na de andere veldslag  werd gevoerd had de natuur iets tot stand gebracht. Het was een rivier. Het kreeg de naam  “Oka”, die uitmondt in de Wolga.

Waar eens achtereenvolgens in de vroege middeleeuwen diverse Slavische en Baltische stammen zich vestigden, zijn aan de oevers van de Oka thans niet onbelangrijke Russische industriesteden gebouwd.

Het is deze (petrochemische) industrie die door de Oekraïense strijdkrachten wordt bestookt. Olieraffinaderijen vliegen de lucht in, in steden en regio’s zoals Kaluga en Ryazan. De golven van aanvallen bleven niet beperkt tot Kaluga en Ryazan. In de nacht van 29 januari werden raffinaderijen, andere petrochemische installaties en energiecentrales in Nizhny Novgorod (in Sovjet tijden bekend als Gorki), gelegen aan de Wolga, naar ook Smolensk, Tver en de regio Bryansk door Oekraïne onder vuur genomen met drones, waarvan er volgens de Russische autoriteiten de nodige drones werden neergehaald. Maar de eerste verliezer in een oorlog is de waarheid. 

Russische burgers die de aanvallen met hun mobieltje vastlegden zijn misschien nog wel de enige bron van objectieve en waarheidsgetrouwe informatie. Wie zal het zeggen? We beperken ons in dit verhaal tot Kaluga. De reden is nogal eenvoudig, omdat hier de breuk met Westelijk Europa het meest duidelijk wordt. 

Het opvallende is dat Kaluga niet zo enorm ver ligt  van de hoofdstad Moskou, waarvan de naam weer een afgeleide is van de rivier de Moskva en die ook weer uitmondt in de Oka. De branden ten gevolge van de Oekraïense aanvallen met drones zijn enorm en voor de Russische brandweer rest niet veel anders dan delen deels gecontroleerd te laten uitbranden en andere onderdelen van de raffinaderijen nathouden voor zover dat mogelijk is. Het vuur grijpt zo snel om zich heen dat er geen houden aan is. Via de diverse kanalen bekijken we de beelden van de brandbestrijding. Het is gewoon een hopeloze zaak. Deels door verouderde brandweervoertuigen uit de Sovjettijd, geen of beperkte aanjaagverbanden voor water en een relatief beperkte inzet van blusschuim, dat juist voor branden waarbij vloeibare brandstoffen die de hens in gaan, zo noodzakelijk is. Het vuur en de enorme hitte vernietigen alles op hun weg. Ze tasten de structurele integriteit aan van het staal dat aan de hitte wordt blootgesteld en ze vervormen het zware staal net zo makkelijk als het wereldbeeld van veel politici. Natuurlijk zijn de Russische (bedrijfs)brandweerkorpsen gemoderniseerd in de loop der jaren, maar de brandweer moet het vooral hebben van de inzet van de brandweerlieden.

Autofabrikanten

Het begon halverwege de maand januari met een aanval op de petrochemie in de Russische regio rond Kaluga. Hier wordt de Russische industrie echt op vitale plekken geraakt. Maar naast het vitaal belang van deze petrochemische industrie kennen de aanvallen op Kaluga ook een symbolische waarde. Het is in Kaluga dat een aantal westerse autofabrikanten hun fabrieken openden. Peugeot, Volkswagen, Mitsubishi en Volvo Trucks. Allemaal kozen zij voor Kaluga, daar aan de Oka. Van de westerse “automotive industrie” in Kaluga is amper of niets meer over. De economische sancties zijn voelbaar en merkbaar. In principe is alles vervangbaar, behalve het leven van een mens of dier. Aanvallen, verdedigen, enorme vuurkracht, ballistische raketten en lijdende burgers en stervende soldaten, het hoort allemaal bij een oorlog. In ons deel van Europa, en we kunnen schelden op de Europese Unie wat we willen, was de oorspronkelijke insteek “geen oorlog meer”. 

We kunnen wel kijken naar de beelden en overgaan tot de orde van de dag, maar deze oorlog vindt plaats in een, wat wij in het westen beschouwen als een buitenwijk van het Europese continent en dus heel vlak bij ons.

Grenzen zijn mettertijd opnieuw op landkaarten te hertekenen in de oorspronkelijke staat, welke deze ook moge zijn. Maar een verloren leven is niet te herstellen. Het is een objectieve vaststelling en allerminst een vergoelijking van de agressie vanuit het Kremlin. We gebruiken nadrukkelijk niet het woord “Rusland” omdat de acties vanuit het Kremlin niet representatief zijn voor hoe een gemiddelde “Rus” in elkaar zit.

Vanuit menselijk perspectief moeten we dat onderscheid goed kunnen maken. Op het moment dat Oekraïense burgers door raketten om het leven komen, worden in Rusland huisdieren en familieleden geknuffeld.

Daarvoor moet je niet naar allerlei propaganda kanalen gaan, maar je moet diep op het internet speuren naar filmpjes die door Russische burgers zelf op diverse platforms actueel online worden gezet. Een aantal van deze kanalen volgen we al heel lang, en ver voordat de ellende in Oekraïne aanving. Binnen ons team beseften we allemaal dat er een grote kans was dat er ooit een amper te stoppen dynamiek van verwijdering zou ontstaan. Aan de hand van kentekens van auto´s en kenmerken die specifiek voor een regio of een plaats zijn, achterhalen wij de locatie waar de beelden zijn opgenomen, we vergelijken de weerscondities, we kijken of er niet stiekem geacteerd wordt, we kijken of de accenten die men spreekt overeenkomen met de plek waar de beelden zijn opgenomen en of dat beelden al dan niet middels AI gemanipuleerd zijn. Nu we als journalisten niet vrij kunnen werken in de Russische Federatie, zijn we gehouden, dit zeer tegen onze zin in, om gebruik te maken van de digitale gereedschappen die ons ter hand staan. We gaan liever zelf kijken.

Maar zelf gaan kijken naar de schade in Kaluga en thans ook in Ryazan zit er op dit moment gewoon niet in. In rust en vrijheid kunnen praten met de burgers aldaar zit er  eveneens niet in. Ook een diep triest feit, want ook in Rusland zijn er zoveel verhalen op te tekenen die de moeite waard zijn. Oorlog en spanningen, ze maken meer kapot dan je lief is. Je hoeft geen activist te zijn, noch aan Oekraïense zijde, noch aan Russische zijde om van deze oorlog verschrikkelijk verdrietig te worden. Om het plat uit te drukken “What the hell” is hier in dit deel van het Europese continent ontketend? Zonder afbreuk te doen aan de objectiviteit van dit verhaal is de orgie van vernietiging in Oekraïne en deels in Rusland niet iets om vrolijk van te worden. Een ding is zeker! We hadden in het Westen beter ons best moeten doen om al deze tragedies te voorkomen, Maar we hielden ons bezig met CO2 uitstoot en transblunders terwijl een ongekende oorlogsbom op ontploffen stond. Waandenken versus de realiteit. Dat krijg je als het hoofd niet bij de geopolitieke les gehouden wordt. De naar voorzichtige schatting 1,6 miljoen (voorlopig cijfer) doden aan beide zijden waren te voorkomen geweest. En we geven het u op een briefje, dit is niet het laatste gewapend conflict in de regio.

De kartelranden op de grenzen van het Europese continent in de zone binnen Rusland die ooit tijdelijk de zelfstandige Bergrepubliek van de Noordelijke Kaukasus vormde  (de Russische islamitische republieken Dagestan, Ingoestjetië, Tatarstan en Tsjetsjenië) worden vlijmscherp en niemand kan de tanden van deze kartelrand ontlopen.

Daar ontstaat  een clash tussen de Russische-Orthodoxe beschaving en de Russisch islamitische wereld , en ook daar is geen houden aan. Die strijd zal nog ongekend bloediger worden. Met de inval in Oekraïne heeft het Kremlin de ogen weten af te leiden van een intern probleem dat uiteindelijk zal leiden tot een desintegratie van de huidige Russische Federatie en dit alles over de rug van de Oekraïense en de eigen Russische bevolking. Hoe hard het ook klinkt, misschien is dat te verwachten gewapend conflict wel nodig om Rusland weer in de armen van de vrije wereld te brengen.

Terug naar Kaluga. Voor alle duidelijkheid, je hebt de stad Kaluga en je hebt de oblast Kaluga.  Een iconische plek omdat aldaar de eerste theoretische en praktische stenen werden gelegd voor de Russische ruimtevaart. Tref je Kaluga, dan tref je een vitaal symbool in de Russische geschiedschrijving en dat weet Oekraïne heel goed, naast het feit dat de aanvallen op de petrochemie ook een strategisch doel dienen. Immers met al die aanvallen op de petrochemie in januari op Russisch grondgebied breng je schade toe aan de brandstofvoorziening die ook voor het Russisch leger essentieel is. Immers, een tank zet je niet in het midden van het slagveld aan de laadpaal, ook al is dat iets waar Frans Timmermans enorm hitsig van zou worden. De vlag van de stad Kaluga, die in de kop van dit verhaal staat, verwijst naar de ruimtevaarttechnologie en ook de rivier de Oka neemt een prominente plaats in op de banier. De kroon kon niet uitblijven op de vlag en verwijst natuurlijk naar de oude Russische destijds regerende aristocratie. Laten we er geen misverstand over bestaan, alle feiten verwijzen naar het ontstaan van de stad in de 14e eeuw. Een zuidwestelijke fortificatie van het toenmalig Groothertogdom Moskou en een vesting tegen de Tataren, een verzamelnaam van Turks-Mongoolse volkeren uit het toenmalig Mongoolse Rijk. De geschiedenis kende geen vaste grenzen. De voeten van de krijgers van weleer stapten over paden, bergen, door dalen en over de lijken van de verliezers. Is er ten gronde iets veranderd? Via het water ligt Moskou binnen het bereik, via de historische weg ligt Moskou in het bereik, via de spoorweg ligt Moskou in het bereik. Maar via de lucht en dus vanuit Oekraïne ligt ook Kaluga binnen het bereik en dat hebben de Russen geweten.

Napoleon

Maar ook Napoleon kwam dik in de problemen tijdens zijn veroveringstocht in Rusland. De opmars van Napoleon via de oude Kaluga Weg naar Moskou werd door Generaal Kutokov afgestopt en Napoleon moest via de door zijn troepen en op zijn bevel vernietigde weg naar Smolensk de aftocht blazen. Nappie, alias Napoleon en zijn Franse troepen is het niet gelukt om Rusland te veroveren. Een historische waarschuwing aan de Franse president Macron om zijn Napoleontische trekjes niet te projecteren in Oekraïne en Rusland?  Qua gestalte zin beide heren nu niet erg groot, qua aspiraties is dat een ander verhaal.

Ach, Kaluga, mooi Kaluga, onder normale omstandigheden is het er niet slecht toeven. Toch werd het gedurende het Russisch tsarenrijk een ballingsoord voor duistere islamitische figuren figuren. De laatste Khan van de Krim (Krim Tataar) Sahin Giray, de sultan van Kirgizië Arigazi-Abudul-Aziz , de Noord-Kaukasische  imam Shamil (spiritueel, politiek en militair leider van het nomadische Avar-volk ) konden naar dit plekje opzouten. Hier vinden we dus op Russische bodem opnieuw bewijzen dat de islam niet louter een religie is maar ook een ideologische religie. Weer een voorhamer waarmee de Woke-cultuur in elkaar geslagen kan worden. Maar ocharme, ook de Georgische prinses Tekla werd naar Kaluga verbannen. Akkoord, ze was niet moeders mooiste, ik ken mooiere Georgische vrouwen, maar was dat verbannen nou echt nodig?

Over verbannen gesproken

Thans is de westerse automobielindustrie in Kaluga verbannen. Het begon allemaal positief met de Volkswagen Group Rus. In 2006 werd er een investeringsakkoord getekend dat later uitgroeide tot een complete Volkswagenfabriek waar Skoda´s en Volkswagens van de band liepen. Vanaf 2011 werden er ook Volkswagens gebouwd in Nizhny Novgorod, u weet wel die andere plaats waar de petrochemie afgelopen aan gort werd geschoten. De Gorki Automobiel Fabriek (GAZ) stopte de productie van voertuigen in eigen beheer en de fabriek werd in samenwerking met Volkswagen een assemblagefaciliteit voor Volkswagen. 2022: Russische inval in Oekraïne:  Volkswagen stopte met de productie van voertuigen in Kaluga en Nizhny Novgorod. De voet ging ook van het GAZ af. Einde samenwerking. Stellantis, producent van onder meer Peugeot, Citroën en Opel, Chrysler en Fiat maakte in februari 2024, een jaar geleden bekend dat zij sinds einde 2023 geen auto´s meer produceerde in Kaluga en dat het samenwerkingsverband met het Chinese automerk Dongfeng. Maar ja, wat gebeurde er?. De Russische uitbaters van de fabriek gingen in 2024 doodleuk bij Dongfeng 42 sets onderdelen van de Citroën C5 bestellen die in China onder licentie worden gemaakt. De fabriek in Kaluga is tot op heden nog steeds ten dele in eigendom van Stellantis volgens persbureau Reuters  Maar wat is waar? De website leave-russia.org  meldt dat een en ander zonder medeweten van het moederbedrijf van Stellantis is gebeurd, waarvan het hoofdkantoor in Nederland zit. Stellantis zou zich kort na de aanvang van de oorlog in Oekraïne hebben teruggetrokken en het niet eens zijn met de lopende activiteiten in Kaluga. Het Russische Automotive Technologies in Kaluga lijkt hier een zekere rol in te hebben. Ook het Japanse automerk Mitsubishi heeft haar autoproductie in Kaluga stopgezet.  Van alle genoemde merken rijden er in Rusland nog steeds voertuigen rond. Waar komen dan de reserve onderdelen vandaan? Niet alles kan bestaan uit Chinese namaak en weggeef teringzooi.

De fabriek waar Volvo Trucks haar vrachtwagens produceerde wordt nu uitgebaat  door de Kaluga’s Automobile Motor Society JSC. Desinvesteringen door automobielbedrijven en investeringen door deels Russische hedge fondsen. Iets zegt me dat er achter de schermen gestuurd wordt op een naoorlogse realiteit. Immers aan die Chinese elektrische rijdende schijthokken die  bij een beetje vriezen  de helft minder presteren heb je ook niks in het vaak zeer koude Rusland waar er meer FSB-agenten zijn dan laadpalen.