door Koos van Houdt

Mijn gemeente stuurde via sociale media een uitnodiging van de burgemeester. Op
16 maart 2022 staan verkiezingen voor een nieuwe gemeenteraad op de agenda. Ter
voorbereiding wordt voor liefhebbers in november een cursus gegeven om meer te
leren over het ambt van gekozen volksvertegenwoordiger. Dat zal niet alleen in
‘ons’ gemeentehuis het geval zijn.

Voor deze cursus ‘politiek actief’ wordt materiaal gebruikt van ProDemos, een
landelijke organisatie in Den Haag. Die is actief op dit terrein. Dus niet
alleen de aankondiging van de burgemeester was van belang. De korte inhoud van
de cursus op de website van ProDemos geeft echter alleen het bestaan van de
Europese Unie en de verkiezingen voor het Europees Parlement aan. Maar dat is
het dan. Nou daar schieten we dus ook niks mee op.

Weten raadsleden en hun opvolgers wel dat wellicht hun burgemeester of wethouder
deze week is afgereisd naar Brussel? Of zijn er ook verkozen leden,
volksvertegenwoordigers die kennis hebben van de Europese invalshoek voor het
beleid in gemeente, provincie of waterschap? Dat is van groot belang, maar er
lijkt het nodige aan te schorten. Maar ja, je hoeft ook geen Einstein te zijn om
raadslid te worden. Lagere school en wat maatschappelijke betrokkenheid
volstaan.

Toch valt er in Brussel wat te halen. Niet alleen aandacht maar ook harde euro´’s
ter cofinanciering van tal van lokale en regionale initiatieven.

Niets geheimzinnigs, niets verkeerd. Maar ook hierover dienen leden van de
gemeenteraad en ook leden van provinciale staten ten opzichte van hun
bestuurders namens ons allemaal controle uit te oefenen. Ook hiervoor geldt de
opdracht aan gemeenteraden en provinciale staten om kaders te stellen voor het
Europese beleid, dat in eigen gemeente of provincie wordt gevoerd. Maar de
stellige indruk bestaat, dat er maar weinig gekozen leden van gemeenteraden of
provinciale staten hier belangstelling voor ontwikkelen. En dus pakte de
wethouder gisteren weer de koffer om naar Brussel af te reizen. Niet de grootste
reis van zijn of haar leven, maar wel een belangrijke als de wethouder tenminste
iets om de burgers geeft.

Is dit van belang? Twee voorbeelden dicht bij huis. Je kunt het enigszins kort
door de bocht zo zeggen: ben je bestuurder van een noordelijke provincie en of
van een gemeente in die provincie, dan ga je voor je lobby liever bij Utrecht
rechtdoor naar Brussel, dan rechtsaf naar Den Haag.

Steekwoord en wachtwoord? Innovatie. Voorbeeldje: Innovatieclusters rond
Leeuwarden zouden zonder goede contacten en relaties in Brussel niet of veel
moeizamer tot ontwikkeling zijn gekomen. En de provincie Groningen zou, wanneer
het alleen maar naar Den Haag zou kijken voor de afwikkeling van de
aardbevingsschade, nooit die nieuwe kansen hebben gepakt rond waterstof en rond
het chemisch cluster bij Delfzijl.

Kortom, tijdens de afgelopen Europese week van de Regio’s, waarvoor deze week
ongeveer 7.000 bestuurders van decentrale overheden uit alle lidstaten naar
Brussel zijn gekomen, wordt heel veel aan overdracht van kennis gedaan en worden
heel veel Europese netwerken gesmeed door burgemeesters, gedeputeerden en door
wethouders.

Een klassiek voorbeeld: als een voormalige burgemeester van Den Bosch niet
allerlei contacten met Europese collega’s in Brussel had opgebouwd, was het met
de restauratie van de oude vestingwerken rond die stad niets geworden. De
burgemeester kende een lid van de Europese Commissie. Die adviseerde hem aan het
werkdiner samen met collega’s uit andere lidstaten een deal te maken.

Zodoende zag de Commissie ruimte het initiatief te nemen voor een wettelijke
regeling inzake subsidies uit de Europese kas voor het opknappen van oude
vestingwerken. Er waren heel wat Europese collega’s voor te porren. Zo kwam de
regeling tot stand en kunnen toeristen mede door deze Europese financiering
genieten van de mooi opgeknapte vestingwerken in de hoofdstad van de provincie
Noord-Brabant.

Je zou dus willen dat in de kring van nieuw te verkiezen leden van gemeenteraden
en provinciale staten ook dit Europese onderdeel van hun werk min of meer
uitvoerig aan de orde zou worden gesteld. Thijs Berman, voormalig lid van het
Europees Parlement en zittend directeur van ProDemos zal er vast voor openstaan.
Maar nu zien we in de cursus van zijn instituut, dat door gemeenten kan worden
ingehuurd, te weinig terug van de Europese dimensie in het beleid van decentrale
overheden.

Het zit bij vele volksvertegenwoordigers en bestuurders nog niet tussen de oren
dat er wat geks is met het veel geciteerde begrip ‘subsidiariteit’. Iedereen
neemt het inde mond, maar weten de dames en heren bestuurders en
beleidsambtenaren echt wel wat het daadwerkelijk betekent en met name voor de
burger en in het belang van de burger?

Iedereen denkt, dat het alleen betekent dat ‘hogere’ overheden, inclusief de
Europese, zich niet moeten bemoeien met datgene wat de gemeente zelf wel kan.
Vooral zo blijven denken maar niet heus. Want in dat geval rollen de muntjes uit
de Brusselse Eurojackpot naar elders en niet naar uw regio. En dan maar blijven
klagen dat we alleen maar betalen aan Brussel en niks ontvangen.

Ondertussen kan de gemeente niet zo heel veel zelf. Het moet het doen met zaken
die in Den Haag en Brussel worden behartigd en voor de gemeenten van betekenis
kunnen zijn. In wetenschap en politiek is de term ‘subsidiariteit’ daarom allang
vervangen door de term ‘multi level governance’. Ambtelijk taalgebruik voor
bestuurlijk samenwerken aan de leefkwaliteit in en rond uw biotoop.

Doe het werk samen als verschillende overheden en je komt ook in eigen huis
verder. Bestuurders en volksvertegenwoordigers kunnen ook samen met de Europese
overheid en met voorbijgaan aan de landelijke overheid in Den Haag zaken doen in
het belang van de gemeente. Daarom hebben ook gekozen leden van de gemeenteraad
deze week veel te zoeken op de Week voor het regionale beleid in Brussel.