door Peter-Vincent Schuld en Christel Dubos

Een mens met een beetje hart in zijn donder en een beetje kennis van de geschiedenis weet dat we in de afgelopen eeuwen van Europa een bende hebben gemaakt die aan miljoenen, miljoenen en nog eens miljoenen mensen het leven gekost heeft. Vandaag is het niet anders in Oekraïne.  Dat de oorlog nieuwe fases ingaat en zal gaan, laat zich niet altijd meten aan de laatste gevechtshandelingen. Russische burgers laten het ongemerkt zien aan de hele wereld en weinigen die het zien of doorhebben. Behalve de Russische censuurautoriteiten die een ban willen op Youtube. Laat dat nou net één van de laatste informatiekanalen zijn waar je, als je goed zoekt, wel juiste en kloppende informatie vandaan kunt halen.

We schreven er al eerder over; Russen duiken massaal de bossen in en zijn te vinden op landerijen om te zoeken naar het massieve ijzer uit de Sovjet-tijd waar mensen in de rij stonden voor eten, maar waar een overproductie was aan productiemiddelen. Het werd in de loop der jaren door heel het land begraven en gedumpt.  Er zijn in de afgelopen maanden tientallen kanalen op Youtube erbij gekomen van Russen die vaak met kinderen en hun trouwe viervoeter de vrije natuur intrekken. Natuur die niet overal “ongerept is”.  Overwoekerde in elkaar gestorte datscha’s, half gesloopte fabrieken en overal illegale stortplaatsen van afval zijn eerder regel dan uitzondering. Wat ze in die natuur doen? Zoeken naar ijzer. Met metaaldetectoren van alles uit de bodem trekken. Vaak massief ijzer en loodzware stukken.

We zitten weer naar een Youtube filmpje te kijken. Aan de hand van het kenteken van de auto die in het beeld verschijnt, is de plek waar we ons nu bevinden hoogstwaarschijnlijk  een plek in de Russische oblast Kirov, gelegen aan de Trans-Siberische spoorlijn in het federaal district Wolga valt ons iets op. Twee metaalzoekers trekken uit de bodem een stuk ijzer met opschrift.

We schatten het stuk metaal, gelet op de roestvorming en de wijze waarop het gegoten is, inclusief de letters,  ouder dan 100 jaar. Er valt nog iets op. De tekst staat niet in het Cyrillisch alfabet maar in het ons “Latijns” alfabet.

Wat is het, waar komt het vandaan, welk verhaal vertelt het? Op het stuk metaal staat geschreven E. Bredt & Co. Ottynia.  Op het eerste zicht niets bijzonders totdat we eens even gingen speuren. In de eerste plaats vinden we uit dat E. Bredt & Co. een ijzergieterij en machinefabriek is geweest, gespecialiseerd in landbouwmachines. Dat verklaart meteen waarom er een stuk schroot naar boven kwam midden in een weide.

Maar dat Ottynia, waar ligt dat in hemelsnaam? Hier begint het verhaal van “Als”. Als het Oostenrijks-Hongaarse keizerrijk niet uiteen was gereten na de Eerste Wereldoorlog , dan had u vandaag de dag gewoon in Oostenrijk gestaan,  om precies te zijn in de Oostenrijkse  kroonprovincie Galicië en Lodomerië (niet het Spaanse Galicië!!). Mocht u zich nu begeven naar Ottinya,  bevindt  u zich in het westen van Oekraïne. “Hoe kan dat nu weer?” hoor ik u al denken. Inderdaad, zo’n bende hebben we er van gemaakt in Europa.

De landelijk gelegen nederzetting genaamd Ottynia had in 1913 nog een samengestelde bevolking van zo’n 5000 inwoners bestaande uit 1000 Polen, 2000 Joodse mensen, 1500 Ruthenen (een Oost-Slavisch volk) en 500 Duitsers en Tsjechen. Het had een houten kerkje met een altaar dat uit Tirol kwam. Het  dorpje was gesticht in 1669. Maar het stadje heeft een donker, zeer donker verleden. De Duitsers en Oekraïners richtten er een bloedbad aan in 1941 toen de Joodse bevolking uitgemoord werd, zij die overbleven werden naar concentratiekampen gestuurd. Ja, delen van Oekraïne hebben net zo’n inktzwarte geschiedenis als Duitsland. Die geschiedenis mag je niet uitvlakken, daarvoor is deze veel te kwalijk. Maar daarmee is niet gezegd dat de inktzwarte “zwarthemden” van toen vandaag de dag nog steeds een overwicht hebben. Oh ja, ze zijn er nog zeker. Maar wil Oekraïne bij een beschaafd Europa horen, zal ze met dit soort idioten komaf moeten maken. Of de Europese Unie daarin gaat slagen is nog maar de vraag. Ze weet nu al geen krachtdadig antwoord te formuleren op het nieuwe antisemitisme binnen de eigen 27 lidstaten.

Het dorpje Ottynia is slechts een voorbeeld van een regio die we aan de Oekraïense kant nu deels kennen als de Oblast Ivano-Frankivsk. Tot ver in de 18e eeuw onderdeel van het Pools-Litouwse gemenebest, na weer het nodige wapengekletter bleef het tot 1918 onderdeel van het Oostenrijks-Hongaarse Keizerrijk. Maar ook dat zakte ineen na het wurgende verdrag van Trianon. De regio werd voor een korte tijd onderdeel van de West-Oekraïense Republiek. De Pools-Russische oorlog van 1919 tot en met 1921. Het communistisch Rusland, beter bekend als de Sovjet-Unie wilde weer aan gebiedsuitbreiding doen en ging daarvoor op oorlogspad.

Het communisme moest en zou verspreid worden en de gebieden die het in de Eerste Wereldoorlog verloor moesten weer ingelijfd worden, waarmee een streep werd gehaald door het Verdrag van Versailles. Ook toen speelde dat qua territorium de Sovjet Unie zo groot moest zijn als het Russisch Keizerrijk. Dat zien we vandaag de dag weer terug. Polen had zijn oorspronkelijke oppervlakte weer terug en dat beviel de Russen niet. Tot en met vandaag hebben de Polen een verschrikkelijk wantrouwen jegens de Russen. Zal het ooit veranderen?

Middels de Vrede van Riga werd in 1921 een verdrag ondertekend waarbij de nieuwe grenzen vastgelegd werden tussen de Tweede Poolse Republiek en de communistische Sovjet Unie. Lang zou de vrede niet standhouden.

Duitsland startte de Tweede Wereldoorlog, en trok Polen binnen, de Russen eveneens en zo werd het dorpje Ottynia onderdeel van de Sovjet-Unie. De communistische bolsjewieken bouwden er een interneringskamp voor Polen, waarbij velen het leven lieten. Bij het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 werd onderdeel van Oekraïne.

Een Europa zonder oorlog is veel fijner, rustiger, leuker en aangenamer. Maar zullen we ooit in staat zijn om het leed dat we elkaar aangedaan hebben te vergeven? Vergeten zullen we het nooit.