door Christel Dubos en Peter Vincent Schuld, ter plaatse op La Palma,
Canarische Eilanden

De druk veroorzaakt door mensen in de samenleving is alom voelbaar. Politieke
maatregelen inzake het klimaat, politieke beslissingen inzake het coronavirus,
energieprijzen, aanslagen en een terreurbeweging genaamd de Taliban die thans
weer dicteert. De rol van de mens is hierin de grote gemeenschappelijk deler.
Maar wat met de natuur? Wat met moeder aarde?

In de afgelopen dagen ontstond er een nieuwe krater op de sinds half september
uitgebarsten vulkaan Cumbre Vieja (te vertalen als oude  bergtop) op het
vulkanisch eiland La Palma. Een bijzonder eiland met bananenplantages, ongerept
groen, lianen. Geen eiland voor de “zuiptoerist”, maar wel voor mensen die van
de natuur houden.De lokale bevolking zelf? Ze staan even dicht bij de natuur. De
mensen die we spreken zeggen stuk voor stuk dat ze beseffen dat ze op een
vulkanisch eiland leven, dat ze met de vulkaan samen leven en zeggen bovendien
“dit is de natuur, de kracht van de natuur en die respecteren we”.

Vlak voordat de sinds midden september lava spuwende vulkaan qua activiteit een
versnellinkje hoger schakelde, vertrok onze reportageploeg naar La Palma en werd
min of meer verrast door een nieuw heftige golf van erupties. La Palma is het
het meest westelijke eiland van de Canarische archipel en vormt de westflank van
Europa ondanks dat het geografisch gezien tot Afrika gerekend kan worden.  De
Canarische Eilanden vormen een autonoom gebied binnen het Spaanse Koninkrijk,
met een soort van status aparte en toch onderdeel van de Europese Unie.

Vanaf het midden van het eiland tot het uiterste zuidelijk puntje is er
vulkanische en seismische activiteit. Zelfs zoveel dat er studies het licht
zagen die een apocalyptisch verhaal brachten. Het verhaal is zo simpel en zo
heftig tegelijkertijd. Twee wetenschappers kwamen meermaals tot de conclusie dat
als de thans uitgebarsten vulkaan Cumbre Vieja weer vuur zou gaan spuwen, het
niet ondenkbaar zou zijn dat de westelijke helft van het eiland zou afbreken en
in zee zou belanden wat een mega-tsunami tot gevolg zou hebben met wel snelheden
van wel 700 kilometer per uur en tientallen tot honderden meters hoge golven die
binnen de kortste keren de Amerikaanse oostkust zouden bereiken en tot 25
kilometer aldaar landinwaarts zouden gaan. Een tsunami met zware gevolgen voor
Afrika, de Canarische Eilanden zelf, de Portugese Archipel genaamd de Azoren ook
meteen wegvagend en die zelfs Ierland en Groot-Brittannië zou treffen. Een worst
case scenario  Maar is dit scenario realistisch? Er wordt aan de conclusies van
de betrokken wetenschappers fiks getwijfeld en de Technische Universiteit van
Delft verwijst het doemscenario naar het rijk der fabelen. Ook andere
onderzoekers en andere onderzoeksinstituten staan sceptisch tot formeel
afwijzend ten opzichte van het geschetste apocalyptisch beeld.

Een en ander betekent niet dat deze uitbarstingen van de Cumbre Vieja
ongevaarlijk zijn, want dat zijn ze pertinent wel en niet te zuinig. Rivieren
van gloeiend hete  lava en telkenmale nieuwe stromen en aftakkingen vernietigen
alles wat ze op hun weg tegenkomen. Niet veel is bestand tegen de temperaturen
van tussen de 700 en 1200 graden Celsius bij het aan de oppervlakte komen. Bijna
2000 gebouwen zijn verwoest. Gelukkig zijn er tot op heden geen doden of 
gewonden gevallen onder de mensen. Maar de dieren zitten aardig in het nauw.
Honden worden door vrijwilligers geholpen en met drones wordt en water en
voedsel naar de dieren gebracht waarvan de verblijfplaats bekend is. 

We kiezen er voor om te reizen naar La Palma met de ferry vanuit het eiland
Tenerife. Met ons gaan extra ambulances aan boord. Niets is zeker dat vluchten
doorgang zullen kunnen blijven vinden en het vliegveld is al herhaaldelijk
gesloten en werd deze zaterdag en zondag opnieuw gesloten nadat de vulkaan in
alle hevigheid weer losbarstte. De brandweerlieden kunnen van de Canarische
overheid, andere diensten en die van de Unidad Militar de Emergencias (UME)
mens, huis en haard niet beschermen tegen de lava. Wel zijn ze druk in de weer
om uitbreiding van het vuur en het overslaan van het vuur naar natuur en
eigendommen te beperken. Mensen uit vele duizenden woningen zijn geëvacueerd.

Na het ontschepen van de ferry in de haven van Santa Cruz de la Palma, is de
Guardia Civil al aan het bekijken wie er van boord komt en sommige voertuigen
worden tegengehouden en gecontroleerd. Er zouden maar eens mogelijk plunderaars
tussen zitten. Voor alle zekerheid en veiligheid zijn de toegangswegen naar de
geëvacueerde locaties en locaties waar de lava stroomt hermetisch afgesloten
door diezelfde Guardia Civil en de Policia Nacional. Er zou maar eens iemand per
ongeluk in de lavastroom terechtkomen. Je wil het niet hebben.
Hulpverleningsdiensten moeten vrij baan hebben om de crisis te beheersen en
eventuele plunderaars zouden het maar eens in hun zieke hoofd halen om te gaan
roven. Dan heb je aan de Spaanse politiediensten en slechte tegenstander. Hoe
vriendelijk en hoffelijk ze ook zijn tegen de goedwillende burger, hoeveel
medewerking wij ook kregen om ons werk te doen en alle hartelijkheid die ons ten
deel viel, probeer niet met ze te spotten. In een busje van de Policia Nacional
zagen wij een automatisch vuurwapen in een houder en die apparaten zijn niet
gemaakt om er mee te gaan vissen.

De eerste avond dat wij rond de vulkaan een kijkje gingen nemen ontstond er
die befaamde tweede vuurmond. Voorafgaandelijk aan de eruptie voelde je de aarde
schokken, je hoorde het rommelen en donderen. Teamlid Christel trof een Duitse
geoloog bij El Time, een uitkijkpunt op de gehele locatie waar het aardse
hellevuur huishoudt. Christel heeft een uiterst scherp gevoel en voelt zaken
vaak haarfijn op voorhand aan. De Duitse geoloog Bert had niet het gevoel dat er
die avond iets spectaculairs zou gaan gebeuren. Christel daarentegen wel. De
geoloog moest het afleggen. Die zelfde avond opende de aarde zich op een nieuwe
plek in het vulkanisch gebergte en spoot met de grootst mogelijke kracht vuur en
vloeibaar gesteente.

Weet u het nog? Het vloeibaar gesteente onder het aardoppervlakte wordt magma
genoemd, eenmaal aan de oppervlakte wordt het lava genoemd. Om de zoveel
seconden een nieuwe fontein van vloeibaar gesteente die tientallen meter hoog de
lucht in wordt gejaagd. We besluiten om El Time te verlaten en door de bergen
richting Tazacorte te rijden. Om u even een beeld te geven: De vulkaan Cumbre
Vieja bevindt zich in het midden van het eiland, de lava stroomt in onder meer
in westelijke en  noordwestelijke richting, waarbij een lavastroom in zee is
beland. Daar heeft het  een nieuw stuk land in zee tot stand gebracht waarbij u
in oppervlakte aan ongeveer 100 voetbalvelden moet denken. Ja het Spaans
grondgebied en dus het grondgebied van de Europese Unie heeft zich zonder
toetreding van een nieuw land uitgebreid.

Het schouwspel is spectaculair maar onderschat de impact niet voor de
mensen die alles zijn kwijtgeraakt en voor de dieren die moederziel alleen
afwachten wat hun lot gaat worden. Met het verstrijken van de uren wordt het
beeld meer en meer apocalyptisch. Buiten regent het vulkanisch as, letterlijk
pikzwarte droge regen. De straten, wegen, huizen, auto´s liggen vol onder een
dikke laag antraciet grijs tot pikzwart as. As dat in je haren kruipt, tussen je
kleding gaat zitten en in onze apparatuur terecht komt.  Bij aankomst roken en
proefden we al een zwavelgeur nu proeven we letterlijk de niet te beschrijven
smaak van vulkanisch as en dus hebben we de mondmaskers maar weer opgezet. De
ogen prikkelen en nee, deze omgeving van verwoesting, vulkanische gassen en
neerslaand as  zijn niet bevorderlijk voor de veiligheid. We strijken neer in de
late avond neer in een pizzarestaurant in Los Llanos. 34 kilometer onder ons en
zeer waarschijnlijk veel minder is het kolkende gesteente in beweging,  De sfeer
in het restaurant is ronduit gemoedelijk en gezellig. Lokale bewoners komen hier
hun pizza eten of afhalen. Geen teken van stress over wat er zich een onder hun
voeten en verderop boven aarde afspeelt.

Een nieuwe dag breekt aan en we rijden nog maar weer eens richting de
vulkaan. Onderweg blaast de dienst wegen en verkeer van de Canarische overheid
het as van de wegen. Het goedje zorgt voor slipgevaar. Het is uitkijken onderweg
in de bergen. Maar eigenlijk is er geen beginnen aan. Het is nog niet weg en de
nacht valt en er ligt een nieuw pak as. Matiging van snelheid is geboden
onderweg. Het spektakel trekt aardig wat bekijks. ondanks het stopverbod langs
de weg, immers het verkeer moet doorstromen en de hulpdiensten moeten er door
kunnen negeren veel mensen de instructies. Het geeft een gevoel van
ramptoerisme. We dalen af naar Tazacorte. Bekend om haar pikzwart strand.

Beneden treffen we een Duitse dame die al 31 jaar op dit eiland woont en zich
heeft ontfermd over een pracht van een hond. Maar het arme dier is angstig.
Dieren nemen meer zintuiglijk waar dan mensen. Het arme dier is onrustig en
wordt door de dame op zijn gemak gesteld en getrakteerd op wat ijs dat op zijn
poten terecht komt. Het zachtaardig dier met priemende ogen, krijgt wat van het
lekkers op zijn bovenpoten, de dame helpt de “knuffelbeer”, zodat hij het goedje
van zijn bovenpoten kan likken. Maar de blik in het dier zijn ogen, je ziet,
maar voelt ook de angst. De aarde rommelt en net zoals bij vuurwerk veroorzaakt
die echt stress bij de viervoeters. We aanschouwen het maar kunnen het niet
nalaten om het arme dier even te aaien en op zijn gemak te laten voelen.

In de tussentijd komen twee dames van het Rode Kruis de  terrasjes
opgelopen. Ze delen mondmaskers tegen het stof, gassen en as maar ook
veiligheidsbrillen uit. Vulkanische assen en andere residuen in je ogen krijgen
is niet echt bevorderlijk. Een oudere man neemt het in ontvangst en bekijkt zijn
zojuist verkregen veiligheidsuitrusting ietwat onwennig. Ook wij krijgen van het
Rode Kruis een veiligheidspakketje. Wij voelen ons wat bezwaard, dit is toch
voor de lokale bevolking en dit geschenk komt ons toch niet toe? De lieve dames
van het Rode Kruis willen niets weten van onze vraag of hier wij wel recht op
hebben.  Hoe ogenschijnlijk klein dit gebaar van het Rode Kruis ook moge zijn,
we accepteren het in dankbaarheid. De constellatie van een catastrofe, waar wij
op afkomen om er over te berichten, een bevolking die blij is dat we er zijn en
daar talloze malen op de meest gastvrije wijze uiting aan geven, brengt bij ons
toch even wat emoties teweeg. Even houden we het niet droog. Dit is Europa, deze
mensen beschouwen ons als mede-Europeanen en geven, maar wat doen we in het
noorden? Afgeven op de Spanjaarden. Zit hier niet ergens iets goed mis?

Tegen de avond begeven wij ons naar het lokale sportcentrum alwaar niet alleen
hulpgoederen ingezameld worden, maar waar de bevolking is uitgenodigd door de
autoriteiten om voorgelicht te worden over de actuele situatie, de maatregelen
met gelegenheid tot het stellen van vragen.

Iedere bezoeker van deze publieksconferentie ontvangt een folder met daarin
helder uitgelegd hoe men vanuit de overheid te werk gaat om de burger te
beschermen, tot in detail. Achter de tafel zitten de burgemeester, de chef van
de Guardia Civil, de chef van de organisatie rampenbestrijding een lid van de
Spaanse vulkanologische dienst, kortom alle disciplines bijeen. De burger wordt
juist betrokken gemaakt bij het proces van crisismanagement. Buiten staat een
militaire politieman van de hierboven voornoemde UME.

Strak in uniform, maar begaan met de mensen en staat iedereen te woord die een
vraag heeft. Dit in ale kalmte, in alle vriendelijkheid.

Wat zo opvalt? Weinig of geen buitenlandse pers terwijl er zich hier een ramp van
formaat voltrekt. Terwijl politici en media aan van alles en nog wat aandacht
besteden is er maar een klein of zelfs geen oog voor La Palma. Onder onze ogen
en die komt recht in onze harten aan. Nergens, maar dan ook nergens horen we
angstige verhalen van mensen. Maar wel staan er overal collectebussen om de
getroffenen bij wederopbouw te steunen. Hier geldt “somos juntos”, te vertalen
als “wij samen” wat zoveel betekent als samen sterk.  Naast de collectebussen
hoor of zie je niemand, letterlijk niemand die schreeuwt om hulp vanuit het
buitenland of de Europese Unie.

Toch zullen de inwoners van La Palma het niet alleen aan kunnen. De Spaanse
centrale regering onder leiding van Pedro Sanchez heeft meer dan 200 miljoen
euro vrijgemaakt op grond het wettelijk noodmechanisme in geval van rampen om de
eerste noden te ledigen.

Toch wel wrang dat de Europese Commissie voornemens is om 1 miljard aan de
Taliban in Afghanistan te doneren en amper een woord rept over het rampgebied La
Palma. Het zegt niets over  Europese Unie als instituut, maar
wel over de mensen die het “pluche” in de Europese Commissie bezetten.

Ontelbare tonnen Co2, pyroclastische vloedgolven en zwavel worden de lucht
in gejaagd door de vulkaan, dus door Moeder Aarde. Niemand die er wat aan kan
doen. Moeder Aarde beslist en dus geen mens, geen oliemaatschappij en geen Greta
Thunberg die tegen het uitbarsten van vulkanen staat te demonstreren. Sterker
zelfs, in wetenschappelijke kringen wordt zelfs gesteld dat vulkaanuitbarstingen
wellicht kunnen leiden tot afkoeling van de aarde. Heeft de aarde een zelf
helend mechanisme? Dat zou best wel eens kunnen en misschien, eigenlijk weten we
het wel zeker. De mens waant zich belangrijker dan de mens in feite is. Wellicht
is de mens een gelijkaardig lot beschoren zoals dinosauriërs.
De hashtag? 
#MasFuerteQueElVolcan, wat zoveel betekent als veel sterker dan de vulkaan.

Dit verhaal krijgt een vervolg, zowel letterlijk op Facts Found als op La
Palma zelf want het aardse hellevuur is nog niet van plan om te doven op de
westelijke rand van Europa.

Voor wie de behoefte voelt om de getroffenen te helpen: Het
eilandbestuur geheten Cabildo La Palma heeft een rekeningnummer geopend
voor donaties om de getroffenen te helpen. Donaties zijn welkom en
nodig.

Het rekeningnummer is ES47 2100 9169 0122 0017 9456, t.n.v. Cabildo La
Palma o.v.v. Ayudar afectados del Volcan (hulp aan de getroffenen van de
vulkaan).


Mens en dier hebben uw steun hard nodig

!!!