door Koos van Houdt

De Europese rechter geeft terecht voorrang aan de wetgever ook al is dat
voor pulskorvissers een hard gelag

Soms zit het mee, soms zit het tegen. Ben je visser in Nederland, dan werd je
vandaag zwaar teleurgesteld. Maar als je klimaatpaus bent, ben je wellicht
opgetogen. Allemaal te begrijpen. Je hebt een politieke opvatting en gaat
daarmee de politieke arena in. Daar geldt het geliefde beginsel ‘de meeste
stemmen gelden’. Dat willen we als regel ook. Maar soms haalt de rechter er toch
een streep doorheen.

Vandaag niet. Het Hof van Justitie deed waarvoor het is opgericht. Nederland werd
op z’n plek gezet. De Europese wetgever heeft geheel volgens de regels en met
een meerderheid van stemmen een besluit genomen. De rechter kijkt wel of alles
correct is verlopen. Maar een politiek besluit gaat voor een rechterlijke
uitspraak. Dat hebben we vandaag weer geleerd.

Het ging om een debat van twee jaar geleden. Het begrip ‘pulskor’ speelde een
belangrijke rol. Het begrip was inmiddels weggezakt in het geheugen. Het Hof van
Justitie van de Europese Unie heeft zich vandaag uitgesproken over de wettigheid
van het verbod op deze vismethode. Het wettelijk verbod is rechtmatig tot stand
gekomen. De wettelijke regels blijven overeind.

De voorgeschiedenis. Nederlandse vissers waren al een jaar of tien enthousiast
bezig op hun schepen te experimenteren met de pulskor. In grote lijnen: sleep
met de kor vlak boven de zeebodem en vang de vis in het net door ze met
stroomstootjes te verdoven. De resultaten waren zo goed, dat iedereen in ons
land al dacht dat het mocht.

Veel meer schepen dan toegestaan, hadden de techniek geïnstalleerd. De resultaten
zouden ook nog eens getuigen van een duurzame vorm van vis vangen. In het
politieke debat bleken de meningen echter omstreden. Is het elektrocuteren van
vis wel milieuvriendelijk? En hoe blijft de zeebodem achter na grondig
leegvangen van het betreffende gebied?

In de Europese visserijsector zijn grote vissersvloten uit zuidelijke lidstaten
inclusief Frankrijk een machtige factor. De Fransen, Spanjaarden, Grieken. Die
hadden stil gezeten. Ze hadden er in 2019 groot belang bij, in de Europese
politiek te lobbyen ten gunste van een verbod op pulskorvissen.

De hele Nederlandse vissector inclusief minister Schouten (visserij) kwam in de
verdachtenbank terecht. Ze voerden de strijd actief tot het einde. Ten slotte
legden ze hun zaak voor aan het Hof van Justitie van de Europese Unie. Want, nou
ja, vissen is een economische activiteit. Het komt dus in aanmerking voor
innovatie en voor vernieuwen van technieken. In principe moet dat kunnen op de
Europese interne markt. De Europese wetgever zou er ten onrechte een stokje voor
hebben gestoken. Maar dat weerspreekt de rechter. Innovatie is akkoord, maar
succes hoeft niet door de overheid gegarandeerd te worden. Het is gewoon
ondernemersrisico.

Visserij is een klein onderwerp in de Nederlandse politiek, maar op Europees
niveau is dat anders. Net als de landbouw is visserij een vrijwel volledig
Europees geregeld beleidsterrein. Ieder jaar wordt er door ministers hard
gevochten om de quota. Want ook dat is visserij. Hierover worden nog vaak
nachtenlange marathondebatten gevoerd.

Het is varen op wetenschappelijke, biologische gegevens. Vis je de zee leeg, dan
valt er volgende jaren niets meer te vissen. Vissers, ook Nederlandse vissers,
hebben er belang bij dat een grote, politieke instantie als de Europese Unie die
onderhandelingen voor hen voert op wereldniveau. Dan moet je slikken en je erbij
neerleggen dat de Europese rechter jou ongelijk geeft.

Na de beslissing een wettelijk verbod op pulskorvissen in de Europese verordening
op te nemen, werd het stil op dit gebied. Die stilte werd alleen in mei vorig
jaar doorbroken door de publicatie van een wetenschappelijk onderzoek uit
Denemarken. ICES staat voor International Council for the Exploration of the
Sea. Deze club, waarin ook Nederlanders van bijvoorbeeld de Wageningen
Universiteit actief zijn, wil wereldwijd wetenschappelijk bijdragen aan een
duurzame toekomst voor de zee en de visserij. In dit rapport schrijft de
internationale groep van wetenschappers dat pulskorvissen veel duurzamer en
milieuvriendelijker is, dan de nog steeds gebruikelijke boomkorvisserij. Een
lichtpuntje voor de Nederlandse lobby.

Maar de rechter tornde niet aan de in 2019 tot stand gekomen Europese wet waarin
een verbod op de pulskor is opgenomen. Nederlandse vissers, zegt men, hebben
intussen hun schepen al lang weer omgebouwd naar de boomkor. Je moet toch wat,
om je brood te verdienen.

Het debat in het Europees Parlement over visserij gaat deze week over een heel
ander thema. Hoe wordt vijf miljard euro verdeeld dat in de meerjarenbegroting
tot 2027 is opgenomen om schade te dekken, die is ontstaan door het vertrek van
de Britten uit de Europese Unie. Ook daar valt voor de vissers iets te halen of
te verliezen. De Europese Commissie speelt hier op verzoek van de
regeringsleiders de rol van “eerlijke bemiddelaar”. De Commissie heeft
spelregels opgesteld op basis van een duidelijk geformuleerde rekenmethode.

Over die rekenmethode is politiek debat ontstaan. Dat kun je verwachten. Een paar
Franse leden van het Europees Parlement stellen een alternatieve methode voor.
Daardoor komen verre visgronden binnen bereik, die voor Frankrijk zwaar
aantikken. Het is niet moeilijk te begrijpen dat door die alternatieve methode
de Fransen meer uit dat deel van de pot van vijf miljard vissen dat bestemd is
voor de visserij en de anderen minder.

Daardoor wordt ook het compromis geraakt dat is geformuleerd voor de toegang van
Nederlandse vissers tot Brits viswater. Een compromis dat niet omvangrijk is,
wanneer je dat afzet tegen de inspanningen van Britse vissers ter plaatse. Maar
dat telt niet voor de Britten in het Brexit-akkoord. Boris Johnson wil ook
vlootvoogd zijn in Britse viswateren. Kwestie van nationale soevereiniteit. Maar
voor de Nederlandse vissers telt het allemaal op inzake hun teruglopende kansen
op de visserijmarkt van de toekomst.